Wybory parlamentarne w Liechtensteinie w 2005 roku

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wybory do Landtagu Księstwa Liechtensteinu w 2005 roku
Państwo

 Liechtenstein

Rodzaj

wybory do Landtagu

Data przeprowadzenia

11 marca 2005
13 marca 2005

Podstawa prawna

Konstytucja Liechtensteinu

Ordynacja wyborcza

proporcjonalne

Głosowanie
poprzednie:
2001 		następne:
2009
Strona internetowa

Wybory parlamentarne w Liechtensteinie w 2005 roku (niem. Fürstentum Liechtenstein Landtagswahlen 2005) – powszechne wybory do Landtagu, które odbyły się w dniach 11 i 13 marca 2005 roku na terenie Księstwa Liechtensteinu.

Ordynacja wyborcza[edytuj | edytuj kod]

Landtag Księstwa Liechtensteinu składa się z dwudziestu pięciu deputowanych, którzy są wybierani przez Naród na czteroletnią kadencję są w wyborach tajnych, bezpośrednich, powszechnych, równych i proporcjonalnych z dwóch okręgów wyborczych – Oberlandu i Unterlandu[1]. Czynne prawo wyborcze w Liechtensteinie posiadają obywatele zamieszkujący na stałe w Księstwie, którzy ukończyli 18. rok życia, a ich prawa nie są zawieszone, gdzie cenzus wiekowy dla kandydatów do Landtagu to 20 lat[2].

Każdy wyborca może oddać swój głos na taką liczbę kandydatów z różnych komitetów wyborczych ile wynosi całkowita liczba mandatów możliwych do zdobycia w danym okręgu wyborczym, czyli piętnaście w Oberlandzie i dziesięć w Unterlandzie[1][2].

Miejsce w parlamencie przysługuję tylko komitetom, które przekroczyły próg wyborczy, wynoszący 8%[3]. Mandaty są przyznawane dwuetapowo. W pierwszym etapie przyznaje się tzw. mandaty podstawowe przy pomocy metody Hagenbacha-Bischoffa, a brakujące mandaty rozdysponowuje się jako tzw. mandaty uzupełniające przy pomocy metody d’Hondta[2][4].

Kontekst polityczny[edytuj | edytuj kod]

W 2003 roku zakończył się trwający ponad dziesięć lat kryzys polityczny, który rozpoczął się od sporu kompetencyjnego między monarchą a parlamentem. Rozpoczęła się debata nad nowelizacją Konstytucji i wprowadzeniem reform, podczas której Jan Adam II postulował znaczne poszerzenie władzy monarszej, kosztem kompetencji Landtagu i Rządu. 14 marca 2003 roku przeprowadzono referendum, w którym mieszkańcy głosowali nad zmianami proponowanymi przez Jana Adama II, który zagroził, że w przypadku przegranej w głosowaniu wyprowadzi się z Liechtensteinu do Wiednia. Ostatecznie reformy zostały przyjęte, a „za” głosowało 64,3% obywateli. Jednocześnie w tym samym referendum obywatele mogli głosować za zmianami ograniczającymi kompetencje władcy, jednak ograniczenie poparło zaledwie 16,6% obywateli. Zmiany znacznie poszerzały kompetencje głowy państwa dając mu prawo do wetowania każdego nowowprowadzonego prawa, a także możliwość wyboru sędziów[5][6].

Ustępujący gabinet był rządem większościowym, który powstał po wyborach w 2001 r. wygranych przez Postępową Partię Obywatelską[7]. Przed wyborami ogłoszono, że w przypadku wygranej FBP na stanowisku premiera ponownie zasiądzie Otmar Hasler.

Listy wyborcze[edytuj | edytuj kod]

Do wyborów przystąpiły trzy komitety wyborcze odpowiadające trzem partiom: Postępowej Partii Obywatelskiej (FBP), Unii Patriotycznej (VU) i Wolnej Liście (FL). Na listach dwóch pierwszych partii znalazła się maksymalna możliwa liczba kandydatów, a zatem dwudziestu pięciu. Na liście FL znalazło się natomiast dziesięć nazwisk, w tym siedem w Oberlandzie i trzy w Unterlandzie. Zatem łącznie w wyborach startowało sześćdziesięciu kandydatów, a wśród nich znalazło się dziewiętnaście kobiet, a zatem kobiety stanowiły 31,7% kandydatów[8].

Lista wyborcza Lider Kandydaci[8] Wynik w poprzednich
wyborach w 2001 r.[9]
Oberland Unterland Razem
Postępowa Partia Obywatelska
niem. Fortschrittliche Bürgerpartei 		Otmar Hasler 15 10 25 49,9%
Unia Patriotyczna
niem. Vaterländische Union 		Klaus Tschütscher 15 10 25 41,3%
Wolna Lista
niem. Freie Liste 		Pepo Frick 7 3 10 8,8%

Wyniki[edytuj | edytuj kod]

Wybory zwyciężyła Postępowa Partia Obywatelska, zdobywając 94 545 głosów (48,7%), co przełożyło się na dwanaście mandatów, w związku z czym FBP nie zdobyła bezwzględnej większości w dwudziestopięcioosobowym parlamencie. Drugą siłą w parlamencie stała się Unia Patriotyczna z dziesięcioma mandatami, zdobytymi dzięki 74 162 głosom (38,2%). W związku z tym po zaprzysiężeniu nowej kadencji Landtagu, podpisano nową umowę koalicyjną między partiami i powstał nowy rząd koalicyjny z Otmarem Haslerem na czele. Wolna Lista przekroczyła próg wyborczy, uzyskując 16 184 głosy (13,0%) i stając się trzecią siłą w parlamencie z trzema mandatami. Poparcie dla dwóch największych partii zmalało względem poprzednich wyborów – dla FBP o 1,2 punktu procentowego, a dla VU zmalało o 3,1 p.p., natomiast o 4,3 p.p. wzrosło poparcie dla FL[10][7].

Partia Wyniki Mandaty
Głosy % Zmiana Liczba Zmiana
FBP Postępowa Partia Obywatelska 92 204 48,7% 1,2% 12 1
VU Unia Patriotyczna 76 402 38,2% 3,1% 10 1
FL Wolna Lista 16 184 13,0% 4,3% 3 2

Wyniki według okręgów i gmin[edytuj | edytuj kod]

W obu okręgach wyborczych zwyciężyła Postępowa Partia Obywatelska, przy czym większy odsetek głosów uzyskała w Unterlandzie – 54,3%, przy poparciu dla VU wynoszący 36,2%, a mniejszy w Oberlandzie – 46,7%, przy poparciu dla VU wynoszącym 39,0%[10].

W dziesięciu z jedenastu gmin większość głosów zdobyła FBP, a jedyną gminą, w której najwyższe poparcie miała VU była gmina Balzers. Najwyższe poparcie dla FBP odnotowano w gminie Schellenberg – 59,9%, a najniższe w gminie Balzers – 40,9%. Natomiast najwyższe poparcie dla VU odnotowano w gminie Triesenberg – 45,0%, a najniższe w gminie Planken – 24,3%. Głosy na Wolną Listę stanowiły największy odsetek w gminie Planken – 19,0%, a najmniejszy w gminie Ruggell – 7,3%[10].

Oberland[edytuj | edytuj kod]

Partia Balzers Planken Schaan Triesen Triesenberg Vaduz Oberland
G % Z G % Z G % Z G % Z G % Z G % Z G % Z M ZM
FBP 12 213 40,9% 2,4% 1625 56,7% 5,3% 16 713 48,7% 2,3% 11 942 46,6% 1,0% 9269 45,8% 4,2% 14 627 50,2% 3,3% 66 389 46,7% 1,4% 7 0
VU 13 401 44,9% 2,0% 695 24,3% 5,6% 11 856 34,5% 3,3% 10 051 39,2% 3,2% 9103 45,0% 6,8% 10 266 35,2% 2,3% 55 372 39,0% 3,3% 6 1
FL 4251 14,2% 4,4% 545 19,0% 10,9% 5781 16,8% 5,6% 3657 14,3% 4,2% 1848 9,1% 2,6% 4237 14,5% 5,6% 20 319 14,3% 4,7% 2 1

Unterland[edytuj | edytuj kod]

Partia Eschen Gamprin Mauren Ruggell Schellenberg Unterland
G % Z G % Z G % Z G % Z G % Z G % Z M ZM
FBP 8167 48,5% 0,0% 3809 58,8% 3,9% 8399 57,5% 5,0% 4986 53,6% 1,0% 2795 59,9% 2,6% 28 156 54,3% 0,6% 5 1
VU 7195 42,7% 2,7% 2182 33,7% 7,2% 4395 30,1% 0,6% 3644 39,1% 2,7% 1374 29,4% 6,2% 18 790 36,2% 2,5% 4 0
FL 1478 8,8% 2,7% 489 7,5% 3,3% 1806 12,4% 4,5% 680 7,3% 1,7% 501 10,7% 3,6% 4954 9,5% 3,1% 1 1

Frekwencja[edytuj | edytuj kod]

Udział w wyborach jest dla obywateli Liechtensteinu z czynnymi prawami wyborczymi jest obowiązkowy[2]. W głosowaniu udział wzięło 14 178 osób spośród 16 350 uprawnionych, a zatem frekwencja wyniosła 86,5% i była niższa o 0,2 punktu procentowego niż w poprzednich wyborach w 2001 r.[11]

Wyższą frekwencję odnotowano w Unterlandzie – 89,5%, podczas gdy w Oberlandzie swój głos oddało 84,9% obywateli[11].

Najwyższą frekwencją cechowała się gmina Schellenberg, w której zagłosowało 93,9% uprawnionych, zaś najniższą gmina Triesen, gdzie zagłosowało 81,7%[11].

Po zmianach w ordynacji wyborczej w 2004 r. wprowadzono powszechne głosowanie korespondencyjne w wyborach do Landtagu. Od wyborów w 2005 r. wszyscy obywatele Liechtensteinu mogą zagłosować osobiście przy urnie lub korespondencyjnie za pośrednictwem poczty[12]. W 2005 r. z opcji głosowania korespondencyjnego skorzystało 7379 obywateli, czyli 49,0% uprawnionych[11].

Skład Landtagu[edytuj | edytuj kod]

Podział mandatów do Landtagu po wyborach w 2005 r.

     Postępowa Partia Obywatelska – 12 mandatów

     Unia Patriotyczna – 10 mandatów

     Wolna Lista – 3 mandaty

W nowej kadencji Landtagu znaleźli się przedstawiciele trzech ugrupowań: dwunastu deputowanych z FBP, dziesięciu z VU i trzech z FL. Wśród posłów znalazło się sześć kobiet, a zatem stanowiły one 24% deputowanych. Największa liczba posłów – sześciu, mieszkała w gminie Schaan, czterech w Mauren, trzech w Triesen, po dwóch w gminach Balzers, Eschen, Ruggell i Vaduz oraz po jednym w pozostałych gminach. Najstarszym posłem był Klaus Wanger z FBP – 64 lata, zaś najmłodszym Wendelin Lampert z FBP – 34 lata. Średnia wieku wynosiła 48,3 lat, jednak jeden kandydat (Harry Quaderer z VU) nie podał swojego wieku[13].

Deputowany Partia Okręg wyborczy Gmina Liczba głosów Wiek
Beck Alois FBP Oberland Schaan 4423 42 lata
Büchel Markus FBP Unterland Ruggell 2725 52 lata
Biedermann Josy FBP Oberland Planken 3948 63 lata
Frommelt Doris FBP Oberland Schaan 3957 58 lat
Heeb Franz J. FBP Unterland Gamprin 2618 56 lat
Kaiser Johannes FBP Unterland Mauren 2697 46 lat
Kindle Elmar FBP Oberland Triesen 4247 37 lat
Lampert Peter FBP Oberland Vaduz 4345 53 lata
Lampert Rudolf FBP Unterland Mauren 2616 48 lat
Lampert Wendelin FBP Oberland Triesenberg 4307 34 lata
Wanger Klaus FBP Oberland Schaan 4119 64 lata
Wohlwend Renate FBP Unterland Schellenberg 2700 53 lata
Amman-Marxer Marlies VU Unterland Eschen 1815 52 lata
Beck Doris VU Unterland Ruggell 1831 43 lata
Beck Jürgen VU Oberland Vaduz 3518 43 lata
Brunhart Arthur VU Oberland Balzers 3661 53 lata
Klein Ivo VU Unterland Mauren 1854 43 lata
Kranz Günther VU Unterland Eschen 1847 47 lat
Negele Gebhard VU Oberland Triesen 3637 51 lat
Quaderer Harry VU Oberland Schaan 3453 –[a]
Quaderer Hugo VU Oberland Schaan 3796 39 lat
Vogt Heinz VU Oberland Triesen 3612 36 lat
Matt Andrea FL Unterland Mauren 813 43 lata
Frick Pepo FL Oberland Schaan 1890 52 lata
Vogt Paul FL Oberland Balzers 1814 52 lata

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Kandydat nie podał wieku.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Art. 46 ust. 1 Konstytucji Liechtensteinu.
  2. ↑ a b c d Krzysztof Koźbiał, System polityczny Księstwa Liechtensteinu, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013, s. 104–105, ISBN 978-83-233-3523-8 [dostęp 2022-12-29].
  3. ↑ Art. 46 ust. 3 Konstytucji Liechtensteinu.
  4. ↑ Marcin Łukaszewski, Ewolucja prawa wyborczego Liechtensteinu, „Studia Politica Germanica”, Warszawa 2017, ISSN 2299-372X.
  5. ↑ IFES Election Guide | Elections: Liechtenstein Referendum Mar 14-16 2003 [online], www.electionguide.org [dostęp 2022-07-16].
  6. ↑ Staatskrise (28.10.1992) – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2022-12-29] (niem.).
  7. ↑ a b Koalition – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2022-12-29] (niem.).
  8. ↑ a b Landtagswahlen 2005 – Kandidaten [online], www.landtagswahlen.li [dostęp 2023-01-02].
  9. ↑ Landtagswahlen 2001 – Ergebnisse [online], www.landtagswahlen.li [dostęp 2022-12-29].
  10. ↑ a b c Landtagswahlen 2005 – Ergebnisse [online], www.landtagswahlen.li [dostęp 2022-12-29].
  11. ↑ a b c d Landtagswahlen 2005 – Stimmbeteiligung [online], www.landtagswahlen.li [dostęp 2023-01-02].
  12. ↑ LLV [online], www.llv.li [dostęp 2023-01-02].
  13. ↑ Landtagswahlen 2005 – Gewählter Landtag [online], www.landtagswahlen.li [dostęp 2022-12-30].
Wybory w Liechtensteinie
Wybory parlamentarne
Wybory gminne
Referenda
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wybory_parlamentarne_w_Liechtensteinie_w_2005_roku&oldid=71694652”