Szczuroskok meksykański

Szczuroskok meksykański
	Heteromys irroratus
	J.E. Gray, 1868
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	bobrokształtne
Rodzina	karłomyszowate
Podrodzina	karłomyszy
Rodzaj	karłomysz
Gatunek	szczuroskok meksykański
Synonimy
	Heteromys albolimbatus J.E. Gray, 1868; Heteromys alleni Coues, 1881; Heteromys bulleri O. Thomas, 1893; Liomys texensis Merriam, 1902; Liomys canus Merriam, 1902; Liomys torridus Merriam, 1902; Liomys torridus minor Merriam, 1902; Heteromys exiguus Elliot, 1903; Heteromys jaliscensis J.A. Allen, 1906; Liomys irroratus pretiosus E.A. Goldman, 1911; Liomys guerrerensis E.A. Goldman, 1911; Liomys irroratus pullus Hooper, 1947; Liomys irroratus acutus Hall & Villa R., 1948; Liomys irroratus yautepecus Goodwin, 1956;
Podgatunki
	H. i. irroratus J.E. Gray, 1868; H. i. alleni Coues, 1881; H. i. bulleri O. Thomas, 1893; H. i. guerrerensis E.A. Goldman, 1911; H. i. jaliscensis J.A. Allen, 1906; H. i. texensis Merriam, 1902; H. i. torridus Merriam, 1902;
	H. i. irroratus J.E. Gray, 1868; H. i. alleni Coues, 1881; H. i. bulleri O. Thomas, 1893; H. i. guerrerensis E.A. Goldman, 1911; H. i. jaliscensis J.A. Allen, 1906; H. i. texensis Merriam, 1902; H. i. torridus Merriam, 1902;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies

Szczuroskok meksykański^[15] (Heteromys irroratus) – gatunek ssaka podrodziny karłomyszy (Heteromyinae) w obrębie rodziny karłomyszowatych (Heteromyidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Szczuroskok meksykański występuje w południowej Ameryce Północnej zamieszkując w zależności od podgatunku^[16]:

H. irroratus irroratus – południowy Meksyk (środkowa i południowo-środkowa Oaxaca).
H. irroratus alleni – północno-centralny i północno-wschodni Meksyk (Wyżyna Meksykańska na północ od Kordyliery Wulkanicznej, od południowego Chihuahua do północnego Michoacán, Dystryktu Federalnego i Tlaxcali oraz północnej Sierra Madre Wschodniej w środkowym Nuevo León i południowo-zachodnia Tamaulipas).
H. irroratus bulleri – zachodnio-środkowy Meksyk (zachodnio-środkowe Jalisco).
H. irroratus guerrerensis – południowo-zachodni Meksyk (pacyficzne zbocza Sierra Madre Południowej, zachodnie Guerrero).
H. irroratus jaliscensis – zachodnio-środkowy Meksyk (południowe, środkowe i północne Jalisco, południowe Zacatecas i południowe Nayarit).
H. irroratus texensis – południowe Stany Zjednoczone i północno-wschodni Meksyk (od południowego Teksasu po północną Puebla i środkowy Veracruz).
H. irroratus torridus – południowy Meksyk (na południe od Kordyliery Wulkanicznej w południowej Puebla, Morelos, północno-wschodnim Guerrero i północnej Oaxaca).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1868 roku brytyjski zoolog John Edward Gray nadając mu nazwę Heteromys irroratus^[2]. Holotyp pochodził z Oaxaci, w Meksyku^[17].

Takson tan (dawniej umieszczany w rodzaju Liomys^[17]) tworzy odrębny klad w obrębie rodzaju z H. spectabilis i H. pictus^[18]. Sekwencje mtDNA wykazują, że w obrębie H. irroratus istnieją trzy klady i mogą istnieć dwa dodatkowe, ukryte gatunki^[16]. Podgatunek guerrerensis był początkowo uważany za odrębny takson na podstawie różnic morfologicznych, jak również ekologicznych (unikalne siedlisko lasu mglistego)^[19]. Próbki taksonu acatus, który jest synonimem podgatunku alleni, tworzą klad bazalny w stosunku do wszystkich innych próbek H. irroratus^[19]. Oba te klady są uważane za potencjalne gatunki^[19]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają siedem podgatunków^[16].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Heteromys: gr. ἑτερος heteros „inny”, różny; μυς mus, μυoς muos „mysz”^[20].
irroratus: łac. irroratus „porośnięty, spryskany”, od irrorare „zraszać”, od in „w stronę, w kierunku”; rorare „zraszać”^[21].
alleni: Joel Asaph Allen (1838–1921), amerykański zoolog^[22].
bulleri: dr. Audley Cecil Buller (1853–1894), amerykański kolekcjoner ssaków i gadów^[23].
guerrerensis: Guerrero, Meksyk^[21].
jaliscensis: Jalisco, Meksyk^[21].
texensis: Teksas, Stany Zjednoczone^[21].
torridus: łac. torridus „przypalony, spalony”, od torrere „palić się”^[21].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) samic 119 cm, samców 125 mm, długość ogona samic 100–163 cm, samców 96–169 cm, długość ucha 12–15 mm, długość tylnej stopy samic 22–35,5 mm, samców 23–37 mm; masa ciała 34–50 g^[19].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Sierść tego gryzonia składa się ze sztywnych, rowkowatych włosów, które otaczają ciało jak tarcza ochronna i zniechęcają wrogów do ataku. Szczuroskok meksykański żywi się głównie sukulentami, zbiera również korzenie i nasiona, które transportuje do nory w torbach policzkowych.

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Rozród nie przypada na określoną porę roku, a w miocie są zwykle nie więcej niż 4 młode.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Heteromys irroratus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c J.E. Gray. Synopsis of the species of Saccomyinae, or pouched mice, in the collection of the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1868, s. 205, 1868. (ang.).
↑ J.A. Allen. List of mammals collected by Dr. Edward Palmer in northeastern Mexico, with field-notes by the collector. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 8 (9), s. 187, 1881. (ang.).
↑ O. Thomas. Description of two new „pocket-mice” of the genus Heteromys. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 11, s. 330, 1893. (ang.).
↑ ^a ^b Merriam 1902 ↓, s. 44.
↑ ^a ^b Merriam 1902 ↓, s. 45.
↑ D.G. Elliot. A list of a collection of Mexican mammals with descriptions of some apparently new forms. „Field Columbian Museum”. Zoological Series. 3 (8), s. 146, 1903. (ang.).
↑ J.A. Allen. Mammals from the states of Sinaloa and Jalisco, Mexico, collected by J.H. Batty during 1904 and 1905. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 22, s. 251, 1906. (ang.).
↑ Goldman 1911 ↓, s. 58.
↑ Goldman 1911 ↓, s. 62.
↑ E.T. Hooper. Notes on Mexican mammals. „Journal of Mammalogy”. 28 (1), s. 47, 1947. DOI: 10.2307/1375494. (ang.).
↑ E.R. Hall & B. Villa R.. A new pocket gopher (Thomomys) and a new spiny pocket mouse (Liomys) from Michoacán, Mexico. „University of Kansas Publications, Museum of Natural History”. 1 (14), s. 253, 1948. (ang.).
↑ G.G. Goodwin. A preliminary report on the mammals collected by Thomas MacDougall in southeastern Oaxaca, Mexico. „American Museum novitates”. 1757, s. 7, 1956. (ang.).
↑ I.I. Castro-Arellano I.I., R. Timm & S.T.R.T.& S.T. Álvarez-Castañeda R. Timm & S.T.R.T.& S.T., Heteromys irroratus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-03] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 195. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 292. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Liomys irroratus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-03].
↑ J.C. Hafner, J.E. Light, D.J. Hafner, M.S. Hafner, E. Reddington, D.S. Rogers & B.R. Riddle. Basal Clades and Molecular Systematics of Heteromyid Rodents. „Journal of Mammalogy”. 88 (5), s. 1129–1145, 2007. DOI: 10.1644/06-MAMM-A-413R1.1. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d D. Hafner: Family Heteromyidae (Pocket Mice, Kangaroo Mice and Kangaroo Rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 196. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 323, 1904. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 8–9.
↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 63.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

C.H. Merriam. Twenty new pocket mice (Heteromys and Liomys) from Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 15, s. 41–50, 1902. (ang.).
E.A. Goldman. Revision of the spiny pocket mice (genera Heteromys and Liomys). „North American Fauna”. 34, s. 1–70, 1911. (ang.).
Dr P. Whitfield, Ilustrowana Encyklopedia Zwierząt, Warszawa 1997
B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 1–567. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[itis-1] Heteromys irroratus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Gray-2] J.E. Gray. Synopsis of the species of Saccomyinae, or pouched mice, in the collection of the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1868, s. 205, 1868. (ang.).

[Coues-3] J.A. Allen. List of mammals collected by Dr. Edward Palmer in northeastern Mexico, with field-notes by the collector. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 8 (9), s. 187, 1881. (ang.).

[Thomas-4] O. Thomas. Description of two new „pocket-mice” of the genus Heteromys. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 11, s. 330, 1893. (ang.).

[CITEREFMerriam1902[https://www.biodiversitylibrary.org/page/2364946_44]-5] Merriam 1902 ↓, s. 44.

[CITEREFMerriam1902[https://www.biodiversitylibrary.org/page/2364945_45]-6] Merriam 1902 ↓, s. 45.

[Elliot-7] D.G. Elliot. A list of a collection of Mexican mammals with descriptions of some apparently new forms. „Field Columbian Museum”. Zoological Series. 3 (8), s. 146, 1903. (ang.).

[Allen-8] J.A. Allen. Mammals from the states of Sinaloa and Jalisco, Mexico, collected by J.H. Batty during 1904 and 1905. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 22, s. 251, 1906. (ang.).

[CITEREFGoldman1911[https://www.biodiversitylibrary.org/page/25803267_58]-9] Goldman 1911 ↓, s. 58.

[CITEREFGoldman1911[https://www.biodiversitylibrary.org/page/25803271_62]-10] Goldman 1911 ↓, s. 62.

[Hooper-11] E.T. Hooper. Notes on Mexican mammals. „Journal of Mammalogy”. 28 (1), s. 47, 1947. DOI: 10.2307/1375494. (ang.).

[Hall&Villa-12] E.R. Hall & B. Villa R.. A new pocket gopher (Thomomys) and a new spiny pocket mouse (Liomys) from Michoacán, Mexico. „University of Kansas Publications, Museum of Natural History”. 1 (14), s. 253, 1948. (ang.).

[Goodwin-13] G.G. Goodwin. A preliminary report on the mammals collected by Thomas MacDougall in southeastern Oaxaca, Mexico. „American Museum novitates”. 1757, s. 7, 1956. (ang.).

[iucn-14] I.I. Castro-Arellano I.I., R. Timm & S.T.R.T.& S.T. Álvarez-Castañeda R. Timm & S.T.R.T.& S.T., Heteromys irroratus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-03] (ang.).

[Cichocki&inni-15] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 195. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-16] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 292. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-17] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Liomys irroratus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-03].

[Hafner&inni-18] J.C. Hafner, J.E. Light, D.J. Hafner, M.S. Hafner, E. Reddington, D.S. Rogers & B.R. Riddle. Basal Clades and Molecular Systematics of Heteromyid Rodents. „Journal of Mammalogy”. 88 (5), s. 1129–1145, 2007. DOI: 10.1644/06-MAMM-A-413R1.1. (ang.).

[Hafner-19] D. Hafner: Family Heteromyidae (Pocket Mice, Kangaroo Mice and Kangaroo Rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 196. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Palmer-20] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 323, 1904. (ang.).

[Jobling-21] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[CITEREFBeolensWatkinsGrayson20098–9-22] Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 8–9.

[CITEREFBeolensWatkinsGrayson200963-23] Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 63.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]