Wawrzyniec Gucewicz

{{{imię i nazwisko}}}

{{Artysta infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | imię i nazwisko = Nieznane pola: "Grafika", "source", "Podpis", "Imię i nazwisko", "Data i miejsce śmierci", "Dziedzina sztuki", "Data i miejsce urodzenia", "Ważne dzieła", "Pełne imię i nazwisko", "quote", "Muzeum artysty", "Styl" oraz "Narodowość".

Wawrzyniec Montrym-Gucewicz

Rodzina	nobilitowany
Ojciec	Szymon Masulis
Matka	Katarzyna Masulis

{{Szlachcic infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | opis herbu = | grafika = | dynastia = | commons = | żona = | imię oryginalne = | faksymile = | herb = | mąż = | opis grafiki = | rodzeństwo = | odznaczenia = | wszystkie imiona = | tytuł = | opis faksymile = Nieznane pola: "zdjęcie herbu", "zdjęcie", "opis zdjęcia", "malzonka" oraz "nazwa herbu".

Wawrzyniec Gucewicz herbu Syrokomla (ur. przed 5 sierpnia 1753 w Migańcach, zm. 21 grudnia 1798 w Wilnie) – litewsko-polski architekt, reprezentant klasycyzmu, profesor Uniwersytetu Wileńskiego.

Pochodzenie

Pochodził z rodziny polsko-litewskiej. Używał litewskiego imienia i nazwiska. Urodził się we wsi Migańce w parafii kupiskiej, w rodzinie chłopskiej. Był synem Szymona i Katarzyny Masulis. Został ochrzczony 5 sierpnia 1753. Wpis w księdze parafialnej brzmi po łacinie: babtisavi infantem n(omi)ne Laurentium patris Symoni Masulis et Matris Catharinae Masulowa de villa Migance (ochrzczono dziecko o imieniu Wawrzyniec z ojca Szymona Masulis i matki Katarzyny Masulowej ze wsi Migańce). Nazwisko Gucewicz pochodziło od matki chrzestnej, późniejszej żony ojca. Dodatek Stuoka w nazwisku jest używany przez historyków litewskich i nie był stosowany przez Gucewicza. 11 listopada 1790 został uszlachcony (herb Syrokomla). Jedna z form jego nazwiska to Wawrzyniec Montrym Żakowicz Gucewicz.

Lata szkolne

Edukację rozpoczął w Poniewieżu, w szkole prowadzonej przez pijarów. Choć rodzina utraciła majątek podczas pożaru, udało mu się zdobyć zgodę ojca na swoją dalszą edukację. Udał się do Wilna z zamiarem nauki w Szkole Głównej Litewskiej, jednak nie miał na to dość pieniędzy. Postanowił zostać misjonarzem, trafił do seminarium diecezjalnego. Na tę decyzję wpływ miał poznany przez Gucewicza biskup Massalski, który stał się z czasem mecenasem przyszłego architekta, akceptując jego decyzję rezygnacji z kariery duchownego. Zabiera go w podróż zagraniczną, wyposażając w skromne środki. Gucewicz kilka miesięcy spędza w Hamburgu (w tym czasie zainteresował się podobno kabałą). Poznaje posła duńskiego z Warszawy. Ten, oczarowany młodym człowiekiem, proponuje mu posadę nauczyciela swych dzieci. Gucewicz udaje się do Kopenhagi, poznaje tamtejsze środowisko naukowe. Wkrótce przypomina sobie o nim biskup Massalski i wysyła na studia do Paryża, gdzie zostaje polecony najlepszym architektom - uczy się u Lapatta, Ledoux Sonffleka i Rondoletta, słucha publicznych wykładów w królewskiej akademii sztuk i w szkole J.F. Blondella. Z Paryża udaje się do Rzymu i po czterech latach wojaży wraca na Litwę.

Okres wileński

Po powrocie na Litwę Gucewicz kończy budowę pałacu w Werkach, przebudowuje katedrę wileńską (za co dostał medal od króla Stanisława Augusta). W 1785 roku przebudował Ratusz w Wilnie. W 1790 r. na Sejmie otrzymał szlachectwo (herb Syrokomla). Od biskupa Massalskiego otrzymuje w dożywocie część ziemi w folwarku Bernatek w starostwie Szeszolskim, powiecie Bracławskim i na 50 lat kamienicę w Wilnie przy ulicy Świętojańskiej. Gdy w Wilnie zostaje założona Szkoła Inżynierów Korpusu Litewskiego zostaje tam profesorem architektury i topografii. W latach 1793–1794 oraz 1797–1798 był profesorem Uniwersytetu Wileńskiego, kierownikiem katedry architektury. W powstaniu kościuszkowskim w 1794 r. zaciąga się do pospolitego ruszenia, zostaje ranny przy Woronowie, wraca do Wilna. W Wilnie dochodzi go wieść o śmierci biskupa Massalskiego, co bardzo przeżywa.

Zmarł nagle 21 grudnia 1798 na skutek upadku z rusztowania przy renowacji kaplicy św. Kazimierza w katedrze w Wilnie i został pochowany na cmentarzu przy kościele św. Stefana w Wilnie, w którym tablica nagrobna głosi: „D. O. M. Tu w Bogu spoczywa Wawrzyniec Gucewicz Architekt Profesor Akademii Wileńskiej Zmarły w 1798 roku W 45 swojego życia Prosi o westchnienie do Boga Za swoją duszę.”

Prace

Zaprojektował ratusz w Wilnie, katedrę w Wilnie, pałac biskupi w Wilnie (pałac Napoleona), niektóre budynki zespołu pałacowego w Werkach (rozpoczęte przez Marcina Knakfusa – centralny pałac, pawilon i karczmę), ratusz w Widzach (obecnie Białoruś), katedrę w Mejszagole, kościół w Suderwie, kościół w Janowie pod Kownem, dom Karpiów przy ul.Trockiej w Wilnie i inne.

Jego architekturę charakteryzuje monumentalność oraz majestatyczność form, optymalna więź budynku z otoczeniem. Gucewicz był także zwolennikiem funkcjonalności i unikał stosowania zbędnej dekoracji. Pełny tego obraz widzimy w gmachu ratusza wileńskiego. Jasna barwa, gładkie podpory, wysunięty portyk,silny akcent fasady, oszczędność w dekoracji są podstawowymi cechami neoklasycyzmu Gucewiczowskiego. Jego twórczość wywarła wielki wpływ na twórczość większości architektów okresu klasycyzmu na Litwie.

Bibliografia

1. "Przechadzki po Wilnie i jego okolicach", Adam Honory Kirkor, Drukarnia A. Marcinowskiego, Wilno, 1856 r.