Stanisław Słonka
| Data i miejsce urodzenia |
28 listopada 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 lipca 1975 |
| Proboszcz | |
| Przynależność | |
| Okres urzędowania |
od 1948 |
| Następca |
Eugeniusz Góra |
Stanisław Słonka (ur. 28 listopada 1898 w Jeleśni, zm. 5 lipca 1975 w Żywcu) – ksiądz, prałat, katecheta, kapelan Armii Krajowej, proboszcz i budowniczy Kościoła św. Floriana w Żywcu.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie chłopskiej[1]. Jego rodzice to Andrzej i Karolina z domu Dybek[2]. Ukończył szkołę podstawową w Jeleśni, a następnie Gimnazjum im. Marcina Wadowity w Wadowicach[3]. Walczył w wojsku austriackim podczas I wojny światowej w latach 1916–1917. Później wstąpił do Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Krakowie. Święcenia kapłańskie otrzymał 21 grudnia 1922 roku[1]. Pierwszą jego placówką duszpasterską była Parafia Przemienienia Pańskiego w Paszkówce[a], która do 1966 roku nosiła nazwę Pobiedr[4]. Pracował tam jako wikariusz od 1 sierpnia 1923 roku do 13 sierpnia 1925 roku[2]. Następnie pracował jako wikary w Poroninie[5] od 14 sierpnia 1925 roku do 31 marca 1931 roku[2]. Od 18 kwienia 1927 roku do roku 1929 pełnił funkcję przewodniczącego Związku Podhalan Oddziału Poronin[6].
1 kwietnia 1931 przeprowadził się do Zabłocia, gdzie został katechetą w szkole podstawowej[2] i w Publicznej Szkole Zawodowo Dokształcającej[7]. Po ośmiu latach pracy został wikariuszem w parafii[2].
Począwszy od 1937 roku, nadzorował budowę nowego kościoła – Kościoła św. Floriana[8] w Żywcu-Zabłociu.
II Wojna Światowa[edytuj | edytuj kod]
W czasie okupacji Żywiec i jego okolice wcielone zostały do Rzeszy. Ludność polska była masowo wysiedlana w ramach akcji Saybusch. Słonka został członkiem dowództwa Armii Krajowej na okręg żywiecki[5]. Włączył się w działalność konspiracyjną. W listopadzie 1939 roku zaprzysiężony w skład Tajnej Organizacji Wojskowej (później Armii Krajowej) pod pseudonimem „Stasiak”[8]. Odpowiadał m.in. za sprawy finansowe, łączność, rozprowadzał pieniądze, koordynował pomoc dla więźniów obozów koncentracyjnych[8]. Pełnił posługę kapelana. W wyniku zdrady jednego z oficerów podziemia został zdekonspirowany i znalazł się pod obserwacją gestapo[8]. W lutym 1942 roku Stanisław Słonka wstąpił do Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), przyjmując pseudonim „Andrzej Stasiak”. W styczniu 1943 roku, ostrzeżony przed grożącym mu aresztowaniem, opuścił parafię i ukrywał się do 31 marca 1945 roku[3]. Przebywał w diecezji sandomierskiej (parafia w Szczeglicach)[8] pod przybranym nazwiskiem Władysław Wolny[3].
Po wojnie[edytuj | edytuj kod]
Po wojnie wrócił do Zabłocia, gdzie mieszkał już do końca swojego życia.
Jako wikariusz podjął normalne obowiązki duszpasterskie. 29 czerwca 1948 roku został mianowany administratorem parafii w Zabłociu, następnie był proboszczem nowej parafii[3].
Ujawnił swoją działalność w Armii Krajowej, ale pomimo tego był przez Urząd Bezpieczeństwa inwigilowany, zastraszany, oskarżany za wrogi stosunek do Polski Ludowej. Zgromadzone w latach 1945–1948 materiały: „(...) niezbicie świadczyły, że ksiądz Słonka jest zdecydowanym wrogiem, prowadzącym wrogą robotę”[2]. 20 października 1950 roku został zatrzymany przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, jednak nie przyznał się do stawianych zarzutów[2]. Osadzony został najpierw w więzieniu śledczym w Żywcu, a od 2 grudnia 1950 roku w Krakowie, przy placu Inwalidów. Po 4 miesiącach został uniewinniony i uwolniony (według UB został zwolniony z więzienia 24 lutego 1951 roku, natomiast według relacji ks. Słonki, 28 lutego 1951 roku)[2]. Nadal jednak był obserwowany[9]. W tym czasie wciąż nadzorował budowę i wyposażanie nowego kościoła.
W 1965 roku otrzymał godność szambelana papieskiego (prałata)[5].
Współpracował z Wydawnictwem Duszpastersko-Charytatywnym dla dekanatu Żywiec-Południe i Północ, od 1968 roku był wicedziekanem[10], a od roku 1970 dziekanem dekanatu Żywiec Południe[5].
Zmarł 5 lipca 1975 roku. Pochowany został 8 lipca 1975[11] na cmentarzu w Zabłociu, którego był założycielem[3]. W jego pogrzebie wzięło udział około 10 tysięcy osób[12].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Pod chórem w Kościele św. Floriana wmurowano kamienną tablicę upamiętniającą jego osobę[13].
Na jego cześć nazwano jedną z ulic na Zabłociu[3]: ulica Księdza Prałata Stanisława Słonki.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Słownik biograficzny Żywiecczyzny podaje Podbiel jako pierwszą parafię Słonki.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Słownik biograficzny Żywiecczyzny 1995 ↓, s. 187.
- ↑ a b c d e f g h Przemysław Mardyła, Fiasko akcji „K”, „Nasz Dziennik”, 18 kwietnia 2009 [dostęp 2022-05-05].
- ↑ a b c d e f Hieronim Woźniak \ Redakcja ŻI, Ks. Stanisław Słonka – budowniczy kościoła w Zabłociu [online], ŻywiecInfo [dostęp 2022-04-06] (pol.).
- ↑ Historia parafii – Parafia Rzymskokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego w Paszkówce [online] [dostęp 2022-05-05] (pol.).
- ↑ a b c d Ks. Prałat Stanisław Słonka – Parafia św. Floriana – Żywiec Zabłocie [online], www.zablocie.katolik.bielsko.pl [dostęp 2022-04-06].
- ↑ Związek Podhalan Oddział Poronin, [w:] Poronin.pl [online] [dostęp 2022-09-27].
- ↑ Historia – ZSBD w Żywcu [online], zsbd.edu.pl [dostęp 2022-05-09].
- ↑ a b c d e Słownik biograficzny Żywiecczyzny 1995 ↓, s. 188.
- ↑ Michał Cichy, AK na Żywiecczyźnie cz. II – Ks. Stanisław Słonka [online], ŻywiecInfo [dostęp 2022-04-06] (pol.).
- ↑ Słownik biograficzny Żywiecczyzny 1995 ↓, s. 189.
- ↑ Stanisław Słonka / Polskie cmentarze [online], polskie-cmentarze.pl [dostęp 2022-09-28].
- ↑ Anna Bodzek, Ks. mjr Słonka – pamięć o charyzmatycznym kapłanie [online], Beskidy News [dostęp 2022-05-05] (pol.).
- ↑ Kościół parafialny i obiekty kultu – Parafia św. Floriana – Żywiec Zabłocie [online], www.zablocie.katolik.bielsko.pl [dostęp 2022-09-26].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Blitz i inni, Słownik biograficzny Żywiecczyzny. Tom I, Żywiec: Spółdzielnia wydawnicza Gazeta Żywiecka, 1995, s. 187–189, ISBN 83-902605-1-4.