Starosta: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m spacja |
drobne redakcyjne |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
Stanowisko '''starosty''' ([[Łacina|łac.]] ''capitaneus''), na przestrzeni lat zmieniało swoje znaczenie i funkcje. |
Stanowisko '''starosty''' ([[Łacina|łac.]] ''capitaneus''), na przestrzeni lat zmieniało swoje znaczenie i funkcje. |
||
# W pierwszych wiekach [[średniowiecze|średniowiecza]] starostą nazywany był naczelnik wspólnoty rodowo-terytorialnej [[Słowianie|Słowian]] |
# W pierwszych wiekach [[średniowiecze|średniowiecza]] starostą nazywany był naczelnik wspólnoty rodowo-terytorialnej [[Słowianie|Słowian]] |
||
# od [[XIV wiek]]u do [[rozbiory Polski|rozbiorów]] starosta był urzędnikiem królewskim w |
# od [[XIV wiek]]u do [[rozbiory Polski|rozbiorów]] starosta był urzędnikiem królewskim w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim. Wyróżniano kilka rodzajów tego urzędu: |
||
#* [[starosta generalny]] był [[namiestnik]]iem prowincji lub ziemi, np.: ruski, podolski, wielkopolski, [[Starostowie generalni żmudzcy|żmudzki]] (ten ostatni, jako jedyny był [[urzędy senatorskie|urzędem senatorskim]], traktowano go jako równorzędny [[wojewoda|wojewodom]]: zasiadał między [[wojewodowie łęczyccy|wojewodą łęczyckim]] a [[Województwo brzeskokujawskie|brzeskim (kujawskim))]] |
#* [[starosta generalny]] był [[namiestnik]]iem prowincji lub ziemi, np.: ruski, podolski, wielkopolski, [[Starostowie generalni żmudzcy|żmudzki]] (ten ostatni, jako jedyny był [[urzędy senatorskie|urzędem senatorskim]], traktowano go jako równorzędny [[wojewoda|wojewodom]]: zasiadał między [[wojewodowie łęczyccy|wojewodą łęczyckim]] a [[Województwo brzeskokujawskie|brzeskim (kujawskim))]] |
||
#* [[starosta grodowy]] nadzorował w powiecie administrację skarbową, policyjną oraz sądy, stał na czele [[sąd grodzki|sądu grodzkiego]], miał [[prawo miecza]] - tzn. egzekucji wszystkich wyroków sądowych na terenie powiatu. |
#* [[starosta grodowy]] nadzorował w powiecie administrację skarbową, policyjną oraz sądy, stał na czele [[sąd grodzki|sądu grodzkiego]], miał [[prawo miecza]] - tzn. egzekucji wszystkich wyroków sądowych na terenie powiatu. |
||
Wersja z 14:03, 28 cze 2010
Stanowisko starosty (łac. capitaneus), na przestrzeni lat zmieniało swoje znaczenie i funkcje.
- W pierwszych wiekach średniowiecza starostą nazywany był naczelnik wspólnoty rodowo-terytorialnej Słowian
- od XIV wieku do rozbiorów starosta był urzędnikiem królewskim w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim. Wyróżniano kilka rodzajów tego urzędu:
- starosta generalny był namiestnikiem prowincji lub ziemi, np.: ruski, podolski, wielkopolski, żmudzki (ten ostatni, jako jedyny był urzędem senatorskim, traktowano go jako równorzędny wojewodom: zasiadał między wojewodą łęczyckim a brzeskim (kujawskim))
- starosta grodowy nadzorował w powiecie administrację skarbową, policyjną oraz sądy, stał na czele sądu grodzkiego, miał prawo miecza - tzn. egzekucji wszystkich wyroków sądowych na terenie powiatu.
- starosta niegrodowy był dzierżawcą (tenutariuszem) dóbr królewskich
- W latach 1918-1939 i 1944–1950 był to podległy wojewodzie kierownik administracji ogólnej na terenie powiatu
- Obecnie starosta jest wybierany przez radę powiatu, kieruje powiatem, reprezentuje go na zewnątrz, jest przewodniczącym zarządu powiatu, oraz zwierzchnikiem:
- sekretarza powiatu, który jako zastępca (powoływany przez radę powiatu) wykonuje wszelkie kompetencje przynależne staroście z zakresu administracji - kieruje starostwem powiatowym
- skarbnika powiatu, który jako zastępca - główny księgowy budżetu (powoływany przez Radę powiatu) wykonuje wszelkie kompetencje przynależne staroście z zakresu finansów
- kierowników jednostek organizacyjnych powiatu
- powiatowych służb, inspekcji i straży
- służbowym pracowników starostwa
Kompetencje starosty i zarządu powiatu po reformie administracji z 1999 roku
- podejmowanie decyzji w zakresie
- edukacji publicznej (szkoły ponadgimnazjalne i specjalne)
- ochrony zdrowia (szpitale rejonowe, powiatowe)
- transportu na terenie powiatu (współfinansowanie lokalnych linii autobusowych, np. miejskich przedsiębiorstw komunikacji w miastach na prawach powiatu)
- opieka nad drogami publicznymi powiatowymi
- geodezji
- gospodarki nieruchomościami
- ochrony środowiska
- porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli
- przeciwdziałania bezrobociu
- obronności
- pomocy społecznej
- wydawania zezwoleń na podejmowanie pracy przez cudzoziemców
- zwalczania klęsk żywiołowych oraz organizowania pomocy na szczeblu powiatowym
- rejestracji pojazdów oraz wydawanie praw jazdy
Powiat grodzki
W przypadku miasta na prawach powiatu funkcję starosty i zarządu powiatu sprawuje monokratycznie burmistrz lub prezydent miasta.
Inne znaczenia słowa
- osoba odpowiadająca i dbająca o odpowiedni przebieg uroczystości np.: starosta wesela lub dożynek
- osoba odpowiedzialna za sprawy porządkowe w jakiejś zorganizowanej grupie, np. starosta grupy na studiach wyższych.