Szczuroskocznik drobny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szczuroskocznik drobny
Perognathus longimembris[1]
(Coues, 1875)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

bobrokształtne

Rodzina

karłomyszowate

Podrodzina

szczuroskoczniki

Rodzaj

szczuroskocznik

Gatunek

szczuroskocznik drobny

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[23]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Szczuroskocznik drobny[24] (Perognathus longimembris) – gatunek ssaka podrodziny szczuroskoczników (Perognathinae) w obrębie rodziny karłomyszowatych (Heteromyidae), występujący w Ameryce Północnej[23][25].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Szczuroskocznik drobny występuje w Stanach Zjednoczonych i Meksyku, na terytorium od południowo-wschodniego Oregonu i zachodniego Utah do północnych części meksykańskich stanów Sonora i Kalifornia Dolna Południowa (tamtejsza populacja jest bardzo mała). Podobnie jak inne szczuroskoczniki, żyje przeważnie na suchych równinach i terenach pustynnych[23]. Zamieszkuje też nadbrzeżne suche zarośla i suche, okresowo zalewane tereny. Jest spotykany od poziomu morza do 1700 m n.p.m.[26].

Zagrożony podgatunek P. l. pacificus, kalifornijski endemit, zamieszkuje tereny trawiaste i pokryte roślinnością twardolistną[23]. Jego populacja znacząco zmalała na skutek zajmowania naturalnego środowiska przez ludzi; przez 20 lat był uznawany za wymarły, ale w 1993 roku odkryto populację liczącą mniej niż 40 osobników. Zagraża im drapieżnictwo ze strony dzikich i udomowionych kotów[27]. Także podgatunek P. l. brevinasus znacząco zmniejszył liczebność wskutek utraty środowiska[26].

Zasięg występowania w zależności od podgatunku[28]:

  • P. longimembris longimembris – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (pustynia Mojave i Transverse Ranges, południowo-zachodnia Kalifornia).
  • P. longimembris aestivus – północno-zachodni Meksyk (zachodnia podstawa Sierra de Juárez do Valle de la Trinidad, północna Kalifornia Dolna).
  • P. longimembris arizonensis – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (południowo-środkowe Utah i północno-środkowa Arizona do południowo-wschodniej Nevady).
  • P. longimembris bangsi – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (zachodnia pustynia Kolorado w południowej Kalifornii)
  • P. longimembris bombycinus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone i północno-zachodni Meksyk (dolny bieg rzeki Kolorado w południowo-wschodniej Kalifornii, południowo-zachodnia Arizona, północno-wschodnia Kalifornia Dolna i północno-zachodnia Sonora).
  • P. longimembris brevinasus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (suche baseny przybrzeżne południowo-zachodniej Kalifornii).
  • P. longimembris gulosus – zachodnie Stany Zjednoczone (wzdłuż zachodniej krawędzi dawnego plejstoceńskiego jeziora Bonneville w Wielkiej Kotlinie we wschodniej Nevadzie i zachodnie Utah).
  • P. longimembris internationalis – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone i północno-zachodni Meksyk (południowo-środkowa Kalifornia i przylegająca północno-środkowa Kalifornia Dolna).
  • P. longimembris kinoensis – północno-zachodni Meksyk (nieliczny i ograniczony geograficznie wzdłuż Bahia Kino, zachodnia Sonora), prawdopodobnie wymarły.
  • P. longimembris nevadensis – zachodnie Stany Zjednoczone (Wielka Kotlina w południowo-wschodnim Oregonie, północno-wschodnia Kalifornia i północno-środkowa Nevada).
  • P. longimembris pacificus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (równiny przybrzeżne od południowo-zachodniej Kalifornii do granicy Stany Zjednoczone-Meksyk).
  • P. longimembris panamintinus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (Wielki Kotlina w zachodniej Nevadzie i południowo-wschodnia Kalifornia).
  • P. longimembris pimensis – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (rozproszony zasięg w południowo-środkowej Arizonie).
  • P. longimembris salinensis – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (Salinas Valley, południowo-wschodnia Kalifornia).
  • P. longimembris tularensis – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (dolina w górnym biegu rzeki Kern, południowo-środkowa Kalifornia).
  • P. longimembris venustus – północno-zachodni Meksyk (znany tylko z miejsca typowego w San Agustín, w północno-środkowej Kalifornii Dolnej).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1875 roku amerykański zoolog Elliott Coues nadając mu nazwę Otognosis longimembris[2]. Holotyp pochodził z Fort Tejon w górach Tehachapi w hrabstwie Kern w Kalifornii (Stany Zjednoczone)[25].

P. longimembris należy do grupy gatunkej longimembris wraz z P. inornatus i P. amplus[28]. Istniało zamieszanie dotyczące relacji i rozmieszczenia P. longimembris i P. inornatus[28]. Analizy molekularne ujawniły 2-3 główne klady w obrębie P. longimembris, które są parafiletyczne w stosunku do P. inornatus[28]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają szesnaście podgatunków[28].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Perognathus: gr. πηρα pēra „kieszeń, torba”; γναθος gnathos „żuchwa”[29].
  • longimembris: łac. longus „długi”; membrum, membri „kończyna”[30].
  • aestivus: łac. aestivus „letni”, od aestas, aestatis „lato”[30].
  • arizonensis: Arizona, Stany Zjednoczone[30].
  • bangsi: Outram Bangs (1862–1932), amerykański zoolog[31].
  • bombycinus: łac. bombycinus „jedwabisty, z jedwabiu”, od bombyx „jedwab”, od gr. βομβυξ bombux, βομβυκος bombukos „jedwabna szata”[30].
  • brevinasus: łac. brevis „krótki”[32]; nasus „nos”[33].
  • gulosus: łac. gulosus „żarłoczny”, od gula „obżarstwo”[30].
  • internationalis: nowołac. internationalis „międzynarodowy”, od łac. inter „pomiędzy”; nowołac. nationalis „krajowy, narodowy”[34].
  • kinoensis: Bahio Kino, Stany Zjednoczone.
  • nevadensis: Nevada, Stany Zjednoczone[30].
  • pacificus: łac. pacificus „spokojny, pokojowy”, od pax, pacis „pokój”; facere „robić”[30].
  • panamintinus: Panamint Range, Kalifornia, Stany Zjednoczone.
  • pimensis: hrabstwo Pinal, Arizona, Stany Zjednoczone.
  • salinensis: Salinas Valley, Kalifornia, Stany Zjednoczone.
  • tularensis: hrabstwo Tulare, Kalifornia, Stany Zjednoczone.
  • venustus: łac. venustus „piękny, śliczny”, od venus „piękno”[30].

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Osobnik podgatunku P. l. pacificus sfotografowany w początku XX wieku

Szczuroskocznik drobny prowadzi naziemny tryb życia, jest aktywny nocą, w ciągu dnia kryjąc się w norach. Żywi się głównie nasionami roślin i owadami[23], wiosną zjada zielone części roślin[26]. Najchętniej kopie nory w piaszczystym gruncie, ale jest spotykany także na terenach pokrytych żwirem i kamienistych. Nory mają one korytarze o średnicy 1,5–2 cm i komory gniazdowe o szerokości 8 cm i wysokości 5 cm, położone na głębokości 52–65 cm pod powierzchnią[26]. Gryzonie te są najaktywniejsze przez dwie godziny po zmroku, potem sporadycznie przez resztę nocy. Zapasy są gromadzone w torbach policzkowych i transportowane do nory[35].

Rozmnaża się od stycznia do sierpnia, szczyt aktywności rozrodczej przypada na okres od marca do maja i jest zależny od temperatury otoczenia i dostępności pokarmu. Ciąża trwa 21–31 dni, w miocie rodzi się od 2 do 8 młodych (średnio 4,3). Samica typowo wydaje na świat jeden miot rocznie[26]. Kolejne pokolenie rodzi się średnio co 2–3 lata[23]. Młode przestają ssać mleko matki w wieku 30 dni, samice są zdolne do rozrodu w wieku 50 dni, a samce 150 dni[26].

Są to małe gryzonie; długość ciała (bez ogona) średnio 58 mm, długość ogona średnio 74 mm, długość ucha średnio 7 mm, długość tylnej stopy średnio 19 mm; masa ciała 7–12 g[36]. Nie występuje dymorfizm płciowy[37].

Dzięki bardzo efektywnemu wykorzystaniu energii i wody zwierzę to może zamieszkiwać najsuchsze części Ameryki Północnej. Szczuroskocznik drobny nie musi pić wody, wystarczającą ilość uzyskuje z pożywienia w procesach metabolicznych. Kał i mocz zwierzęcia zawierają bardzo mało wody, co zmniejsza jej straty. Gryzonie te preferują najgorętsze dostępne środowiska[37], stwierdzono, że bez większych problemów przeżywają miesiąc w temperaturze otoczenia równej 35 °C[38]. Latem przebywają w płytszych częściach systemu nor, zimą schodzą w głębsze partie, gdzie jest cieplej. Zimowe miesiące spędzają pod ziemią, często w stanie torporu, z obniżoną temperaturą ciała i tempem metabolizmu, żywiąc się zapasami nasion[37].

Występują sympatrycznie z wieloma innymi pustynnymi gryzoniami. Do drapieżników polujących na szczuroskoczniki należą węże, sowy i drapieżne ssaki, w tym gryzonie z rodzaju Onychomys[26].

Loty kosmiczne[edytuj | edytuj kod]

W 1972 roku pięć szczuroskoczników drobnych brało udział w misji Apollo 17 w ramach eksperymentu Biocore na pokładzie modułu dowodzenia. Zostały one wybrane m.in. ze względu zdolność przetrwania bez wody pitnej i tolerancję wysokich temperatur. Eksperyment miał na celu ocenę zagrożenia przez promieniowanie poza atmosferą ziemską i gryzonie miały plastikowe dozymetry umieszczone pod skórą głowy (nie miało to szkodliwych efektów). Zostały one umieszczone w cylindrycznych pojemnikach, które zostały zaprojektowane tak, aby zminimalizować uderzenia zwierząt o ścianki w stanie nieważkości, ale też zapewniały im możliwość ruchu i jedzenia nasion w trakcie lotu. Wraz z astronautami okrążyły one Ziemię i Księżyc, po czym powróciły na Ziemię. Jeden gryzoń nie przeżył lotu. Dowódca Eugene Cernan opowiadał, że astronauci nazwali je żartobliwie „Fe, Fi, Fo, Fum i Phooey”[38][39].

Sześć innych szczuroskoczników drobnych poleciało na orbitę okołoziemską w misji Skylab 3 (w 1973 r.), dla zbadania wpływu lotu orbitalnego na rytm dobowy[40]. Zginęły one w wyniku awarii zasilania, 30 godzin po starcie[41].

Populacja[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten jest pospolity, choć populacja w Kalifornii Dolnej Południowej jest bardzo mała. Nie są znane zagrożenia dla tego gatunku, jego liczebność jest stabilna, a obszar występowania nie jest znacznie podzielony. Chociaż szczuroskocznik drobny nie jest objęty ochroną gatunkową, na obszarze jego występowania znajdują się tereny chronione. Jest on obecnie uznawany za gatunek najmniejszej troski[23].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Perognathus longimembris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b E. Coues. A Critical Review of the North American Saccomyidæ. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 27 (2), s. 305, 1875. (ang.). 
  3. ↑ Merriam 1894 ↓, s. 264.
  4. ↑ F. Stephens. Descriptions of two new mammals from southern California. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 13, s. 153, 1900. (ang.). 
  5. ↑ W.H. Osgood. Revision of the pocket mice of the genus Perognathus. „North American Fauna”. 18, s. 30, 1900. (ang.). 
  6. ↑ a b D.G. Elliot. Descriptions of twenty-seven apparently new species and subspecies of mammals, all but six collected by Edmund Heller. „Publication. Field Columbian Museum”. Zoological Series. 3 (14), s. 252, 1903. (ang.). 
  7. ↑ W.H. Osgood. Four new pocket mice. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 20, s. 19, 1907. (ang.). 
  8. ↑ J.C. von Bloeker. A new race of Perognathus longimembris from southern California. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 45, s. 128, 1932. (ang.). 
  9. ↑ S.B. Benson. A biological reconnaissance of Navajo Mountains, Utah. „University of California publications in zoology”. 40 (14), s. 451, 1935. (ang.). 
  10. ↑ L.M. Huey. A new silky pocket mouse from southwestern Utah. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 9 (12), s. 55, 1939. (ang.). 
  11. ↑ L.M. Huey. A new silky pocket mouse and a new pocket gopher from Lower California, Mexico. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 5 (8), s. 87, 1928. (ang.). 
  12. ↑ E.A. Goldman. Three new rodents from Arizona and New Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 44, s. 134, 1931. (ang.). 
  13. ↑ Mearns 1898 ↓, s. 300.
  14. ↑ E.R. Hall. New heteromyid rodents from Nevada. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 54, s. 55, 1941. (ang.). 
  15. ↑ L.M. Huey. The silky pocket mice of southern California and northern Lower California, Mexico, with the description of a new race. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 9 (11), s. 47, 1939. (ang.). 
  16. ↑ L.M. Huey. A new silky pocket mouse from Sonora, Mexico. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 8 (12), s. 73, 1935. (ang.). 
  17. ↑ Mearns 1898 ↓, s. 299.
  18. ↑ Merriam 1894 ↓, s. 265.
  19. ↑ L.M. Huey. Descriptions of new Mammals from Arizona and Sonora, Mexico. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 8 (25), s. 355, 1937. (ang.). 
  20. ↑ B.P. Bole. A new pocket mouse from eastern California. „Scientific Publications of the Cleveland Museum of Natural History”. 5 (2), s. 3, 1937. (ang.). 
  21. ↑ W.B. Richardson. Description of a race of Perognathus longimembris from Tulare County, California. „Journal of Mammalogy”. 18 (4), s. 510, 1937. DOI: 10.2307/1374346. (ang.). 
  22. ↑ L.M. Huey. Two new pocket mice of the spinatus group and one of the longimembris group. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 6 (17), s. 233, 1930. (ang.). 
  23. ↑ a b c d e f g F. Cassola, Perognathus longimembris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-05] (ang.).
  24. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 221–222. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  25. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Perognathus longimembris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-05].
  26. ↑ a b c d e f g Little Pocket Mouse. [w:] California Vertebrate fact sheets [on-line]. Sibr.com. [dostęp 2017-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-12)]. (ang.).
  27. ↑ Little Pocket Mouse. eNature.com. [dostęp 2017-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-02)]. (ang.).
  28. ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 294. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  29. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 525, 1904. (ang.). 
  30. ↑ a b c d e f g h The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  31. ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 27. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  32. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 34.
  33. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 143.
  34. ↑ International (adj.). Online Etymology Dictionary. [dostęp 2021-10-05]. (ang.).
  35. ↑ O’Farell, Michael J.. Seasonal Activity Patterns of Rodents in a Sagebrush Community. „Journal of Mammalogy”. 55, s. 809–823, 1974. DOI: 10.2307/1379409. (ang.). 
  36. ↑ D. Hafner: Family Heteromyidae (Pocket Mice, Kangaroo Mice and Kangaroo Rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 202–203. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  37. ↑ a b c Little Pocket Mouse. [w:] North American Mammals [on-line]. Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie. [dostęp 2017-03-01].
  38. ↑ a b 4. The Apollo 17 Pocket Mouse Experiment. W: Haymaker, W., Look, B., Benton, E. & Simmonds, R.: Biomedical Results of Apollo. NASA, 1975. SP-368.
  39. ↑ Colin Burgess, Chris Dubbs: Animals in Space: From Research Rockets to the Space Shuttle. Springer Science & Business Media, 2007, s. 320. ISBN 0-387-49678-5.
  40. ↑ Chronobiology of Pocket Mice (S071). NASA, 2016-12-13. [dostęp 2017-03-01]. (ang.).
  41. ↑ Borkowski, G.L., Wilfinger, W.W., Lane, P.K. Laboratory animals in space life sciences research. „Animal Welfare Information Center Newsletter”. 6 (2-4), 1995. [zarchiwizowane z adresu 2012-02-06]. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szczuroskocznik_drobny&oldid=72045092”