Sędzisław (województwo dolnośląskie)
50°48′54″N 16°03′31″E/50,815000 16,058611| wieś | |
 Figura maryjna we wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
690-700 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
658[2] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
58-411[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DKA |
| SIMC |
0191098 |
Położenie na mapie gminy Marciszów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kamiennogórskiego  | |
| 50°48′54″N 16°03′31″E/50,815000 16,058611[1]
| |
Sędzisław (do 1945 r. niem. Ruhbank) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kamiennogórskim, w gminie Marciszów.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Leży w północnej części Kotliny Kamiennogórskiej, w Obniżeniu Leska, u podnóża góry Krąglak (około 693 m n.p.m.), nad Leskiem i jego prawym dopływem – Zimną Wodą.
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
W latach 1945–1954 siedziba gminy Sędzisław. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Starsza część miejscowości rozciąga się wraz z potokiem Zimna Woda, w którym - jak podają stare źródła niemieckie - znajdowano niewielkie grudki (samorodki) złota. Na wzgórzu w centralnej części Sędzisławia, w roku 1913, postawiono pomnik ku pamięci zwycięstwa narodów pod Lipskiem w roku 1813. Nowsza część miejscowości powstała wraz z budową linii kolejowej Wrocław-Jelenia Góra wraz z odgałęzieniem do Kamiennej Góry i Lubawki a dalej do Czech (1867). Powstały wówczas również zakłady lniarskie, zakład meblowy, zakład produkujący elementy betonowe, dworzec wraz z zabudowaniami do obsługi węzła kolejowego. W sierpniu 1900 r. nowo powstałym rurociągiem przebiegającym przez Sędzisław popłynęła woda do Wałbrzycha. Co prawda zakład wodociągów powstał w sąsiednim Marciszowie, ale zaopatrywał w wodę również Sędzisław, co znacznie wpłynęło na rozwój miejscowości. Rozkwit zakończył się po roku 1945 wraz z nastaniem władzy ludowej. 25 stycznia 1975 pod Sędzisławem doszło do zderzenia pociągu pasażerskiego z pociągiem towarowym. W latach 70. ubiegłego stulecia na terenach przylegających do rzeki Lesk powstała żwirownia, która działała z powodzeniem przez około 40 lat. Wydobyty urobek posłużył m.in. do budowy osiedli Piaskowa Góra i Podzamcze w Wałbrzychu
Współczesność[edytuj | edytuj kod]
Ze względu na położenie, piękne górskie krajobrazy, we wsi rozkwita budownictwo jednorodzinne. Wybudowano też Kościół św. Maksymiliana Marii Kolbego w Sędzisławiu, uruchomiono tartak.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[4]:
- dwór, obecnie szkoła (nr 25), z 1785 r., przebudowany w 1824 r.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 121543
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1152 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 60. [dostęp 2012-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Kotlina Kamiennogórska. Wzgórza Bramy Lubawskiej. Zawory, tom 8, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 1997, ISBN 83-85773-23-1, ss. 293-295
- Sudety Środkowe. Skala 1:40000. Jelenia Góra: Wydawnictwo Turystyczne Plan, 2005. ISBN 83-60044-44-9.
