Ulica Janowska w Mysłowicach
| Janów Miejski-Ćmok | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Fragment ulicy Janowskiej w 2022 roku; pośrodku familok pod nr. 128/130 z muralem „Polska płacząca” Krzysztofa Grzondziela | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
1910 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
Janowerstrasse | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Mysłowic  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 50°14′20,5″N 19°06′50,4″E/50,239028 19,114000
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Janowska w Mysłowicach – ulica w Mysłowicach, położona w północno-zachodniej części miasta, w granicach dzielnicy Janów Miejski-Ćmok
Droga o długości około 1910 m jest główną ulicą w Janowie Miejskim i łączy tę część miasta z Ćmokiem na południu i z Katowicami (z dzielnicą Janów-Nikiszowiec) na północy. Zabudowana jest budynkami w różnym wieku, w których mieszczą się instytucje i firmy różnych branż, w tym m.in. Przedszkole nr 9.
Przebieg[edytuj | edytuj kod]
Ulica Janowska przebiega na całej swojej długości przez teren mysłowickiej dzielnicy Janów Miejski-Ćmok[1].
Numeracja budynków przy tej ulicy zaczyna się od strony południowo-wschodniej. Tam też ulica krzyżuje się na rondzie z ulicą Mikołowską i ulicą Partyzantów. Ulica Janowska biegnie w kierunku zbliżonym do północno-zachodniego krętym przebiegiem. Po lewej stronie krzyżuje się kolejno z ulicami: Cedrową, Jodłową, Cegielnianą, Barbary, Mieszka I, Władysława Łokietka, Bohaterów Getta, Bolesława Chrobrego, Wielka Skotnica, Stefana Batorego, 1000-lecia Państwa Polskiego, Rolną i Pawła Jasińskiego[2].
Po prawej stronie krzyżuje się natomiast kolejno z ulicami: Kwiatową, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Fryderyka Chopina, Działkową, Bohaterów Getta, Bolesława Chrobrego, Wielka Skotnica, Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Tadeusza Brezy, Juliana Tuwima i Aleksandra Fredry[2].
Ulica kończy swój bieg na granicy z Mysłowic z Katowicami[1]. Jej przedłużeniem jest katowicka ulica Oswobodzenia, która przebiega przez dzielnicę Janów-Nikiszowiec[3].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Ulica Janowska to droga powiatowa nr 8807S o klasie drogi zbiorczej (Z). Ma nawierzchnię bitumiczną. Szerokość jezdni na odcinku od ronda do ulicy Wielka Skotnica wynosi 7,1 m, a na odcinku do granicy z Katowicami 6,1 m[4]. W systemie TERYT droga widnieje pod numerem 07205[5]. Kod pocztowy dla adresów wzdłuż ulicy Janowskiej 1-29 to 41-400, a przy ulicy Janowskiej 30 do końca to 41-406[6].
Na całej jej długości kursują autobusy miejskiego transportu zbiorowego na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM). Znajdują się tutaj przystanki: Ćmok Rondo (Janowska), Janów Janowska i Janów Łokietka. W czerwcu 2023 roku ulicą kursowała jedna linia autobusowa kursująca pomiędzy Zawodziem a Brzezinką przez Janów-Nikiszowiec, Morgi i Larysz-Hajdowiznę[7][8].
Biegnie przez obszar Janowa Miejskiego, stanowiąc jej główną ulicę na całej swojej długości[9]. Obszar ten charakteryzuje się przemieszaniem zabudowy powstałej w różnych okresach historycznych, z dużym udziałem domów jednorodzinnych[10].
Historia[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Ulica Janowska została wytyczona na obszarze Janowa, którego początki sięgają XVIII wieku[11], kiedy – wykorzystując dogodne położenie nad potokiem Bolina – około 1720 roku z inicjatywy Jana Krzysztofa Mieroszewskiego rozpoczęto budowę nowej osady. Na prawym brzegu potoku powstał folwark zwany Janowcem z chatami dla służby folwarcznej[12]. W 1742 roku w wyniku wojen śląskich Janów wszedł w obszar Królestwa Prus[11].
Janów był częścią obszaru dworskiego Mysłowice-Zamek[13]. W 1874 roku nastąpił podział gminy Mysłowice-Zamek na obszar dworski i obszar gminny, wydzielając dwie osobne miejscowości – Janów Miejski, w której znalazła się późniejsza ulica Janowska i Janów będący od 1959 roku częścią Katowic[14]. Prawdopodobnie wówczas też tereny Janowa Miejskiego wraz z Ćmokiem włączono do Mysłowic[11].
Jeszcze w pierwszej połowie XIX wieku powstała kolej konna, którą dowożony był do miejscowych hut cynku surowiec – galman[15]. Trasa kolei konnej w Mysłowicach przecinała pola miejskie w rejonie Janowa Miejskiego, a także późniejszą ulicę Janowską w ciągu ulic J. Tuwima i 1000-lecia Państwa Polskiego[16].
Na mapie z 1883 roku zaznaczona została droga biegnąca w śladzie późniejszej ulicy Janowskiej. Wówczas to zabudowa koncentrowała się w północno-zachodniej części ulicy od Boliny do przecięcia z linią kolejową na wysokości późniejszego skrzyżowania z ulicami J. Tuwima i 1000-lecia Państwa Polskiego. Dalej na południowy wschód znajdowały się przy tej drodze jeszcze pojedyncze obiekty[4].
Pod koniec XIX wieku Janów Miejski był osadą z nieuregulowanymi ulicami bez nazw. Tereny te były zabudowane ponad sześćdziesięcioma budynkami, w większości małymi domami jednorodzinnymi[17]. W 1899 roku przy późniejszej ulicy Janowskiej 2 oddano do użytku budynek Szkoły Powszechnej nr III z sześcioma dużymi klasami dla osiemdziesięciu uczniów[18].
Na początku XX wieku z uwagi na to, iż droga polna biegnąca przez Janów Miejski wiodła do głównej trasy Mysłowice – Murcki, postanowiono ją przebudować i przystosować do ruchu kołowego; awansowano ją do rangi ulicy: nadano jej wówczas niemiecką nazwę Janowerstrasse. Przebudowy dokonano w latach 1912–1913[19]. W 1912 roku Erich Jacobson przy ulicy Janowskiej utworzył przedsiębiorstwo o nazwie Myslowitzer-Janower Dampf Ziegelei (niem. Mysłowicko-Janowska Cegielnia Parowa)[20].
W 1922 roku obszar Mysłowic został włączony do państwa polskiego[21], po czym Janowerstrasse formalnie przemianowano na ulicę Janowską[22].
W latach międzywojennych przy ulicy Janowskiej 13 funkcjonowała Mysłowicka Cegielnia Parowa „Silesia” Ericha Jacobsona. W listopadzie 1919 roku jej właścicielem stał się Dalmatius Pieczka, który po dziesięciu latach przekazał swoje udziały Józefowi Twyrdemu[23]. Działała tu w tym okresie także restauracja Korzonek[24], poza tym w rejonie Janowa Miejskiego rozciągały się pola uprawne i łąki[25].
W latach międzywojennych rozwijało się też budownictwo indywidualne. W rejonie ulicy Janowskiej na wysokości ulicy Bolesława Chrobrego powstała kolonia im. Marszałka Piłsudskiego, składająca się z jednopiętrowych domów mieszkalnych – bliźniaków. Do 1930 roku powstało ich około 50[26]. 8 kwietnia 1930 roku przy ulicy Janowskiej 2 nastąpiło uroczyste otwarcie nowej Ochronki Miejskiej w Szkole Powszechnej nr 3[27].
W czasie II wojny światowej niemieckie władze okupacyjne wróciły do niemieckiej nazwy Janowerstrasse. W tym czasie została skonfiskowana działająca pod nr. 71 Rozlewnia Piwa i Fabryka Wody Sodowej Konrada Wójcika, którą przejął mysłowicki restaurator Emanuel Rossa[28]. Pod numerem 56 funkcjonował sklep z towarami kolonialnymi[29].
W czasach Polski Ludowej ulicy przywrócono międzywojenną nazwę – ulica Janowska. Na mapie topograficznej z lat 1958–1961 droga ta była zabudowana na całej swojej długości w różnym stopniu zagęszczenia[4], a na wysokości późniejszej ulicy Cedrowej działała wówczas cegielnia „Silesia”[30]. W 1962 roku szkołę nr 3 przeniesiono do nowego budynku, a w starym obiekcie przy ulicy Janowskiej 2 powstało Liceum Medyczne. W latach 90. budynek po tej szkole zaadaptowano na placówkę kulturalną oraz przeznaczono na siedzibę filii MOKiS-u „Trójkąt”[31].
W latach 2017–2018 roku ulicę wyremontowano na odcinku od skrzyżowania z ulicą Działkową do granicy Mysłowic z Katowicami. W ramach tych prac przebudowano kanalizację deszczową, a także zmodernizowano nawierzchnię jezdni i chodników[32]. W trzecim kwartale 2020 roku w miejscu dawnej cegielni, pod nr. 15-17a, ukończono budowę zespołu budynków wielorodzinnych – osiedle Prezydenckie[33]. W 2021 roku na ścianie budynku przy ulicy Janowskiej 130 powstał mural autorstwa Krzysztofa Grzondziela pn. „Polska płacząca”[34].
Obiekty historyczne i zabytkowe[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
- Budynek szkoły (ul. Janowska 2)[35] – z 1899 roku; jest to obiekt trójkondygnacyjny z poddaszem[18],
- Krzyż przydrożny (ul. Janowska 88)[35],
- Kamienica (ul. Janowska 106)[35],
- Kamienica (ul. Janowska 119)[35].
Gospodarka i instytucje[edytuj | edytuj kod]
W styczniu 2024 roku w systemie REGON zarejestrowanych było około 90 podmiotów gospodarczych z siedzibą przy ulicy Janowskiej[36]. Pośród nich były to m.in.: Przedszkole nr 9 w Mysłowicach (ul. Janowska 2)[37], firmy handlowo-usługowe, serwis komputerowy, pracownia artystyczna, gabinety lekarskie, pracownia jubilerska, salony fryzjerskie, warsztaty samochodowe, sklep wielobranżowy, agencja ubezpieczeniowa, przedsiębiorstwo budowlane, kwiaciarnia i inne[36].
Wierni kościoła rzymskokatolickiego mieszkający przy ulicy Janowskiej przynależą do parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętego Maksymiliana Marii Kolbe[38] oraz do parafii Ścięcia św. Jana Chrzciciela[39].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Urząd Miasta Mysłowice: Zintegrowany System Informacji Przestrzennej Miasta Mysłowice – CRD MIIP. zsip.myslowice.pl. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
- ↑ a b Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2024-01-19]. (pol.).
- ↑ a b c Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
- ↑ Poczta Polska: Wyszukiwarka kodów pocztowych (Pocztowych Numerów Adresowych). kody.poczta-polska.pl. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
- ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2023-12-06]. (pol.).
- ↑ Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia: Mapa połączeń publicznego transportu zbiorowego ZTM. noweinfogzm.metropoliagzm.pl, 2023-06-09. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
- ↑ Janów Miejski za górami, przed lasami. [w:] Mysłowicki Portal Mieszkańców [on-line]. myslowiczanie.pl. [dostęp 2024-01-18]. (pol.).
- ↑ Studium… 2021 ↓, s. 17.
- ↑ a b c Studium… 2021 ↓, s. 10.
- ↑ Szweda 2010 ↓, s. 11.
- ↑ Szweda 2010 ↓, s. 12.
- ↑ Szweda 2010 ↓, s. 15.
- ↑ Sulik 2017a ↓, s. 126.
- ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Railmap - mapa kolejowa. www.bazakolejowa.pl. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
- ↑ Sulik 2017a ↓, s. 255.
- ↑ a b Sulik 2017a ↓, s. 297.
- ↑ Sulik 2017a ↓, s. 261.
- ↑ Szweda 2010 ↓, s. 16.
- ↑ Sulik 2017b ↓, s. 11.
- ↑ Mysłowickie Towarzystwo Historyczne im. Jacoba Lustiga (MTHJL): Ulice Mysłowic w 1930 roku. sites.google.com. [dostęp 2024-01-18]. (pol.).
- ↑ Sulik 2017b ↓, s. 68-69.
- ↑ Sulik 2017b ↓, s. 265.
- ↑ Sulik 2017b ↓, s. 72.
- ↑ Sulik 2017b ↓, s. 153.
- ↑ Sulik 2017b ↓, s. 206.
- ↑ Sulik 2017b ↓, s. 335.
- ↑ Sulik 2017b ↓, s. 356.
- ↑ Agnieszka i Leonard Czarnota: Warsztaty szkolne ZSZ - otwarcie. www.mdhmyslowice.pl. [dostęp 2024-01-19]. (pol.).
- ↑ Szweda 2010 ↓, s. 21.
- ↑ Katarzyna Jasiulek: Janowska odremontowana. itvm.pl, 2018-07-01. [dostęp 2024-01-18]. (pol.).
- ↑ Osiedle Prezydenckie. www.dopoznania.pl. [dostęp 2024-01-18]. (pol.).
- ↑ „Polska płacząca” – na Janowie powstał wymowny mural. ctmyslowice.pl, 2021-08-21. [dostęp 2024-01-18]. (pol.).
- ↑ a b c d Studium… 2021 ↓, s. 65.
- ↑ a b Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2024-01-02]. (pol.).
- ↑ Przedszkole nr 9. rodzinna-dziewiatka.przedszkolowo.pl. [dostęp 2024-01-18]. (pol.).
- ↑ Katalog… 2005 ↓, s. 431.
- ↑ Katalog… 2005 ↓, s. 442.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Katalog Archidiecezji Katowickiej. Część II Dekanaty i parafie, Katowice: Kuria Metropolitalna w Katowicach, 2005, ISBN 978-83-922482-7-9 (pol.).
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Mysłowice, Załącznik nr 1 do uchwały Nr L/761/21 Rady Miasta Mysłowice z dnia 21 grudnia 2021 r., Mysłowice 2021 (pol.).
- Alfred Sulik, Historia Mysłowic. T. 1: Do 1922 roku, Wydanie 3. rozszerzone, uzupełnione i poprawione, Mysłowice: Urząd Miasta Mysłowice, 2017a, ISBN 978-83-7593-327-7 (pol.).
- Alfred Sulik, Historia Mysłowic. T. 2: 1922–1945: Miasto w Polsce odrodzonej 1922–1939 i Trzeciej Rzeszy niemieckiej 1939–1945, Wydanie 2, Mysłowice: Urząd Miasta Mysłowice, 2017b, ISBN 978-83-7593-328-4 (pol.).
- Maria Szweda (red.), Teraźniejszość i przeszłość Janowa Miejskiego w Mysłowicach, Mysłowice: Związek Górnośląski. Koło Mysłowice-Janów, 2010, ISBN 978-83-7593-084-9.
