Wołłowiczowce (gmina)
| gmina wiejska | |
| 1867–1939[a] | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Siedziba |
1867–1870: Wołłowiczowce |
| Populacja (1921) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
| 53°49′48,0000″N 23°39′36,0000″E/53,830000 23,660000 | |
Wołłowiczowce (rzadziej Wołowiczowce) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1867–1939 w guberni suwalskiej i woj. białostockim (obecnie na Białorusi). Siedzibą gminy były na samym początku Wołłowiczowce, a od 1870 roku osada Sopoćkinie (po włączeniu Wołłowiczowców do gminy Balla Wielka)[2].
Za Królestwa Polskiego gmina należała do powiatu augustowskiego w guberni suwalskiej[3][4][5]. 19 maja?/31 maja 1870 do gminy przyłączono pozbawione praw miejskich Sopoćkinie; równocześnie od gminy Wołłowiczowce odłączono kilka wsi, przyłączając je do gmin Kurianka, Hołynka i Balla Wielka[6]. Jedną z tych wsi były same Wołłowiczowce, które włączono do gminy Balla Wielka, a ponieważ nie zmieniono nazwy gminy Wołłowiczowce na Sopoćkinie (od jej nowej siedziby), powstała paradoksalna sytuacja, kiedy to gmina pozostała przy nazwie pochodzącej od wsi, która już nie znajdowała się w jej granicach.
Po ustaleniu granicy polsko-litewskiej w 1923 r. północna część gminy (Warwiszki) przypadła Republice Litewskiej.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku gminę Wołowiczowce zamieszkiwało 5094 osób, wśród których 4147 było wyznania rzymskokatolickiego, 17 prawosławnego, 1 ewangelickiego, 10 staroobrzędowego a 919 mojżeszowego. Jednocześnie 4839 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 253 żydowską,1 rosyjską i 1 rusińską. W gminie było 865 budynków mieszkalnych[7].
W okresie międzywojennym gmina Wołłowiczowce należała do powiatu augustowskiego w woj. białostockim[2]. 13 kwietnia 1929 roku do gminy Wołłowiczowce przyłączono część obszaru gminy Balla Wielka (wsie: Nowosady i Kowniany)[8].
Po wojnie obszar gminy Wołłowiczowce wszedł w struktury administracyjne Związku Radzieckiego (oprócz niewielkiego skrawka, który pozostał w granicach Polski). Gmina Wołłowiczowce jest jedną z czterech gmin powiatu augustowskiego, które po wojnie znalazły się poza granicami Polski[b].
Miejscowości[edytuj | edytuj kod]
Miejscowości i osady na podstawie spisu powszechnego z 30 września 1921[1].
- Osady miejskie: Sopoćkinie
- Wsie: Balenięta, Brzozówka, Czortek, Dmisiewicze, Kadysz Poczobuta, Kadysz Rządowy, Niemnowo, Nowiki, Nowosiółki, Osoczniki, Ostasza, Pieszczany, Radziwiłki, Rynkowce, Sieniewicze, Sonicze, Tartak Nowosiółki, Usienniki, Wólka Dorguńska, Wólka Rządowa
- Folwarki: Dorguń, Gulbieńszczyzna, Jasudów, Kadysz Gineta, Ostasza, Świack Górskich, Świack Wielki, Wasilewicze, Zielonka
- Osady: Klimowszczyzna, Teolin, Wołkuszek
- Kolonie: Carewo
- Osady leśne: Dąbrówka
- Nadleśnictwa: Józefatowo
- Leśniczówki: Sonicze, Żabi Łęg
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. białostockiego; w czasie II wojny światowej poza administracją polską; po II wojnie światowej poza granicami Polski.
- ↑ Gminy Balla Wielka, Hołynka (częściowo), Łabno i Wołłowiczowce
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. T. V: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1924, s. 7.
- ↑ a b Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, s. 279)
- ↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, s. 359)
- ↑ Powiat augustowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 51.
- ↑ Postanowienie z 27 lutego (11 marca) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, s. 93)
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 5.
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 23, poz. 243