Rutiodon
| Rutiodon | |
| Emmons, 1856 | |
 Rutiodon carolinensis | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Rutiodon |
Rutiodon – wymarły rodzaj archozaura z rodziny fitozaurów (Phytosauridae).
Średniej wielkości przedstawiciel fitozaurów – osiągał długość 3 m, z czego na czaszkę przypadało około 75 cm[1]. Cechował się krótkimi kończynami, długim ogonem i podobnie jak u dzisiejszych krokodyli wydłużonym pyskiem[2]. Nozdrza były daleko cofnięte i położone na wzgórku kostnym przed oczami[3]. Grzbiet, boki i ogon były pokryte dużymi łuskami, zapewniającymi ochronę[4]. Ostre zęby pozwalały mu na chwytanie śliskich ryb i innych niewielkich stworzeń[4].
Rutiodon żył pod koniec karniku na terenie dzisiejszej Ameryki Północnej. Część autorów uznaje Rutiodon za starszy synonim rodzaju Leptosuchus[5] lub rodzaju Angistorhinus[6]; Ballew (1989) zaliczyła też do rodzaju Rutiodon gatunek Leptosuchus gregorii[5], który kilka lat później ustanowiony został gatunkiem typowym odrębnego rodzaju Smilosuchus[7]. Jeśli przyjąć tę klasyfikację, to rodzaj Rutiodon obejmowałby gatunki fitozaurów, których skamieniałości znajdowano na wschodzie Stanów Zjednoczonych (Karolina Północna), jak i gatunki odkryte na zachodzie USA (stany Arizona, Nowy Meksyk i Teksas). Badania Stocker (2010) sugerują jednak, że Angistorhinus, Leptosuchus i Smilosuchus są odrębnymi rodzajami, a tym samym do rodzaju Rutiodon należały jedynie fitozaury ze wschodu Stanów Zjednoczonych[8]. Fitozaury przypisywane do tego rodzaju znajdowano również w warstwach noryckich i retyckich w Europie (Niemcy i Szwajcaria), nie ma jednak pewności, że europejskie znaleziska w rzeczywistości należą do rodzaju Rutiodon[1]. Prawdopodobnie rutiodony budowały gniazda i opiekowały się jajami[2].
Gatunki[edytuj | edytuj kod]
- Rutiodon carolinensis
- Rutiodon manhattanensis
- Rutiodon validus
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Archosauromorpha: Phytosauridae: Euphytosauridae. Palaeos. [dostęp 2008-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 kwietnia 2009)]. (ang.).
- ↑ a b Dinosaur and Paleontology Dictionary. Paleontology and Geology Glossary: R. [dostęp 2008-10-11]. (ang.).
- ↑ Zdeněk V. Špinar, Philip J. Currie: Wielkie dinozaury. Dzieje ewolucji gigantów. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1994, s. 21. ISBN 83-85558-18-7.
- ↑ a b Russell J. Jacobson: Rutiodon. Dino Russ's Lair. [dostęp 2008-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 czerwca 2008)]. (ang.).
- ↑ a b Karen Lynn Ballew: A phylogenetic analysis of Phytosauria from the Late Triassic of the western United States. W: Spencer G. Lucas, Adrian P. Hunt (red.): Dawn of the age of dinosaurs in the American Southwest. 1989, s. 309–339. (ang.).
- ↑ Axel Hungerbühler i Hans-Dieter Sues. Status and phylogenetic relationships of the Late Triassic phytosaur Rutiodon carolinensis. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 21 (Suppl.), s. 64A, 2001. (ang.).
- ↑ Robert A. Long, Phillip A. Murry. Late Triassic (Carnian and Norian) tetrapods from the southwestern United States. „New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin”. 4, s. 1-254, 1995. (ang.).
- ↑ Michelle R. Stocker. A new taxon of phytosaur (Archosauria: Pseudosuchia) from the Late Triassic (Norian) Sonsela Member (Chinle Formation) in Arizona, and a critical re-evaluation of Leptosuchus Case 1922. „Palaeontology”. 53 (5), s. 997-1022, 2010. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2010.00983.x. (ang.).