Jan Ruckgaber: Różnice pomiędzy wersjami

Jan Ruckgaber
Jean de Montalban
Data i miejsce urodzenia	21 listopada 1799 ; Wiedeń
Data i miejsce śmierci	5 stycznia 1876 ; Lwów
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	pianista; kompozytor; dyrygent
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 10:35, 25 kwi 2024

Jan Ruckgaber, pierw. Jean de Montalban (ur. 21 listopada 1799 w Wiedniu, zm. 5 stycznia 1876 we Lwowie) – polsko-francuski pianista, akompaniator, dyrygent, pedagog, kompozytor i organizator życia muzycznego.

Życiorys

Syn Jeana de Montalban, francuskiego oficera, który w latach 90. XVIII w. uciekł z Francji przed prześladowaniami jakobińskimi i osiedlił się w Wiedniu, a następnie poległ w bitwie pod Wagram (1809) w służbie austriackiej przeciwko armii francuskiej. Młody Jan został usynowiony przez swojego guwernera, wiedeńczyka Józefa Ruckgabera, od którego przyjął nazwisko.

Ruckgaber studiował muzykę w Wiedniu i Paryżu (m.in. był uczniem Johanna Nepomuka Hummla). W styczniu 1818 przyjechał z Wiednia do Lwowa, gdzie rozpoczął cykl koncertów, publicznych i w domach ziemiańskich oraz działalność organizacyjną. Od 1835 prowadził w Sali Redutowej cotygodniowe ćwiczenia muzyczne dla amatorów – grupa ta zorganizowała się w 1838 w Towarzystwo Przyjaciół Muzyki, którym kierował Ruckgaber. W 1854 towarzystwo zostało zreorganizowane i przyjęło nazwę Towarzystwo dla Wykształcenia Muzyki w Galicji, opracowując szereg dzieł muzyki poważnej. W 1857 Ruckgaber, ze względu na stan zdrowia, zrezygnował z kierowania towarzystwem i poświęcił się działalności pedagogicznej i kompozytorskiej – w latach 1862–1867 pracował jako prywatny nauczyciel muzyki na Wołoszczyźnie. W ciągu wielu lat swojej działalności publicznej przyjaźnił się m.in. z Fryderykiem Chopinem i Franciszkiem Lisztem.

Kompozycje Ruckgabera obejmują głównie muzykę fortepianową o charakterze salonowym, opartą jednak nierzadko na polskiej muzyce ludowej. W dorobku kompozytorskim ma ok. 90 utworów, m.in. Msza, autograf partytury znajdującej się w bibliotece Lwowskiej Akademii Muzycznej im. M. Łysenki.

Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Bibliografia

Jan Ruckgaber. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2015-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-07)]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Nuty Jana Ruckgabera w bibliotece Polona

@@ Linia 28: / Linia 28: @@
 }}
 [[Plik:Надгробок на могилі Й. Рукгабера..jpg|thumb|240px|Grób Jana Ruckgabera na lwowskim Łyczakowie]]
-'''Jan Ruckgaber''', pierw. Jean de Montalban (ur. [[21 listopada]] [[1799]] w [[Wiedeń|Wiedniu]], zm. [[5 stycznia]] [[1876]] we [[Lwów|Lwowie]]) – polsko-francuski pianista, akompaniator, [[dyrygent]], [[pedagog]], [[kompozytor]] i organizator życia muzycznego. Od wczesnej młodości związany ze Lwowem, gdzie od 1826 r. mieszkał na stałe. Tworzył muzykę fortepianową, głównie taneczną, romanse i pieśni, ale też większe formy orkiestrowe, chóralne i kameralne.
+'''Jan Ruckgaber''', pierw. Jean de Montalban (ur. [[21 listopada]] [[1799]] w [[Wiedeń|Wiedniu]], zm. [[5 stycznia]] [[1876]] we [[Lwów|Lwowie]]) – polsko-francuski pianista, akompaniator, [[dyrygent]], [[pedagog]], [[kompozytor]] i organizator życia muzycznego.
-Był założycielem Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego, a w 1839 roku otworzył we Lwowie pierwszą Szkołę Muzyczną, przekształconą później w Konserwatorium, które pracuje do dzisiaj jako Lwowska Narodowa Akademia Muzyczna.
 == Życiorys ==
-Jean (później Johann i Jan), syn francuskiego emigranta, Jeana de Montalban, urodził się w Wiedniu, prawdopodobnie 21 listopada 1799 r. i został ochrzczony w Katedrze Św. Szczepana. Początkowo nosił nazwisko ojca, de Montalban, francuskiego arystokraty, który w latach 90. XVIII w. uciekł z Francji przed terrorem [[jakobini|jakobińskim]] i osiedlił się w Wiedniu, a kilka lat później poległ w [[bitwa pod Wagram|bitwie pod Wagram]] (1809) w służbie austriackiej przeciwko armii francuskiej. Młody Jan został usynowiony przez swojego guwernera, wiedeńczyka Józefa Ruckgabera, od którego przyjął nazwisko, francuskie imię, Jean, zmienił potem na Johann i wreszcie Jan.
+Syn Jeana de Montalban, francuskiego oficera, który w latach 90. XVIII w. uciekł z Francji przed prześladowaniami [[jakobini|jakobińskimi]] i osiedlił się w Wiedniu, a następnie poległ w [[bitwa pod Wagram|bitwie pod Wagram]] (1809) w służbie austriackiej przeciwko armii francuskiej. Młody Jan został usynowiony przez swojego guwernera, wiedeńczyka Józefa Ruckgabera, od którego przyjął nazwisko.
-Ruckgaber studiował muzykę w Wiedniu, gdzie był uczniem [[Johann Nepomuk Hummel|Johanna Nepomuka Hummla]], później w latach 1816-19 kontynuował naukę w Paryżu. W styczniu 1818, jeszcze jako student, zaprezentował się we Lwowie w serii koncertów publicznych i w domach ziemiańskich. Od roku 1820 regularnie występował tu z koncertami fortepianowymi i akompaniował miejscowym muzykom. W latach 1824-25 uczestniczył jako pianista w koncertach skrzypcowych najwybitniejszego polskiego skrzypka, [[Karol Lipiński|Karola Lipińskiego]]. Lipiński i Ruckgaber dali m.in. wspólnie serię koncertów w Kijowie i we Lwowie. W 1826 roku Ruckgaber zamieszkał na stałe we Lwowie. Koncertował, rozpoczął również pracę jako nauczyciel gry na fortepianie oraz kompozytor, głównie muzyki tanecznej oraz pieśni. Od 1835 prowadził cotygodniowe ćwiczenia muzyczne dla amatorów, wspólnie z [[Franz Xaver Wolfgang Mozart|Franzem X. Mozartem]] powołując do życia Towarzystwo Przyjaciół Muzyki (Gesellschaft der Musikfreunde). Kiedy F.X. Mozart wyjechał do Wiednia, Ruckgaber zastąpił go w działalności organizacyjnej i 14 sierpnia 1838 towarzystwo zostało oficjalnie zarejestrowane jako [[Galicyjskie Towarzystwo Muzyczne]], które w latach 1838-42 pracowało pod jego kierunkiem jako kierownika artystycznego. W 1848, podczas [[Wiosna Ludów|Wiosny Ludów]], zawiesiło prace, ale w czerwcu 1852 r. wznowiło działalność koncertową pod kierunkiem Ruckgabera, już pod nazwą Towarzystwa Rozwoju Muzyki w Galicji. Ruckaber położył fundamenty profesjonalnej edukacji muzycznej we Lwowie, otwierając w roku 1839 pierwszą we Lwowie Szkołę Muzyczną oraz uczestnicząc w przekształceniu jej w roku 1853 w Konserwatorium, które pracuje do dzisiaj pod nazwą [[Lwowska Narodowa Akademia Muzyczna|Lwowskiej Narodowej Akademii Muzycznej]]. W 1857 Ruckgaber, ze względu na stan zdrowia, zrezygnował z działalności kierowniczej oraz organizatorskiej i poświęcił się pracy pedagogicznej i kompozytorskiej.
-[[Plik:6. Jan Ruckgaber.jpg|mały|Jan Ruckgaber (ze zbiorów rodzinnych)]]
-Podczas pięćdziesięciu lat aktywności Ruckgaber wykształcił trzy pokolenia muzyków i melomanów i zdobył szacunek lwowskiego środowiska muzycznego. W latach 1862–1867 pracował jako prywatny nauczyciel muzyki na [[Wołoszczyzna|Wołoszczyźnie]]. W ciągu wielu lat swojej działalności publicznej przyjaźnił się m.in. z [[Fryderyk Chopin|Fryderykiem Chopinem]] i [[Ferenc Liszt|Franciszkiem Lisztem]].
+Ruckgaber studiował muzykę w Wiedniu i Paryżu (m.in. był uczniem [[Johann Nepomuk Hummel|Johanna Nepomuka Hummla]]). W styczniu 1818 przyjechał z Wiednia do Lwowa, gdzie rozpoczął cykl koncertów, publicznych i w domach ziemiańskich oraz działalność organizacyjną. Od 1835 prowadził w Sali Redutowej cotygodniowe ćwiczenia muzyczne dla amatorów – grupa ta zorganizowała się w 1838 w [[Towarzystwo Przyjaciół Muzyki]], którym kierował Ruckgaber. W 1854 towarzystwo zostało zreorganizowane i przyjęło nazwę [[Towarzystwo dla Wykształcenia Muzyki w Galicji]], opracowując szereg dzieł muzyki poważnej. W 1857 Ruckgaber, ze względu na stan zdrowia, zrezygnował z kierowania towarzystwem i poświęcił się działalności pedagogicznej i kompozytorskiej – w latach 1862–1867 pracował jako prywatny nauczyciel muzyki na [[Wołoszczyzna|Wołoszczyźnie]]. W ciągu wielu lat swojej działalności publicznej przyjaźnił się m.in. z [[Fryderyk Chopin|Fryderykiem Chopinem]] i [[Ferenc Liszt|Franciszkiem Lisztem]].
-Twórczość Ruckgabera należy do nurtu wczesnego romantyzmu. Jego kompozycje odbijają wiodące kierunki estetyczne epoki. Kompozycje obejmują głównie muzykę fortepianową o charakterze salonowym, opartą jednak nierzadko na polskim folklorze. W utworach kameralnych posługiwał się chętnie motywami polskich tańców ludowych, jak krakowiak, mazurek i polonez. Publikowano je w największych domach wydawniczych Lipska, Londynu, Brukseli, Paryża i Petersburga, oraz w Wiedniu, Warszawie i Lwowie. W dorobku kompozytorskim Ruckgabera znalazło się ok. 100 opusów. Uznanie współczesnych przyniosły mu m.in. „Uwertura na otwarcie Teatru Skarbkowskiego” (1842) oraz „Duo g-mol na skrzypce i fortepian” (op. 41). Komponował także pieśni do tekstów polskich. Po [[Powstanie listopadowe|powstaniu listopadowym]] 1830 r. powstała „Pieśń do mogił” do słów [[Wincenty Pol|Wincentego Pola]]. W jego twórczości znajdują się też większe utwory: sonaty, duety, kompozycje na instrumenty solowe z towarzyszeniem fortepianu oraz fortepianowe na cztery, a nawet osiem rąk. Jest też grupa utworów orkiestrowych i chóralnych, m.in. Msza, autograf partytury znajduje się w bibliotece [[Lwowska Narodowa Akademia Muzyczna|Lwowskiej Narodowej Akademii Muzycznej]].
+Kompozycje Ruckgabera obejmują głównie muzykę fortepianową o charakterze salonowym, opartą jednak nierzadko na polskiej muzyce ludowej. W dorobku kompozytorskim ma ok. 90 utworów, m.in. ''[[Msza]]'', autograf partytury znajdującej się w bibliotece [[Lwowska Narodowa Akademia Muzyczna|Lwowskiej Akademii Muzycznej im. M. Łysenki]].
-Ostatnie lata życia spędził u córki, nadal pracując jako pedagog i kompozytor. Jan Ruckgaber zmarł we Lwowie, 5 stycznia 1876 r. Niestety, po śmierci został zniszczony testament, zawierający informację dotyczącą intencji powrotu do prawdziwego rodowego nazwiska. Tym samym nić prowadząca do odzyskania nazwiska de Montalban została ostatecznie zerwana. Kompozytor jest pochowany na [[Cmentarz Łyczakowski we Lwowie|Cmentarzu Łyczakowskim]], w grobie rodzinnym Józefa i Anny Schier, teściów córki, u której spędził ostatnie lata życia.
+Został pochowany na [[Cmentarz Łyczakowski we Lwowie|Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie]].
-== Rodzina ==
-Jan Ruckgaber ożenił się 15 sierpnia 1834 r. z Marią Ksawerą Markl, córką węgierskiego barona Jana Markla i Polki, Janiny z Balewiczów. Mieli sześcioro dzieci. Najmłodszy syn, Ernest (zm. 1888), był kapitanem armii austriackiej. Od Ernesta pochodzą potomkowie rodziny, którzy żyją dziś w Warszawie.
 == Bibliografia ==
 * {{Cytuj stronę | url = http://www.ipsb.nina.gov.pl/index.php/a/jan-ruckgaber?print | tytuł = ''Jan Ruckgaber'' | opublikowany = ipsb.nina.gov.pl | autor = | język = pl | data dostępu = 2015-10-07 | archiwum = https://archive.is/SdqRI | zarchiwizowano = 2015-10-07}}
-* Ruckgaber Jan - wnuk, „Co wiem o moim dziadku Janie Ruckgaberze”, archiwum rodzinne, 1964
-* Spis kompozycji J. Ruckgabera w Bibliotece Zakładu Ossolińskich we Lwowie, z rękopisu Jana Ruckgabera, wnuka
-* Tokarczuk W.: Austriaccy kompozytorzy Lwowa pierwszej połowy XIX wieku, Musica Galiciana, Tom II, str. 86-90, SPOŁEM, Lwów, 1999
-* Osadca Olga, Archiwum Ruckgabera w Lwowskiej Bibliotece Naukowej im. W. Stefanyka, Musik-Sammlungen: Speicher interkultureller Prozesse, Teilband B, Franz Steiner Verlag, Stuttgart 2007, str. 344-356
-* Nidecka E., Twórczość polskich kompozytorów Lwowa a ukraińska szkoła kompozytorska (1792-1939) Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2005.
-* Antoniuk Irina, Część 2: Z historii Akademii im. Łysenki, Dziennik UNIW. Lwów, Seria bibliologii 2007, Problem 2. s. 209-216
-* Antoniuk I., Listy muzyków lwowskich do Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie w świetle życia muzycznego miasta, Musica Galiciana, tom XII, s. 169 -176
-* Antoniuk I., Zbiory muzyczne Biblioteki Lwowskiej Państwowej Akademii Muzycznej im. M.W. Łysenki na tle galicyjskiej kultury muzycznej Lwowska Państwowa Akademia Muzyczna im. M.W. Łysenki, Streszczenie dysertacji doktorskiej, Lwów, 2008
-* Austriacka Encyklopedia Muzyki, hasło: Ruckgaber Johann
-* Babiniec Nadia, Kameralno - wokalne utwory kompozytorów Galicji XIX wieku, Podręcznik, Lwów, 2005
-* Błaszczyk L. T. „Życie muzyczne Lwowa w XIX w.”, red. J. Malicki, w: Przegląd wschodni, 1991, T1, zeszyt 4, s. 695-735
-* Błaszczyk Leon Tadeusz, Dyrygenci polscy i obcy w Polsce działający w XIX i XX wieku, Wydawnictwo Muzyczne, 1964, hasło: Ruckgaber Jan
-* Błaszczyk L. T. Polski Słownik Biograficzny, Hasło: Ruckgaber Jan, tom 32, str. 592-593
-* Breitkopf&Hartels, Kleinere Vortragsstucke, Ruckgaber Op. 41, Duo Gm, str 11
-* Historia Katedry Kompozycji Akademii Muzycznej im. Łysenki, info z www: http://conservatory.lviv.ua/departments/kafedra-kompoziciji/, http://conservatory.lviv.ua/about/history/, sierpień 2012 r.
-* Kijanowska Luba, Przyjęcie twórczości Liszta we Lwowie
-* Kijanowska L., Franz Xaver Wolfgang Mozart i Lwów
-* Kijanowska L., Johan Ruckgaber, http://conservatory.lviv.ua, wrzesień 2012 r.
-* Kijanowska L., Ruckgaber Johannes, fragment, w: Galicyjska kultura muzyczna XIX-XX wieku, Czerniowce, Książki XXI, 2007, s. 43-47,
-* Kijanowska L., – Kamińska Luba, Twórczość Karola Lipińskiego a lwowski romantyzm, w: Karol Lipiński – życie, działalność, epoka, red. Dorota Kanafa, Maria Zduniak, tom IV, str. 13-23
-* Kowal Natalia, Muzyczne życie Lwowa na przełomie XVIII – XIX w. w świetle procesów kulturotwórczych, УДК 78.035; 78.071.1
-* Syn Mozarta we Lwowie, Ruch muzyczny 1991, nr 19, s. 6
-* Kołbin Dmitrij, Występy Franciszka Liszta we Lwowie, W: „Musica Galiciana”. Tom III Red. Leszek Mazepa, Rzeszów, 1999, s. 189-195
-* Kołbin Dmitrij, Karol Lipiński a austro-niemiecka kultura muzyczna, fragmenty, w: Karol Lipiński - życie, działalność, epoka, red. Dorota Kanafa, Maria Zduniak, tom III, str. 57-59
-* Mazepa Leszek, Konserwatorium Galicyjskiego (Polskiego) Towarzystwa Muzycznego we Lwowie, [w:] Lwów – miasto – społeczeństwo – kultura, T. II: Studia z dziejów Lwowa, Kraków, 1995, s. 136-167, s.403-423
-* Mazepa L., „Poprzednicy Akademii Muzycznej we Lwowie” Musica Galiciana, Tom IX, str. 9-31
-* Mazepa L, Uczniowie Karola Mikuli, fragm. w: Каrty z muzycznej przeszłości Lwowa // Z materiałów niepublikowanych, Lwów, Społem, 2001, s.125
-* Mazepa L., Życie muzyczne Lwowa od końca XVIII w. do utworzenia Towarzystwa św. Cecylii W 1826 r. Musica Galiciana, tom V, str. 97-11
-* Mazepa L., Szkolnictwo muzyczne Lwowa w okresie austriackim (1772-1918) Musica Galiciana, Tom I, str. 81-113 192
-* Mazepa Teresa i Leszek, Droga do Akademii Muzycznej we Lwowie, Musica Galiciana, Tom I, s. 34-62, 108-114 (XV w. – rok 1939), Lwów, 2003
-* 58. Mazepa T., Przyczynki do dziejów życia muzycznego Lwowa (Koncerty wybitnych muzyków lwowskich w latach 1820-1850 we Lwowie), Musica Galiciana, T.XII, str.143-161
-* Mazepa T., Lwowskie towarzystwa muzyczne, Musica Galiciana, T. IX, str. 43-65
-* Melnyk Lidia, Dziennikarstwo muzyczne Lwowa końca XIX wieku: specyfika bilateralnych interpretacji Musica Galiciana Tom XII, 162-168
-* Melnyk L., Życie koncertowe Lwowa w latach 1824-1840 na łamach czasopisma Mnemosyne, Musica Galiciana, T.III, str. 59-74
 == Linki zewnętrzne ==