Piotr Jeropkin (architekt)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Piotr Michajłowicz Jeropkin
Ilustracja
Data urodzenia

ok. 1698

Data i miejsce śmierci

1740
Petersburg

Zawód, zajęcie

architekt

Multimedia w Wikimedia Commons

Piotr Michajłowicz Jeropkin (ros. Пётр Михайлович Еропкин; ur. ok. 1698, zm. 1740) – rosyjski architekt. Autor projektu rozbudowy i urządzenia centralnej części Petersburga, rozmieszczonej na lewym brzegu Newy. Jego projekty odegrały znaczącą rolę w rozwoju układu urbanistycznego miasta.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej[1]. Wstąpił do służby wojskowej[1]. W latach 1716–1724 kształcił się we Włoszech jako jeden z dwudziestu utalentowanych młodych ludzi wysłanych na naukę za granicą przez cara Piotra I. Uczył się architektury, rysunku, języka włoskiego (przez pierwsze pół roku pobytu, mieszkając w Livorno) oraz filozofii. Uczył się w Rzymie pod kierunkiem Sebastiano Ciprianiego. Poznawał traktaty Andrei Palladia i Jacopa Barozziego da Vignoli. Odwiedził również Florencję i Wenecję[1]. Być może wyjeżdżał także do Francji, wiadomo bowiem, że władał językiem francuskim[1]. Po powrocie do Rosji otrzymał stopień podpułkownika z tytułem architekta (ros. Подполковник и Архитектор), zaś w 1725 r. awans na stopień pułkownika[1]. Krótko przed śmiercią Piotr I polecił mu opracowanie projektu monasteru św. Aleksandra Newskiego, który miał stanąć w Petersburgu, a także przebudowy pałacu w Prieobrażenskim (wspólnie z T. Usowem, który również kształcił się we Włoszech). Projekty te z powodu śmierci cara nie zostały zrealizowane[1].

W 1728 r. Piotr Jeropkin zaprojektował okolicznościowe łuki triumfalne, wzniesione z okazji koronacji Piotra II[1].

Za panowania carycy Anny, w 1737 r. Jeropkin został przewodniczącym nowo powołanej Komisji ds. Budowy Sankt Petersburga. Kierowana przez niego komisja zdecydowała o podzieleniu miasta na pięć wielkich dzielnic, przyjęła przepisy budowlane obowiązujące w rosyjskiej stolicy i opracowała plan zabudowy lewego brzegu Newy. Był głównym autorem projektu siatki ulic na lewym brzegu: trzech arterii zbiegających się w okolicach Admiralicji (Wielka Drogа Perspektywiczna – Newski Prospekt, Perspektywa Admiratłtiejska – ulica Gorochowa, Prospekt Wozniesieński) i łączących je ulic równoległych, biegnących półkoliście (z których główny był ciąg Wielkiej i Małej Sadowej[2])[3][4]. Projekt komisji zakładał również rozmieszczenie osad dla robotników pracujących w stoczni między Fontanką a Mojką, na zachód od Prospektu Wozniesieńskiego, przeniesienie magazynów materiałowych na Wyspę Piotrowską i wytyczenie dwóch placów – Wojskowego i Pokrowskiego – w biegu ul. Sadowej[2]. Nie wszystkie założenia opracowane przez komisję zostały wprowadzone w życie[2], jednak historyczne centrum Petersburga zostało ukształtowane według projektów Jeropkina i współpracowników[3].

Piotr Jeropkin był skoligacony z Artiemijem Wołynskim, ministrem, członkiem Cesarskiego Gabinetu, budował również dla niego rezydencję na Rożdiestwience w Moskwie. Wołynski był jego szwagrem. Wszedł do skupionej wokół Wołynskiego grupy niezadowolonej z ogromnych wpływów faworyta carycy Anny, Ernesta Birona[1][5]. Na początku 1740 r. pozycja Wołynskiego w otoczeniu carycy stała się bardzo słaba[1]. Aby odzyskać wpływy, Wołynski w lutym 1740 r. zorganizował na rozkaz władczyni szyderczy ślub pary jej błaznów – Michaiła Golicyna i Awdotii Bużeninowej. Para musiała spędzić noc poślubną w lodowym pałacu, zaprojektowanym przez Piotra Jeropkina, wzniesionym z lodowych bloków na nabrzeżu Newy w pobliżu gmachu Admiralicji[5]. Jednak w kwietniu 1740 r. Wołynski został oskarżony o próbę przewrotu, a razem z nim aresztowano Jeropkina. Obaj zostali poddani torturom, a następnie straceni publicznie na Rynku Sytnym w pobliżu Twierdzy Pietropawłowskiej[1]. Jeropkinowi ścięto głowę[1]. Jego ciało pochowano na terenie cerkwi św. Sampsona w Dzielnicy Wyborskiej[6].

W 1741 r. cesarzowa Elżbieta zdecydowała o pośmiertnej rehabilitacji Artiemija Wołynskiego i straconych razem z nim[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l Архитектор Петр Еропкин [online], marhi.ru [dostęp 2021-09-17].
  2. ↑ a b c M. Wilk, Petersburg, s. 44.
  3. ↑ a b J. Miles, Petersburg, s. 110–111.
  4. ↑ J. Miles, Petersburg, s. 112.
  5. ↑ a b J. Miles, Petersburg, s. 113–114.
  6. ↑ Red. B. Piotrowski, O. Czekanowa i in., Sankt-Pietierburg, s. 206.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • J. Miles, Petersburg, Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ISBN 978-83-11-15862-7.
  • red. B. Piotrowski, O. Czekanowa i in., Sankt-Pietierburg. Pietrograd. Leningrad. Encikłopiediczeskij sprawocznik, Naucznoje Izdatiel’stwo Bol’szaja Rossijskaja Encikłopiedija, ISBN 5-85270-037-1.
  • M. Wilk, Petersburg. Stara i nowa historia, Wyższa Szkoła Studiów Międzynarodowych, Łódź 2003, ISBN 83-88504-17-7.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Piotr_Jeropkin_(architekt)&oldid=71799342”