Schizofrenia pełzająca

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Schizofrenia bezobjawowa)

Schizofrenia pełzająca (ros. вялотекущая шизофрения lub малопрогредиентная шизофрения) – forma schizofrenii, postulowana jako odrębna jednostka chorobowa w rosyjskich klasyfikacjach zaburzeń psychicznych[1][2][3][4][5].

Powstanie koncepcji schizofrenii pełzającej[edytuj | edytuj kod]

Radziecka teoria schizofrenii pełzającej budzi w całym świecie cywilizowanym olbrzymią wrogość i nienawiść dziennikarzy, którzy widzą w tej teorii coś w rodzaju "szkodliwej sekty", zajmującej się wyłącznie represjonowaniem dysydentów. Proklamując się przeciwnikami totalitaryzmu, polscy dziennikarze oskarżają twórców teorii schizofrenii pełzającej o zupełnie bezzasadny wymysł nieistniejącej formy schizofrenii i przypisują radzieckim psychiatrom sofistyczne pojęcie schizofrenii bezobjawowej.

Stworzona została oryginalna jednostka chorobowa – „pełzająca schizofrenia”. Jej specyfika polegała na tym, że mogła ona dotknąć literalnie każdego, bo w gruncie rzeczy była zupełnie bezobjawowa. W rzeczywistości stanowiła zwykły wymysł.

Michał Przeperski, Polityczni „wariaci”[6]

Moskiewska szkoła psychiatryczna nigdy nie stwarzała teorii schizofrenii, która istnieje bez objawów klinicznych. Rosyjskie podręczniki i przewodniki po psychiatrii wykazują z zupełną jasnością, że w nauce o schizofrenii pełzającej nie ma nic podobnego do "sekciarstwa" w sensie jakiejś zamkniętej w sobie, skostniałej nauki, powstałej na uboczu od głównych szlaków rozwoju psychiatrii światowej. Przeciwnie, teoria schizofrenii pełzającej dała odpowiedź na pytania, które postawiły już czołowe szkoły psychiatryczne w Europie, Stanach Zjednoczonych, Japonii i innych krajach[7]. Teoria ta powstała jako prosty i bezpośredni dalszy ciąg nauki najwybitniejszych przedstawicieli psychiatrii, którzy na długo przed rozpowszechnieniem koncepcji dementia praecox Emila Kraepelina odkryli istnienie psychoz endogennych, mających bardzo powolny przebieg i stosunkowo pomyślne rokowanie[8][9]. Badania nad „łagodnymi” (ang. soft, mild) formami schizofrenii zapoczątkował Eugen Bleuler, który wyodrębnił schizofrenię utajoną(inne języki) (schizophrenia latens s. mitis)[7][9]. Później opisy zaburzeń, odpowiadających pojęciu schizofrenii pełzającej, pojawiały się w literaturze psychiatrycznej pod różnymi nazwami[9]. Najbardziej znanymi wśród nich są: „łagodna schizofrenia” (Arthur Kronfeld, 1928), "abortive schizophrenia" (W. Mayer[10]), schizofrenia pseudonerwicowa (Paul Hoch et al., 1949, 1959, 1963; Harold Kaplan i Benjamin Sadock, 1994), "borderline schizophrenia" i in.[11]. W 1941 roku Gregory Zilboorg opisał zaburzenie, które określił terminem "schizofrenia ambulatoryjna” (ang. ambulatory schlzophrenia)[12], uważając to zaburzenie za łagodną postać schizofrenii[13].

Ale kliniczne obserwacje i wnioski autorów zagranicznych to nie jedyne źródło teoretyczne, z którego czerpała radziecka teoria schizofrenii pełzającej. Opierała się ta teoria również na tradycjach rodzimych badań psychiatrycznych, do których Anatolij Smulewicz zalicza prace Lwa Rozensztejna (1933), Borisa Fridmana (1933), Nikołaja Bruchanskiego(inne języki) (1934), Gruni Suchariewej (1959), Olega Kierbikowa (1971), Dmitrija Mielechowa(inne języki) (1963) i in.[14]. W oparciu o te koncepcje Andriej Snieżniewski i jego koledzy opracowali klasyfikację schizofrenii, gdzie schizofrenia pełzająca występuje jako samodzielna jednostka chorobowa[14]. Zdaniem Lary Rzesnitzek, podstawę radzieckiej teorii schizofrenii pełzającej stanowi pojęcie schizofrenii utajonej w pracach Eugena Bleulera[15]. W rosyjskiej wersji ICD-10 rozpatruje się zaburzenia, odpowiadające różnym wariantom schizofrenii pełzającej, poza rubryką „Schizofrenia” (F20) w odrębnej rubryce „Zaburzenia schizotypowe” (F21)[14].

Objawy i przebieg[edytuj | edytuj kod]

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Według rosyjskiej klasyfikacji zaburzeń psychicznych wyróżnia się 2 podstawowe warianty schizofrenii pełzającej[16][5]:

Obie jednostki diagnostyczne obecne są w rosyjskiej wersji ICD-10, gdzie mają kody F21.3 (schizofrenia pseudonerwicowa) i F21.4 (schizofrenia pseudopsychopatyczna)[19].

Nadużycie[edytuj | edytuj kod]

Za czasów ZSRR diagnoza "schizofrenia pełzająca", określona w polskich publikacjach jako schizofrenia bezobjawowa, służyła jako narzędzie do zwalczania przeciwników politycznych w ramach psychiatrii represyjnej w ZSRR[20][21]. Ideologicznie podbudował to użycie Nikita Chruszczow w 1959 roku na łamach "Prawdy":

Obecnie w ZSRR istnieją ludzie, którzy walczą z komunizmem, ale u takich ludzi bez wątpienia stan psychiczny nie jest w normie.

Nikita Chruszczow[22]

Stworzona została w moskiewskim Instytucie Psychiatrii Sądowej im. prof. W.P. Serbskiego[6]. Ten typ schizofrenii zdefiniował w latach 60. XX wieku Andriej Snieżniewski jako postać, w której utajony proces chorobowy następuje bardzo powoli[23]. Zdaniem Jurija Sawienki, głównym ideologiem niezmiernie szerokiego rozpoznawania schizofrenii pełzającej był prof. Anatolij Smulewicz[24], który przekształcił koncepcję Snieżniewskiego w sposób represjonowania dysydentów[25].

W przeciwieństwie do skazanych na więzienie, radzieccy dysydenci z rozpoznaniem "schizofrenia pełzająca" spędzali w ośrodkach wiele lat i nigdy nie wiedzieli, jak długo będą tam siedzieć: jeżeli takie było życzenie GRU, lekarze mogli zawsze uznać ich za "niedostatecznie wyleczonych"[22]. Wśród dysydentów z "schizofrenią pełzającą" byli m.in. Walerija Nowodworska[26] oraz autorzy książki "Psychiatria dla nieprawomyślnych", napisanej jako podręcznik służący do obrony przed działaniami władz: Władimir Bukowski i Siemion Głuzman[22].

Pojęcie schizofrenii pełzającej zostało potępione na forum międzynarodowym[6]. Międzynarodowy Związek Psychiatrów, po sześciu latach gorących dyskusji, potępił w końcu postępowanie sowieckich kolegów i powołał specjalną komisję do zbadania sprawy[27]. W początku lat osiemdziesiątych psychiatrzy radzieccy zostali wykluczeni z udziału w międzynarodowych organizacjach skupiających lekarzy tej specjalności[6]. Po upadku ZSRR „schizofrenia bezobjawowa” została potępiona[20][niewiarygodne źródło?].

Istnieje opinia, że autorstwo teorii schizofrenii pełzającej przypisywane jest Snieżniewskiemu niesłusznie, ponieważ ta jednostka chorobowa pod inną nazwą była opisywana przez psychiatrów różnych krajów[28]. Tak np. Eugen Bleuler wyodrębnił schizofrenię utajoną.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Коркина i in. 2006 ↓.
  2. ↑ Виленский 2000 ↓.
  3. ↑ Smulevich 1989 ↓.
  4. ↑ Смулевич 1999 ↓.
  5. ↑ a b Жариков i Тюльпин 2002 ↓.
  6. ↑ a b c d Michał Przeperski: Polityczni „wariaci”. Histmag, 2012-11-21. [dostęp 2021-06-09].
  7. ↑ a b Smulevich 1989 ↓, s. 533.
  8. ↑ Наджаров i Смулевич 1983 ↓, s. 333.
  9. ↑ a b c Смулевич 1999 ↓, s. 437.
  10. ↑ Mayer 1951 ↓.
  11. ↑ Смулевич 1999 ↓, s. 437–438.
  12. ↑ Zilboorg 1941 ↓.
  13. ↑ Tyra 1986 ↓, s. 33.
  14. ↑ a b c Смулевич 1999 ↓, s. 438.
  15. ↑ Rzesnitzek 2013 ↓.
  16. ↑ Коркина i in. 2006 ↓, s. 355.
  17. ↑ Личко 1989 ↓.
  18. ↑ Коркина i in. 2006 ↓, s. 384.
  19. ↑ ICD-10. Schizofrenia, zaburzenia schizotypowe i urojeniowe (F20—F29). Naukowe Centrum Zdrowia Psychicznego. [dostęp 2021-06-16]. (ros.).
  20. ↑ a b Janusz Sanocki: Kiedyś „pełzająca schizofrenia”, dziś „bezobjawowy wirus”. gazetabaltycka.pl, 19.05.2020. [dostęp 2021-06-11]. (pol.).
  21. ↑ (ros.) Siemion Głuzman, Władimir Bukowski. Пособие по психиатрии для инакомыслящих (Psychiatria dla nieprawomyślnych, 1975)
  22. ↑ a b c Anna Zechenter: Schizofrenia bezobjawowa. [w:] Nieprzedawnione [on-line]. Dziennik Polski, 6 lipca 2009. [dostęp 2021-06-11]. (pol.).
  23. ↑ Aleksander Szumański: PSYCHIATRYCZNY ARCHIPELAG GUŁAG. [w:] Korespondencja z Krakowa [on-line]. RODAKnet.com, 27.08.2011. [dostęp 2021-06-09].
  24. ↑ Савенко 1992 ↓, s. 51.
  25. ↑ IV съезд Независимой психиатрической ассоциации. „Niezależne Czasopismo Psychiatryczne”. 1—2, s. 75—76, 1992. Niezależne Stowarzyszenie Psychiatryczne. (ros.). 
  26. ↑ Игорь Лукьянов: Вялотекущая Новодворская, или Талант ненавидеть Россию. [w:] ПОЛИТИКА [on-line]. Федеральное агентство новостей, 6 września 2019. [dostęp 2021-06-13]. (ros.).
  27. ↑ Irena Lasota: Bukowski, wróg komunizmu i Unii Europejskiej. [w:] Plus Minus [on-line]. Rzeczpospolita, 19.05.2016. [dostęp 2021-06-05]. (pol.).
  28. ↑ Андрей Владимирович Снежневский. К 100-летию со дня рождения. „Журнал неврологии и психиатрии им. С.С. Корсакова”. 5, 2004. (ros.). 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

w języku rosyjskim
w języku polskim
w języku angielskim

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Schizofrenia_pełzająca&oldid=72624321”