Sulejman Vuçitërna
| pułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia |
11 września 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Formacja |
Albańska Armia Narodowa |
| Główne wojny i bitwy | |
Sulejman Vuçitërna (ur. 11 września 1898 we wsi Verbovc, zm. 15 października 1948 we Vloçisht[1]) – albański wojskowy (pułkownik) i polityk z Kosowa.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się we wsi Verbovc (gmina Glogovac), był synem duchownego muzułmańskiego. Pochodził z rodziny Kastrati, ale w dorosłym życiu posługiwał się nazwiskiem Vuçitërna. Po ukończeniu szkoły w rodzinnej miejscowości, w wieku 16 lat przyłączył się do ruchu kaczaków, ruchu separatystycznego walczącego przeciwko władzy serbskiej w Kosowie. Po koniec I wojny światowej dowodził oddziałem złożonym z 400 osób[2]. W 1919 jego oddział został otoczony przez żandarmerię Królestwa SHS w rodzinnej miejscowości. Udało mu się uciec z okrążenia, ale w walce zginął jego brat Isufi, a dom rodzinny został spalony przez żandarmów. Skazany zaocznie na karę śmierci, w 1922 przedostał się do Czarnogóry, a następnie przepłynął Jezioro Szkoderskie i przedostał się do Albanii[2].
W roku 1929 ukończył szkołę pedagogiczną w Elbasanie (Shkolla Normale), a następnie osiadł w Tiranie, gdzie poślubił Faikę Spatharę, córkę pułkownika armii osmańskiej Mustafy Spathary[2]. Po otrzymaniu stypendium państwowego rozpoczął studia w Akademii Wojskowej w Turynie, które ukończył w 1933 z wyróżnieniem. Studia kontynuował w Grazu. Po powrocie do kraju rozpoczął służbę w Albańskiej Armii Narodowej. Pod koniec lat 30. wykładał w szkole oficerskiej w Tiranie, awansując na stanowisko jej komendanta[2]. Po agresji włoskiej na Albanię w kwietniu 1939 odmówił służby w pro-włoskich siłach zbrojnych i podał się do dymisji[2]. Brak możliwości utrzymania rodziny spowodował, że Vuçitërna powrócił do Kosowa, a w 1941 zdecydował się wstąpić do Albańskiej Armii Narodowej (Ushtria Kombētare Shqiptare), działającej pod egidą włoską. W stopniu podpułkownika został mianowany dowódcą sił albańskich operujących w rejonie Czarnogóry i południowej Serbii. W marcu 1943 na czele oddziałów regularnych i wspierających je oddziałów albańskich ochotników toczył ciężkie walki z oddziałami jugosłowiańskiego ruchu oporu[2]. Sukcesy militarne w działaniach w rejonie Raški potwierdził awans na stopień pułkownika. W tym czasie był związany politycznie z Albańskim Ruchem Narodowo Demokratycznym (Levizja Nacional-Demokrate Shqiptare), kierowanym przez Ymera Berishę i Luana Gashiego. Od 1943 pozostawał w stałym kontakcie z brytyjskim wywiadem[2].
W 1944 otrzymał rozkaz powrotu do Tirany, gdzie zamieszkał w domu, który sam zbudował w latach 30. 14 listopada 1944, jeszcze przed wyzwoleniem Tirany z okupacji niemieckiej Vuçitërna został aresztowany przez partyzantów komunistycznych[2]. Pod koniec listopada t.r. osadzony w starym więzieniu w Tiranie, przez trzy miesiące poddawany torturom. Proces Vuçitërny odbył się w marcu 1945 przed Sądem Specjalnym w Tiranie (przew. Bedri Spahiu). 14 kwietnia 1945 Vuçitërna został skazany na 30 lat więzienia i skierowany do obozu pracy we Vloçisht, gdzie pracował na bagnach Maliq. Zmarł 15 października 1948 w obozie, prawdopodobnie na skutek krwotoku wywołanego samookaleczeniem i przy braku pomocy lekarskiej[2][1].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Był żonaty (żona Faika), miał czterech synów i córkę.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tentoi vetëvrasjen, por e varrosën të gjallë/ Historia tragjike e kolonelit të diplomuar në Torino. = 2021-02-14 [online], cna.al, 16 lutego 2020 (alb.).
- Kolonel Sylejman Vuēitėrna. = 2021-02-14 [online], mesazhi.com, 4 lutego 2010 [zarchiwizowane z adresu 2010-02-07] (alb.).