Złatnik
Złatnik (ros. златник) – średniowieczna złota moneta Rusi Kijowskiej.
Uważany jest za pierwszą monetę złotą wprowadzoną do obiegu przez wielkiego księcia Włodzimierza Światosławowicza i bitą w końcu X i na początku XI wieku. Właściwa jej nazwa pozostaje nieznana (określenie to stosuje się tradycyjnie w numizmatyce na podstawie wzmianki w uznanym źródle historycznym[1]). Oprócz starannego wykonania wyróżniała ją słowiańska inskrypcja, wizerunek władcy i herb Rurykowiczów. Średnica krążka wynosiła 19-24 mm.
Na awersie widniało popiersie koronowanego władcy z symbolami chrześcijańskimi i dynastycznym trójzębem, otoczone napisem ВЛАДИМИРЪ НА СТОЛЬ [Władimir na stole = Włodzimierz na tronie]; na dwóch znanych egzemplarzach występuje odmienna inskrypcja: ВЛАДИМИРЪ А СЕ ЕГО ЗЛАТО [Władimir a se jego złato = Włodzimierz, a to jego złoto]. Na rewersie umieszczono wizerunek błogosławiącego Chrystusa trzymającego w drugiej ręce księgę Ewangelii, opatrzone napisem ІСУСЪ ХРИСТОСЪ [Isus Christos]. Wyglądem i wagą, a także sposobem bicia złatnik stanowił podobieństwo bizantyjskiego solida, będąc w istocie naśladownictwem monet Bazylego II i Konstantyna VIII. Ciężar ich obu (ok. 4,2 g) stał się z biegiem czasu podstawą ruskiej (rosyjskiej) jednostki wagi – zołotnika (4,222 g), stanowiącego 1/96 funta lub 1/48 grzywny (wagowej).
Pierwszy ujawniony złatnik został nabyty w Kijowie w 1796. Łącznie odnaleziono 11 egzemplarzy tej monety (większość z nich obecnie w zbiorach Ermitażu). Dotąd sporne pozostają zarówno wielkość jego emisji, jak i zasięg obiegu. Zdaniem jednych badaczy (W.W. Zwaricz) nie odgrywał istotnej roli jako środek nabywczy, będąc raczej oznaką siły i suwerenności państwa)[2]. Zdaniem innych, m.in. jego obecność w skarbach monet z Pińska i Kinburga świadczy, że w XI wieku uczestniczył w obiegu międzynarodowym[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ „Powieść minionych lat”, gdzie występuje ono w tekście układu Olega Mądrego z Bizantyjczykami (912 r.) i określa cenę wykupu jeńca – 20 złatników, tj. monet złotych bizantyjskich lub arabskich.
- ↑ Monety te szybko zanikają, a na ich miejsce w XI w. pojawiają się srebrne z pochodnymi wyobrażeniami (H. Fiedorow-Dawydow: Monety opowiadają o historii. Warszawa: PWN, 1966, s. 55n.).
- ↑ М.П. Сотникова: Итоги изучения русских монет X—XI веков в Государственном Эрмитаже [w] Прошлое нашей Родины в памятниках нумизматики. Ленинград: Аврора, 1977, s. 9.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Władimir W. Zwaricz: Numizmaticzeskij słowar’. L’wow 1980
- Helmut Kahnt: Das große Münzlexikon von A bis Z. Regenstauf 2005
- Iwan G. Spasskij: Russkaja monetnaja sistema. Leningrad: Awrora, 1970, s. 47-48
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Słowar’ numizmata [1] (ros.)