Plac Gustawa Daniłowskiego we Wrocławiu
| Karłowice | |||||||||||||
 Wieża ciśnień | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||
| 51°08′17,782″N 17°03′37,214″E/51,138273 17,060337 | |||||||||||||
Plac Gustawa Daniłowskiego – plac położony we Wrocławiu na Karłowicach[1][2], włączonych współcześnie do osiedla Karłowice-Różanka[3], w dawnej dzielnicy Psie Pole[4]. Obejmuje drogę gminną o długości 60 m[1]. Ma kształt zbliżony do prostokąta (czworoboku) o wymiarach około 80 na 100 m[4], natomiast zieleniec wraz z przypisaną do tego placu drogą zajmuje 3230 m²[5]. Droga przypisana do placu łączy ulicę Wacława Berenta z ulicą Stanisława Przybyszewskiego[1][2][6][7]. Charakterystycznym elementem zlokalizowanym na placu, stanowiącym w tym rejonie dominantę, jest zabytkowa wieża ciśnień z lat 1914-1915[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia ukształtowania placu wiąże się z projektowaniem podwrocławskiego miasta-ogrodu dziś stanowiącego osiedle Karłowice, a którego realizację rozpoczęto 1911 r. według projektu Paula Schmitthennera, pełniącego ówcześnie funkcję architekta rządowego[4][8][9][10]. Podczas korekty pierwotnych założeń około 1915 r. zostały opracowane dzisiejsze założenia placu, który ostatecznie ukształtowany został w obecnej formie w 1931 r.[4], w nawiązaniu do wytyczonej już w 1895 r. alei Jana Kasprowicza[8]. Jeszcze przed zaprojektowaniem placu we współczesnym kształcie, już w 1914 r. dla potrzeb osiedla zaprojektowano wieżę wodociągową, stanowiącą do dziś dominantę w tej części miasta. Była ona użytkowana, po wyłączeniu z eksploatacji na potrzeby wodociągów, między innymi przez Sekcję Grotołazów Wrocławskiego Klubu Wysokogórskiego, który we wnętrzu wieży urządził sztuczną ściankę wspinaczkową. Natomiast wielorodzinna zabudowa mieszkaniowa wokół placu powstała w latach 30. XX wieku według projektów: z 1930 r. A. W. Hogrewe i z 1935 r. P. Handke[4]. Karłowice, na terenie których położony jest plac, zostały włączone do Wrocławia w 1928 r.[11]. Północną pierzeję placu zajmują wille, które zostały zbudowane w latach 20. XX wieku[8]. Natomiast wschodnią pierzeję zajmuje dwór z lat 20. XX wieku, rozbudowany w latach 1933-1935 dla potrzeb seminarium[8].
Nazwy[edytuj | edytuj kod]
W swojej historii plac nosił następujące nazwy:
Wcześniejsza nazwa placu upamiętniała Guido von Drabizius, właściciela ogrodów, organizatora, wraz z Ottonem Bauerem, budowy przedmieścia odrzańskiego. Guido von Drabizius zmarł w 1896 r.[12]. Współczesna nazwa placu została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 76 z 19.10.1945 r.[1]. Upamiętnia Gustawa Daniłowskiego[1][4], polskiego pisarza, publicystę, działacza socjalistycznego i niepodległościowego[13].
Układ drogowy[edytuj | edytuj kod]
Do placu przypisana jest droga gminna nr 106551D o długości 60 m[1].
Ulice powiązane z placem:
- ulice powiązane z drogą 106551D – plac Gustawa Daniłowskiego[1][2]
- skrzyżowanie: ulica Wacława Berenta i aleja Jana Kasprowicza[2][6][14]
- skrzyżowanie: aleja Jana Kasprowicza i ulica Stanisława Przybyszewskiego[2][7][14]
- skrzyżowanie: ulica Stanisława Przybyszewskiego i ulica Zenona Miriama Przesmyckiego[2][7][15].
Drogi w tym rejonie położone są w strefie ograniczonej prędkości z ograniczeniem prędkości jazdy do 30 km/h, z wyłączeniem alei Jana Kasprowicza[16]. Droga przypisana do placu łączy ulicę Wacława Berenta z ulicą Stanisława Przybyszewskiego[1][2][6][7]. Przystanki autobusowej komunikacji miejskiej zlokalizowane przy alei Jana Kasprowicza noszą nazwę "plac Daniłowskiego"[17].
Zabudowa i zagospodarowanie[edytuj | edytuj kod]
Zieleniec na placu wraz z przypisaną do tego placu drogą zajmuje 3230 m² i w rzucie prostokątnym ma kształt zbliżony do prostokąta. Z wyżej wskazanej powierzchni 268 m² to opisana wyżej droga gminna, 543 m² to działka zabudowana wieżą ciśnień, a pozostałe 2419 m² to teren zieleni – Zieleniec przy pl. Daniłowskiego – i budynek przy placu Gustawa Daniłowskiego 4[5][18].
Południowa strona placu to ciągła zabudowa pierzejowa z budynkami mieszkalnymi położonymi przy placu Gustawa Daniłowskiego 1, 2 i 3. Po stronie zachodniej zabudowa obejmuje budynki mieszkalne przy ulicy Wacława Berenta 64, 66, 68. Po stronie północnej mieszkalna zabudowa pierzejowa obejmuje budynki przy alei Jana Kasprowicza 106, 108, 110 i 112. Natomiast strona wschodnia w części północnej zagospodarowana jest terenem dawnego seminarium, obecnie należący do Uniwersytetu Wrocławskiego, dalej znajduje się skrzyżowanie ulicy Stanisława Przybyszewskiego z ulicą Zenona Miriama Przesmyckiego, a w południowej części znajduje się szkoła przy ulicy Stanisława Przybyszewskiego 59[2][19].
Plac zlokalizowany jest w obszarze położonym na wysokości bezwzględnej pomiędzy 117 a 118 m n.p.m.[20]. Objęty jest rejonem statystycznym nr 932660, na którym występuje gęstość zaludnienia 4697 osób/km², przy 1192 osobach zameldowanych w tym rejonie (stan na 31.12.2018 r.)[21].
Ochrona, zabytki i inne obiekty[edytuj | edytuj kod]
| obiekt, położenie | powstanie, nr rej.[a] | foto |
|---|---|---|
| Wieża wodociągowa w obrębie placu ulica Wacława Berenta 75[19][22][23] |
1914 r. A/2655/407/Wm z dnia 18.07.1979 r.[19][22][23] |
.JPG)
|
| Budynek mieszkalny pierzeja południowa plac Gustawa Daniłowskiego 1, 2 i 3[19][24] |
lata 1930-1931 brak ochrony[19][24] |
|
| Budynek mieszkalny pierzeja zachodnia ulica Wacława Berenta 64, 66, 68[19][25] |
lata 1925-1930 brak ochrony[19][25] |
|
| Budynek mieszkalny pierzeja północna aleja Jana Kasprowicza 106, 108, 110 i 112[19][26] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[19][26] |
|
| Zespół Seminarium Duchownego "Albertinum", obecnie zespół budynków Wydziału Biotechnologii oraz Uniwersyteckiego Centrum Wychowania Fizycznego i Sportu Uniwersytetu Wrocławskiego pierzeja wschodnia ulica Stanisława Przybyszewskiego 63-67[19][27] |
około 1920 r. [19], rozbudowa 1933-1935[8] po 1945 r. brak ochrony[19][27] |
|
| Mur z bramą przejazdową w zespole Seminarium Duchownego "Albertinum", obecnie w zespole budynków Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Wrocławskiego pierzeja wschodnia ulica Stanisława Przybyszewskiego 63-67[19][28] |
około 1920 r., po 1945 r. brak ochrony[19][28] |
|
| Szkoła elementarna, obecnie Gimnazjum nr 24 imienia Janusza Korczaka pierzeja wschodnia ulica Stanisława Przybyszewskiego 59[19][29] |
około 1915 r., po 1945 r. brak ochrony[19][29] |
|
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nr rej.: numer wpisu do rejestru zabytków; mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; gez – gminna ewidencja zabytków.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 792 (Daniłowskiego Gustawa plac).
- ↑ a b c d e f g h i j SIP 2019 ↓, Mapa podstawowa.
- ↑ SIP 2019 ↓, Osiedla Wrocławia.
- ↑ a b c d e f g h i Harasimowicz 2006 ↓, s. 135 (Daniłowskiego Gustawa).
- ↑ a b SIP 2019 ↓, Mapa własności, dz. Karłowice, AR_12, 67/1, 67/2, 68.
- ↑ a b c d ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 197-198 (Berenta Wacława).
- ↑ a b c d e ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 4341-4348 (Przybyszewskiego Stanisława).
- ↑ a b c d e Harasimowicz 2006 ↓, s. 356 (Kasprowicza Jana).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 527-528 (Miasta-ogrody).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 791 (Schmitthenner Paul).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 352 (Karłowice).
- ↑ a b c Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 38 (Drabiziusplatz).
- ↑ Kaliszewski 2013 ↓.
- ↑ a b ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 1950-1951 (Kasprowicza Jana aleja).
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 4336-4337 (Przesmyckiego Zenona Miriama).
- ↑ SIP 2019 ↓, Komunikacja, utrudnienia.
- ↑ wroclaw.pl 2019 ↓, Schematy komunikacji.
- ↑ SIP 2019 ↓, Mapa przyrodnicza.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p SIP 2019 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
- ↑ SIP 2019 ↓, Mapa wysokościowa.
- ↑ SIP 2019 ↓, Demografia.
- ↑ a b NID 2019 ↓, s. 216.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 373.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 1203.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 371.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 2893.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7066-7068.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7069.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7065.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Jan Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9 (pol.).
- Andrzej Kaliszewski, Gustaw Daniłowski – zapomniany pionier nowoczesnego polskiego reportażu wojennego, „Naukowy Przegląd Dziennikarski” (4), Rzeszów: Towarzystwo Studiów Dziennikarskich, 2013, s. 24-36, ISSN 2084-8064 (pol.).
- Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- Schematy stałe komunikacji zbiorowej, Komunikacja dzienna – schemat ważny od 4 maja 2019 roku, Oficjalny serwis Wrocławia, 4 maja 2019 [dostęp 2019-06-11] (pol.).
- System Informacji Przestrzennej Wrocławia, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2019 [dostęp 2019-06-06] (pol.).
- Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 7 maja 2019 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2019 [dostęp 2019-08-23] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Plac Daniłowskiego Gustawa, [w:] Wrocław, Karłowice [online], fotopolska.eu [dostęp 2019-07-01] (pol.).
- pl. Daniłowskiego Gustawa, [w:] Wrocław, Karłowice [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 586066 [dostęp 2019-07-01] (pol.).
- Plac Gustawa Daniłowskiego, wikimapia.org [dostęp 2019-07-01] (pol.).