Scherzo

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Scherzo (wł. żart) – forma muzyczna występująca samodzielnie lub jako część utworu cyklicznego. W scherzu wyrazisty rytm oraz artykulacja są ważniejszymi elementami utworu. Najczęściej ma metrum 3/4 oraz formę A-B-A z trio jako częścią środkową.

Pierwotnie scherzo było utworem instrumentalnym (rzadko wokalnym) o charakterze żartobliwym, wchodzącym w skład formy cyklicznej np. suity. Ludwig van Beethoven ustala miejsce scherza w romantycznej symfonii oraz sonacie — zastępowało ono menueta w trzeciej części cyklu. Na początku XIX wieku, głównie za sprawą F. Chopina, scherzo zmienia swój charakter na poważny, niekiedy nawet tragiczny, upowszechnia się również samodzielność scherza.

Przykłady[edytuj | edytuj kod]

Jako samodzielne utwory[edytuj | edytuj kod]

Motyw kolędy Lulajże, Jezuniu ze Scherza h-moll op. 20 Fryderyka Chopina.

Jako części utworów cyklicznych[edytuj | edytuj kod]

Scherzo w literaturze[edytuj | edytuj kod]

Termin ten używany jest także w literaturze do nazywania utworów poetyckich o charakterze liryczno-żartobliwym i wyrazistej rytmizacji[1]. Przykładem takiego utworu jest Scherzo[2] Juliana Tuwima.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • D. Wójcik, ABC form muzycznych, Musica Iagiellonica, Kraków 1999, s. 59

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michał Głowiński [et al.]: Słownik terminów literackich, pod. red. Janusza Sławińskiego, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976
  2. Zobacz tekst wiersza Scherzo autorstwa Juliana Tuwima w Wikilivres (dawniej Bibliowiki)