Prostodziobek rdzawobrewy
| Conirostrum tamarugense[1] | |
| A. W. Johnson & Millie, 1972 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
prostodziobek rdzawobrewy |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 w sezonie lęgowym poza sezonem lęgowym | |
Prostodziobek rdzawobrewy[3] (Conirostrum tamarugense) – gatunek małego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae), opisany w 1972. Występuje endemicznie w Chile i Peru. Nie jest zagrożony wyginięciem[2].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisali A. W. Johnson i W. R. Millie w 1972, opis ukazał się w Supplement to the birds of Chile and adjacent regions of Argentina, Bolivia and Peru. Holotyp pochodził z plantacji Prosopis tamarugo z prowincji Tarapacá w Chile. Autorzy nadali gatunkowi nazwę Conirostrum tamarugense[4], akceptowaną obecnie przez IOC[5]. Opisali prostodziobka rdzawobrewego na podstawie 6 okazów[6]. Gatunek monotypowy[5][4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi około 12,5 cm, masa ciała u dwóch samic z Chile – 10,5 g[4]. Wierzch ciała ciemnoszary, wyróżniają się cynamonowordzawa brew i biała plama w kształcie litery L na skrzydłach. Gardło i środek piersi cynamonowopomarańczowe. Pozostała część spodu ciała biaława, miejscami z domieszką płowego. Okolice kloaki cynamonowe. Ptaki obu płci podobne[7].
Zasięg i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Prostodziobek rdzawobrewy występuje endemicznie[8] na pustynnych obszarach północnego Chile (głównie na terenie Reserva Nacional Pampa del Tamarugal) i południowego Peru, gdzie zimuje[4]. W 1996 ukazał się artykuł dotyczący historii naturalnej, populacji, migracji i preferencji co do środowiska u omawianego gatunku; wcześniej ptaki były widywane samotnie lub razem z prostodziobkami szarymi (C. cinereum). Prostodziobki rdzawobrewe występują m.in. na Pampa de Tamarugal. Jest to położony na wysokości ok. 1000 m n.p.m. obszar pokryty solniskami. Roczna suma opadów oscyluje wokół 0,3 mm, temperatury wahają się od –12 °C do 35 °C. Rośnie tam głównie P. tamarugo, krzewy i rośliny zielne niemal nie występują; są to m.in. Atriplex atacamensis, Tessaria absinthioides, Caesalpinia uphylla i halofit Distichlis spicata. W sezonie lęgowym badane ptaki najchętniej przebywały w górnych i bocznych partiach drzew[6]. Żeruje głównie na larwach motyli Leptotes trigemmatus[9][6]; w badaniach z 1993 stanowiły 88% pożywienia C. tamarugense. Poza tym odnotowano w pożywieniu tych ptaków biegaczowate, mrówki, błonkoskrzydłe, pluskwiaki równoskrzydłe, mszyce, muchówki i błonkoskrzydłe. Na starych P. tamarugo znajduje się więcej larw, aniżeli na drzewach młodych[9].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy rozród zaobserwowano w październiku 1993 w Pintados (Cerro Pintados) w Chile[6] podczas badań prowadzonych na przełomie października i listopada w rezerwacie Pampa de Tamarugal; pierwszy artykuł poświęcony lęgom ukazał się w 1995 w „The Auk”. Gniazdo prostodziobka rdzawobrewego to konstrukcja półsferyczna. Zewnętrzna średnica wynosi 6,5–10 cm, wysokość natomiast 7–10 cm. Wewnętrzna średnica to 3,5–5 cm, a głębokość 5–6,5 cm. Budulec stanowią małe gałęzie, pióra, wełna owiec i główne nerwy liści P. tamarugo wraz z ogonkami. W pięciu spośród zbadanych gniazd znajdowały się jaja, w każdym po 3. Ich wymiary to około 17 na 12 mm. Przeważnie gniazda ulokowane są w środkowej części drzewa, na średniej wysokości 4,28 m nad ziemią (n gniazd = 27). Prostodziobki rdzawobrewe preferują gałęzie kierujące się ku dołowi lub poziome jako lokalizację na gniazdo. Na jednym drzewie gniazduje w danym momencie jedna para. Na drzewach znajdywano kilka zbudowanych gniazd, co może sugerować używanie przez pary tych samych drzew co roku[8].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
IUCN od 2020 uznaje prostodziobka rdzawobrewego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least concern). Wcześniej (od 1994) miał on status gatunku narażonego (VU – Vulnerable)[10]. Zagrożeniem dla gatunku jest niszczenie środowiska celem utworzenia pastwisk dla owiec. W 1996 miały również miejsce próby kontroli L. trigemmatus, którego larwy stanowią trzon diety ptaka. Woda używana na plantacjach P. tamarugo pozyskiwana jest z wód podziemnych i nie są znane skutki jej wypompowywania z danych obszarów[6]. Zimowiska gatunku są dotknięte wycinką Polylepis, jednak prostodziobek rdzawobrewy nie polega wyłącznie na tych roślinach. Drzewa Prosopis tamarugo wycięto niemal w całości, jednak w latach 30. XX w. rząd chilijski zarządził program ponownego sadzenia tych drzew; do lat 70. XX w. obsadzono 146 km². Obszar gniazdowania omawianego ptaka jest objęty obszarem chronionym (Reserva Nacional Pampa del Tamarugal) i zwiększa się. W związku z tym BirdLife International uznaje trend populacji za wzrostowy. Wymienia 11 ostoi ptaków IBA, gdzie występuje C. tamarugense[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Conirostrum tamarugense, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Conirostrum tamarugense, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2015-4 [dostęp 2016-01-11] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Diglossinae Sclater,PL, 1875 - haczykodziobki - Highland tanagers (wersja: 2021-07-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-10-03].
- ↑ a b c d Hilty, S.: Tamarugo Conebill (Conirostrum tamarugense). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (7 stycznia 2016)].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-14]. (ang.).
- ↑ a b c d e Cristián F. Estades. Natural history and conservation status of the Tamarugo Conebill in northern Chile. „Wilson Bulletin”. 108 (2), s. 268–279, 1996.
- ↑ Robert S. Ridgely, & Guy Tudor: The Birds of South America. T. 1. The Oscine Passerines. University of Texas Press, 1989.
- ↑ a b Cristián F. Estades & María V. López-Calleja. First Nesting Record of the Tamarugo Conebill (Conirostrum tamarugense). „The Auk”. 112 (3), s. 797–800, lipiec 1995.
- ↑ a b María V. López-Calleja & Cristián F. Estades. Natural history of the Tamarugo conebill (Conirostrum tanarugense) during the breeding period: diet and habitat preferences. „Revista Chilena de Historia Natural”. 69, s. 351–356, 1996.
- ↑ a b Tamarugo Conebill Conirostrum tamarugense. BirdLife International. [dostęp 2016-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (20 kwietnia 2014)].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Artykuł w j. hiszpańskim z ilustracjami dotyczący C. tamarugense (hiszp.)