Powstanie jakobickie 1745 roku
 Bitwa pod Culloden | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
Europa północna | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
chęć odzyskania tronu przez Stuartów | ||
| Wynik |
zwycięstwo Anglii | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Powstanie jakobickie 1745 roku również Druga Wielka Rebelia, Powstanie 45 roku – powstanie w Szkocji zorganizowane przez „Młodego Pretendenta”, księcia Karola Edwarda Stuarta, syna Jakuba III. Jako jedyne z powstań szkockich miało pełne szanse na powodzenie.
Rozpoczęte przybyciem do Szkocji księcia Karola Edwarda, który przy braku tym razem wsparcia Francji, z własnej kieszeni finansował przedsięwzięcie. 2 sierpnia 1745 młody książę wylądował na Hebrydach z niewielką grupą jakobickich emigrantów, 700 ochotnikami z Irlandzkiej Brygady i ładunkiem broni dla powstańców.
Młodzieńczy zapał Karola Edwarda, jego szacunek dla góralskich tradycji oraz krwawe rządy angielskich najeźdźców przyczyniły się do masowego poparcia powstania. Prócz większości klanów góralskich przyłączali się również jakobici z nizin i Anglii. Armia powstańcza prawie bez walki zajęła stolicę Szkocji – Edynburg. Pierwsze wielkie zwycięstwo w bitwie pod Prestopas 21 września przyczyniło się do podniesienia morale wojsk i dalszego napływu ochotników. Powstańcy rozpoczęli marsz na Newcastle, w Londynie zapanowała panika. Jednak niezdecydowanie dowódców, niesnaski w sztabie i zaczynające się dezercje wśród ochotników przyczyniły się do klęski. Armia rządowa została natomiast wsparta świeżymi hanowerskimi siłami, ściągniętymi z kontynentu. Ostateczną klęskę siły jakobickie poniosły 16 kwietnia 1746 w bitwie pod Culloden Moor, na moczarach opodal Inverness. "Młody pretendent" został siłą wycofany z walki i po kilku miesiącach ukrywania się (m.in. w stroju kobiety) wśród góralskich stronników wrócił do Francji.
Anglicy i ich zwolennicy pod wodzą głównodowodzącego księcia Cumberland rozpoczęli krwawe represje. Większość rannych pod Culloden została dobita, ponad 1000 jeńców sprzedano jako niewolników na plantacje w Ameryce, w Szkocji zaczęły się prawdziwe polowania na jakobitów. System klanowy został zakazany, zakazano nawet używania narodowego stroju szkockiego, języka gaelickiego i posiadania broni. Syn Jerzego II, książę Cumberland zyskał miano "rzeźnika Cumberlanda".
Na kanwie tych wydarzeń powstała powieść Waltera Scotta „Waverley”, a także Roberta Louisa Stevensona „Porwany za młodu”.
Bitwy
- 16 sierpnia 1745 Highbridge (potyczka) – zwycięstwo jakobitów;
- 21 września 1745 Prestonpans – zwycięstwo jakobitów;
- 13-15 listopada 1745 1. Carlisle (oblężenie) – zwycięstwo jakobitów;
- 18 grudnia 1745 Clifton Moor (potyczka) – zwycięstwo jakobitów;
- 21-30 grudnia 1745 2. Carlisle (oblężenie) – zwycięstwo sił rządowych;
- 23 grudnia 1745 Inverurie – zwycięstwo jakobitów;
- 17 stycznia 1746 Falkirk – zwycięstwo jakobitów;
- 20 marca-3 kwietnia 1746 Fort William (oblężenie) – zwycięstwo sił prorządowych;
- 16 kwietnia 1746 Culloden – zwycięstwo sił rządowych