Wołczyn (obwód brzeski): Różnice pomiędzy wersjami

Wołczyn
	; Zrujnowany kościół Trójcy Przenajświętszej
Państwo	Białoruś
Obwód	brzeski
Rejon	kamieniecki
Wysokość	135 m n.p.m.
Populacja (1992); • liczba ludności	; 502
Nr kierunkowy	+375 1631
Kod pocztowy	225083
	Położenie na mapie rejonu kamienieckiego Wołczyn
	Położenie na mapie Białorusi Wołczyn
	Położenie na mapie obwodu brzeskiego Wołczyn
	52°17′09″N 23°18′37″E/52,285833 23,310278
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 14:15, 2 sty 2020

Wołczyn (biał. Воўчын) – wieś w obwodzie brzeskim, w rejonie kamienieckim Białorusi, centrum administracyjne sielsowietu; do 1945^[1]^[2] w Polsce, w województwie poleskim, w powiecie brzeskim, siedziba gminy Wołczyn.

W Wołczynie urodzili się hetman polny litewski Wincenty Korwin Gosiewski (ok. 1620), król Polski i wielki książę litewski Stanisław August Poniatowski (1732), polski malarz Zygmunt Vogel (1764).

Miasto magnackie Czartoryskich położone było w końcu XVIII wieku w hrabstwie wołczyńskim w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego^[3].

Rezydencja w Wołczynie

Pałac

Wołczyńska rezydencja Czartoryskich zbudowana została w XVIII wieku pośrodku imponującej, blisko półtorakilometrowej osi, ciągnącej się od kościoła Bazylianów na zachodzie do groty Neptuna na wschodnim krańcu kanału, będącego głównym akcentem ogrodu. Pałac założony został na planie podkowy i obejmował cour d’honneur, po którego obu stronach usytuowano dwa dziedzińce gospodarcze. Północny dziedziniec otaczały budynki gospodarcze oraz mieszkanie cukiernika. Przy południowym dziedzińcu ulokowano stajnie, wozownię oraz przylegający do pałacu pawilon dla gości. Dziedziniec ten otwierał się na plac, na którym znajdował się wzniesiony przez Stanisława Poniatowskiego w latach 1733-1734 kościół Św. Trójcy oraz plebania, dom kościelnego i stolarnia. Plac ten komunikował się poprzez mostek i drogę z położonym za niewielkim kanałem Wołczynem.

=== Park ==- Na tyłach pałacu znajdował się rozległy, założony na trzech tarasach parterowy ogród z czterema fontannami i teatrem ogrodowym po południowej stronie. Po stronie północnej znajdował się ogród warzywny z oranżerią, cieplarnią, a także figarnią i mieszkaniem ogrodnika. W dalszej części ogrodu usytuowano kanał obiegający dwie regularne wyspy i wspomniany wyżej Wielki Kanał z kaskadą oraz dwoma owalnymi basenami - w środku jego długości i na zakończeniu. Północną stronę kanału zajmował poprzecinany alejami las z salonem oraz położony na zachód od niego sad. Pomiędzy lasem a leżącym dalej na północ stawem założony został rozległy zwierzyniec jeleni. Teren na południe od Wielkiego Kanału przeznaczono pod menażerię. Przypuszczalnie ogród zaprojektował Ricaud de Tirregaille.

Zespół pałacowo-parkowy został doszczętnie zrujnowany po zakończeniu II wojny światowej, kiedy Wołczyn został włączony do Białoruskiej SRR.

Kościół św. Trójcy

Po dawnym zespole pałacowo-parkowym pozostał barokowy kościół Świętej Trójcy, wybudowany w latach 1733–1734 z fundacji kasztelana krakowskiego Stanisława Poniatowskiego i wg projektu Carla Friedricha Póppelmana. Kościół ten został zniszczony po 1945 roku w czasach ZSRR i odbudowany częściowo na początku XXI wieku.

19 listopada 1761 zawarli w Wołczynie związek małżeński: książę Adam Kazimierz Czartoryski i Izabela Czartoryska. Ślubu udzielał ks. biskup poznański Teodor Kazimierz Czartoryski.

W 1938 w krypcie kościoła zostały pochowane, przewiezione z kościoła św. Katarzyny w ówczesnym Leningradzie, zwłoki króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po sprofanowaniu ciała i rozgrabieniu trumiennych skarbów, resztki szczątków (drobiny kości i fragmenty szat) króla władze sowieckie wydały Polsce w 1988. W 1995 złożono je w krypcie bazyliki archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Zrujnowany i pozbawiony dachu kościół w 2007 roku przejęła diecezja pińska kościoła rzymskokatolickiego. Do 2019 roku kościół odbudowano z zewnątrz.

Miasteczko

Regularnie rozplanowane miasteczko zostało założone wzdłuż szerokiej ulicy i obszernego prostokątnego placu z dwiema budowlami (prawdopodobnie studniami) pośrodku i cerkwią w pierzei. O miejskiej przeszłości osady świadczy słabo czytelny układ przestrzenny z rynkiem, przy którym wznosi się drewniana cerkiew św. Mikołaja i dawny żydowski dom modlitwy.

W Wołczynie znajduje się cmentarz katolicki z nagrobkami okolicznych ziemian i położony przy drodze do niego kirkut (kilkadziesiąt nagrobków z polnego kamienia).

Przy drodze do Motykał znajduje się nieczynny młyn wodny.

Przypisy

↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
↑ Edmund Jan Osmańczyk: Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982, s. 408. ISBN 83-214-0092-2.
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 106.

Bibliografia

Rafał Zubkowicz, Elena Vetrova, Aleksadnr Pańko, Andriej Abramczuk: Biała Podlaska – Brześć. Niedokryty wschód. Kraków: Amistad Sp. z.o.o – Program PolskaTurystycza.pl, 2008, s. 173. ISBN 978-83-7560-023-0.
Gabriela Pauszer-Klonowska „Pani na Puławach”

Linki zewnętrzne

Wołczyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 865 . (1893)
Grzegorz Józefczuk: Wołczyn czeka na króla Stasia. gazeta.pl Lublin, 2005-05-31. [dostęp 2011-01-09].

[1] Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).

[2] Edmund Jan Osmańczyk: Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982, s. 408. ISBN 83-214-0092-2.

[3] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 106.

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 24: / Linia 24: @@
  |www                          =
 }}
+[[Plik:Краявіды Воўчына 08.jpg|mały|prawo|<center>[[Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy w Wołczynie|Cerkiew św. Mikołaja]]</center>]]
 '''Wołczyn''' ([[język białoruski|biał.]] ''Воўчын'') – [[wieś]] w [[obwód brzeski|obwodzie brzeskim]], w [[rejon kamieniecki (Białoruś)|rejonie kamienieckim]] [[Białoruś|Białorusi]], [[Sielsowiet Wołczyn|centrum administracyjne sielsowietu]]; do 1945<ref>Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej ({{Dziennik Ustaw|rok=1946|numer=2|pozycja=5}}).</ref><ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Osmańczyk| imię = Edmund Jan| autor link = Edmund Osmańczyk| tytuł = Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych | wydawca = Wiedza Powszechna| miejsce = Warszawa| rok = 1982| strony = 408| isbn = 83-214-0092-2}}</ref> w Polsce, w [[województwo poleskie|województwie poleskim]], w [[powiat brzeski (nadbużański)|powiecie brzeskim]], siedziba [[gmina Wołczyn (województwo poleskie)|gminy Wołczyn]].
 W Wołczynie urodzili się [[hetman polny litewski]] [[Wincenty Korwin Gosiewski]] (ok. 1620), król Polski i wielki książę litewski [[Stanisław August Poniatowski]] (1732), polski malarz [[Zygmunt Vogel]] (1764).
-Miasto [[magnateria polska|magnackie]] położone było w końcu XVIII wieku w hrabstwie wołczyńskim w [[powiat brzeskolitewski (I Rzeczpospolita)|powiecie brzeskolitewskim]] [[województwo brzeskolitewskie|województwa brzeskolitewskiego]]<ref> Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 106.</ref>.
+Miasto [[magnateria polska|magnackie]] Czartoryskich położone było w końcu XVIII wieku w hrabstwie wołczyńskim w [[powiat brzeskolitewski (I Rzeczpospolita)|powiecie brzeskolitewskim]] [[województwo brzeskolitewskie|województwa brzeskolitewskiego]]<ref> Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 106.</ref>.
-== Historia ==
+== Rezydencja w Wołczynie ==
+=== Pałac ===
-[[Plik:Краявіды Воўчына 08.jpg|mały|lewo|<center>[[Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy w Wołczynie|Cerkiew św. Mikołaja]]</center>]]
+Wołczyńska rezydencja Czartoryskich zbudowana została w XVIII wieku pośrodku imponującej, blisko półtorakilometrowej osi, ciągnącej się od kościoła Bazylianów na zachodzie do groty Neptuna na wschodnim krańcu kanału, będącego głównym akcentem ogrodu. Pałac założony został na planie podkowy i obejmował cour d’honneur, po którego obu stronach usytuowano dwa dziedzińce gospodarcze. Północny dziedziniec otaczały budynki gospodarcze oraz mieszkanie cukiernika. Przy południowym dziedzińcu ulokowano stajnie, wozownię oraz przylegający do pałacu pawilon dla gości. Dziedziniec ten otwierał się na plac, na którym znajdował się wzniesiony przez Stanisława Poniatowskiego w latach 1733-1734 kościół Św. Trójcy oraz plebania, dom kościelnego i stolarnia. Plac ten komunikował się poprzez mostek i drogę z położonym za niewielkim kanałem Wołczynem.
-Dawna siedziba magnaterii polskiej. [[Poniatowscy herbu Ciołek|Poniatowscy]] zbudowali w Wołczynie pałac, założyli park oraz wznieśli kościół Świętej Trójcy w stylu późnobarokowym. W połowie XVIII w. do pałacu dobudowano teatr i oranżerię. Zespół pałacowo-parkowy został doszczętnie zrujnowany po zakończeniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], kiedy Wołczyn został włączony do [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|Białoruskiej SRR]]. Dziś po dawnym zespole pałacowo-parkowym pozostały ruiny kościoła Świętej Trójcy na rzucie kwadratu, wybudowanego w latach 1729–1733 z fundacji kasztelana krakowskiego [[Stanisław Poniatowski (kasztelan krakowski)|Stanisława Poniatowskiego]].
+=== Park ==-
+Na tyłach pałacu znajdował się rozległy, założony na trzech tarasach parterowy ogród z czterema fontannami i teatrem ogrodowym po południowej stronie. Po stronie północnej znajdował się ogród warzywny z oranżerią, cieplarnią, a także figarnią i mieszkaniem ogrodnika. W dalszej części ogrodu usytuowano kanał obiegający dwie regularne wyspy i wspomniany wyżej Wielki Kanał z kaskadą oraz dwoma owalnymi basenami - w środku jego długości i na zakończeniu. Północną stronę kanału zajmował poprzecinany alejami las z salonem oraz położony na zachód od niego sad. Pomiędzy lasem a leżącym dalej na
+północ stawem założony został rozległy zwierzyniec jeleni. Teren na południe od Wielkiego Kanału przeznaczono pod menażerię. Przypuszczalnie ogród zaprojektował [[Ricaud de Tirregaille]].
+Zespół pałacowo-parkowy został doszczętnie zrujnowany po zakończeniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], kiedy Wołczyn został włączony do [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|Białoruskiej SRR]].
+=== Kościół św. Trójcy ===
+Po dawnym zespole pałacowo-parkowym pozostał barokowy kościół Świętej Trójcy, wybudowany w latach 1733–1734 z fundacji kasztelana krakowskiego [[Stanisław Poniatowski (kasztelan krakowski)|Stanisława Poniatowskiego]] i wg projektu Carla Friedricha Póppelmana. Kościół ten został zniszczony po 1945 roku w czasach ZSRR i odbudowany częściowo na początku XXI wieku.
 listopada 1761 zawarli w Wołczynie związek małżeński: [[polskie rody książęce|książę]] [[Adam Kazimierz Czartoryski]] i [[Izabela Czartoryska]]. Ślubu udzielał ks. biskup poznański [[Teodor Kazimierz Czartoryski]].
+W 1938 w krypcie kościoła zostały pochowane, przewiezione z [[kościół św. Katarzyny w Sankt Petersburgu|kościoła św. Katarzyny]] w ówczesnym [[Petersburg|Leningradzie]], zwłoki króla Polski [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta Poniatowskiego]]. Po sprofanowaniu ciała i rozgrabieniu trumiennych skarbów, resztki szczątków (drobiny kości i fragmenty szat) króla władze sowieckie wydały Polsce w 1988. W 1995 złożono je w krypcie [[Bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Warszawie|bazyliki archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie]].
-Zrujnowany kościół w 2007 roku przejęła [[diecezja pińska]] [[Kościół łaciński|kościoła rzymskokatolickiego]]. Obecnie trwa jego restauracja.
+Zrujnowany i pozbawiony dachu kościół w 2007 roku przejęła [[diecezja pińska]] [[Kościół łaciński|kościoła rzymskokatolickiego]]. Do 2019 roku kościół odbudowano z zewnątrz.
+=== Miasteczko ===
-W 1938 w krypcie kaplicy zostały pochowane, przewiezione z [[kościół św. Katarzyny w Sankt Petersburgu|kościoła św. Katarzyny]] w ówczesnym [[Petersburg|Leningradzie]], zwłoki króla Polski [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta Poniatowskiego]]. Po sprofanowaniu ciała i rozgrabieniu trumiennych skarbów, resztki szczątków (drobiny kości i fragmenty szat) króla władze sowieckie wydały Polsce w 1988. W 1995 złożono je w krypcie [[Bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Warszawie|bazyliki archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie]].
+Regularnie rozplanowane miasteczko zostało założone wzdłuż szerokiej ulicy i obszernego prostokątnego placu z dwiema budowlami (prawdopodobnie studniami) pośrodku i cerkwią w pierzei.
+O miejskiej przeszłości osady świadczy słabo czytelny układ przestrzenny z rynkiem, przy którym wznosi się drewniana cerkiew św. Mikołaja i dawny żydowski dom modlitwy.
 W Wołczynie znajduje się cmentarz katolicki z nagrobkami okolicznych [[Ziemiaństwo|ziemian]] i położony przy drodze do niego [[Cmentarz żydowski w Wołczynie (Białoruś)|kirkut]] (kilkadziesiąt nagrobków z polnego kamienia).
-O miejskiej przeszłości osady świadczy układ przestrzenny z rynkiem, przy którym wznosi się drewniana cerkiew św. Mikołaja i dawny żydowski dom modlitwy.
 Przy drodze do [[Motykały (kolonia)|Motykał]] znajduje się nieczynny młyn wodny.