Zvirgzdene
56°34′25″N 27°40′56″E/56,573611 27,682222 Majątek Szadurskich na rysunku Napoleona Ordy, około 1876 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Gmina | |
| Parafia |
pohost Zvirgzdene |
| Wysokość |
145 m n.p.m. |
| Populacja (2020) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Łotwy  | |
| 56°34′25″N 27°40′56″E/56,573611 27,682222
| |
Zvirgzdene (dawniej pol. Zwirdzin, Zwierdzin[2]) – wieś na Łotwie w gminie Cibla, siedziba pohostu Zvirgzdene, 4 km na północny zachód od Lucyna i 13 km na zachód od Cibli.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Według przekazów m.in. rodzinnych majątek Zwirdzin miał otrzymać w 1596 roku pułkownik Michał Szadurski herbu Ciołek. Po nim dziedziczył te dobra jego syn Albrycht Szadurski, żonaty z Żardynówną, a następnie ich syn Władysław, cześnik inflancki, ożeniony z Sołtanówną pod koniec XVII wieku. Ich syn Jan Franciszek był kolejnym dziedzicem na tych włościach. Ożenił się z Karoliną Hylzenówną (lub Jadwigą Karoliną Hülsen von Eckeln[3]), strościanką marienhaską. Kolejnymi właścicielami Zwirdzina byli: syn Jana Franciszka i Karoliny, Jan Szadurski (~1730–1771) ożeniony z Dorotą Niemirowicz-Szczytt herbu Jastrzębiec (1740–1801); ich syn Franciszek Ksawery (1764–?) żonaty z Franciszką Felkerzambówną; ich syn Stanisław (~1790–1870) żonaty z Katarzyną Szumowicz (~1800–1875). Po śmierci Stanisława ich córka Maria (~1830–1926) wniosła Zwirdzin i inne majątki swemu mężowi w posagu, Wacławowi Kazimierzowi Prószyńskiemu. Ich syn Stanisław (?–1914) zapisał Zwirdzin swej córce Elżbiecie (1902–?) późniejszej Gasiewiczowej, która mieszkała tu do 1925 roku i była ostatnią właścicielką majątku[2].
Po I rozbiorze Polski w 1772 roku Zwirdzin, wcześniej wchodząc w skład Polskich Inflant Rzeczypospolitej[2], znalazł się na terenie ujezdu lucyńskiego guberni witebskiej Imperium Rosyjskiego[4]. Od końca I wojny światowej miejscowość należy do Łotwy, która w okresie 1940–1990, jako Łotewska Socjalistyczna Republika Radziecka, wchodziła w skład ZSRR.
Nieistniejący dwór[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy znany dwór Szadurscy zbudowali tu w połowie XVIII wieku. Został on przebudowany przez Franciszka Szadurskiego około 1840 roku. Był to wtedy drewniany, parterowy dom z mieszkalnym poddaszem o dziewięciu osiach i prostokątnej podstawie. Wejście do domu miało formę drewnianego ganku z filarami i trójkątnym szczytem, prawdopodobnie dobudowanego na przełomie XIX i XX wieku. Cechą charakterystyczną elewacji ogrodowej była facjatka z prostokątnym oknem i okulusy. Dom był przykryty przez gontowy dach mansardowy z sygnaturką na szczycie[2].
Dom stał na wysokim brzegu jeziora Zwierdziańskiego. Do drzwi wejściowych prowadziła stara aleja lipowa. Od tylnej strony rozciągał się gazon oddzielony drogą od parku krajobrazowego obfitującego w liczne alejki i drzewa wielu gatunków. W ogrodzie stał lamus zbudowany z kamienia polnego, dalej, koło starego kurhanu urządzono cmentarzyk z grobami rodzinnymi osłonięty drzewami. Bliżej domu wybudowano (też około 1840 roku) z cegły parterową, otynkowaną oficynę[2].
Szadurscy ufundowali też w 1758 roku parafialny kościół katolicki[2].
Majątek Zwirdzin został opisany w 3. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Baza danych o nazwach miejsc (Vietvārdu datubāze) [online], vietvardi.lgia.gov.lv [dostęp 2020-04-15] (łot.).
- ↑ a b c d e f g Zwirdzin, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 3: Województwo trockie, Księstwo Żmudzkie, Inflanty Polskie, Księstwo Kurlandzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, s. 350–352, ISBN 83-04-03947-8, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Marek Minakowski, Profil Jana Franciszka Szadurskiego w Wielkiej genealogii Minakowskiego [online], wielcy.pl [dostęp 2020-04-13].
- ↑ Zwirdzin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 698.