Rząd Symeona Sakskoburggotskiego

Rząd Symeona Sakskoburggotskiego (Symeona II) – gabinet pod kierownictwem Symeona Sakskoburggotskiego, powołany ? 2001 i zaprzysiężony 24 lipca 2001 przez Prezydenta Bułgarii Georgi Pyrwanowa.

W skład gabinetu wchodziły dwie partie, które uzyskały odpowiednio najlepszy i najgorszy wyniki w wyborach parlamentarnych w 2001: liberalny Narodowy Ruch Symeona Drugiego (43%) oraz reprezentujący bułgarskich Turków Ruch na Rzecz Praw i Wolności (5%). Rząd Symeona, ostatniego cara Bułgarii, dysponował 141 głosami w Zgromadzeniu Narodowym (z 240). Był pierwszym gabinetem w Europie Wschodniej, na którego czele stanął były monarcha, obalony przez reżim komunistyczny.

Powstanie Narodowego Ruchu Symeona II

Rządzący od 1997 roku gabinet kierowany przez Iwana Kostowa od początku swojej działalności gwałtownie tracił na popularności. Pomimo dobrych wyników w gospodarce (w 2000 roku Bułgaria zanotowała pierwszy od lat wzrost gospodarczy, o 5%) oraz aktywności w polityce zagranicznej, rząd odczuwał skutki wielkich reform (m.in. reformy administracyjnej), które zmusiły do wielu wyrzeczeń zwykłych obywateli i - w tamtym okresie - w żadnej widoczny sposób nie przełożyły się na poprawę ich sytuacji materialnej. Na spadek poparcia dla rządu wpływ miały także skandale korupcyjne, w które zamieszani byli członkowie Związku Sił Demokratycznych, oraz wizerunek samego premiera, który w mediach zwykle przedstawiany był jako "chłodny", "nieprzystępny" i "samolubny". Kostowowi nie pomogła nawet tzw. wielka reorganizacja w grudniu 1999 roku, kiedy z pierwszego składu gabinetu zostało tylko czterech ministrów.

Kiedy w kwietniu 2001 roku, czyli na trzy miesięcy przed zaplanowanymi wyborami do Zgromadzenia Narodowego, ostatni car Bułgarii 64-letni Symeon II ogłosił, że stanie na czele nowej partii Narodowy Ruch Symeon Drugi (chociaż sam nie wystartuje w wyborach), z miejsca nieistniejące jeszcze ugrupowanie otrzymało 35% poparcia w sondażach. Eksperci tłumaczyli nagłą fascynację byłym carem tym, że Symeon jako człowiek zupełnie nowy w bułgarskiej polityce (przebywał w kraju od 1996 roku, ale dotąd nie angażował się w sprawy państwowe) i posiadający duże obycie międzynarodowe, wywołuje największe nadzieje na realne zmiany; tym bardziej, że na początek XXI wieku przypadł kryzys dominujących do tej pory sił politycznych - na Związku Sił Demokratycznych, jak na niemal każdej partii rządzącej, kumulowało się społeczne niezadowolenie, zaś Bułgarska Partia Socjalistyczna ciągle nie była w stanie odzyskać zaufania wyborców po klęsce swoich rządów w 1997 roku, kiedy to gabinet Żana Widenowa doprowadził Bułgarię na skraj katastrofy gospodarczej. Oba ugrupowania w przedwyborczych sondażach mogły liczyć na 10-15% poparcia. Niektórzy nawet sugerowali, że sympatia dla Symeona spowodowana jest wyłącznie chęcią wyeliminowania z życia publicznego skompromitowanych elit poliycznych, a nie wiarą w jego program, czy ideologię.

Symeon II został wysłany na przymusową emigrację przez komunistów w 1946 roku. Mieszkał w Egipcie, Hiszpanii, gdzie poznał swoją żonę Margaritę, oraz w Stanach Zjednoczonych. Komentatorzy analizujący fenomen Symeona podkreślali, że duże poparcie dla jego partii mogło być spowodowane szacunkiem dla niego samego, jako ofiary systemu, oraz rodziny, z której się wywodzi; jego ojciec, bardzo popularny car Borys III umarł w niewyjaśnionych okolicznościach w 1943 roku, ciotka Mafałda zginęła w obozie nazistowskim, zaś wuj Kirył został zamordowany przez komunistów. Sam car podtrzymywał wśród swoich dzieci, które otrzymały bułgarskie imiona, pamięć o przodkach i kraju, z którego się wywodzą.

Jeszcze przed założeniem NRSD Symeon ogłosił, że będzie startował w wyborach prezydenckich w 2002 roku, jednak okazało się, że jako obywatel hiszpański, nie może zostać zarejestrowany wśród kandydatów na najwyższy urząd w państwie.

Przed wyborami miało miejsce coś w rodzaju narodowej mobilizacji, szczególnie o wysoką frekwencję próbowali zadbać młodzi działacze NRSD. I rzeczywiście, 17 czerwca 2001 roku do urn przyszło 67% obywateli Bułgarii. Narodowy Ruch otrzymał 43% głosów i wyprzedził drugi ZSD o 24 punkty procentowe. Do Zgromadzenia oprócz tych dwu ugrupowań weszła także Bułgarska Partia Socjalistyczna (17%) oraz Ruch na Rzecz Praw i Wolności (5%). Na partię Symeona II głosowało prawie 2 miliony mieszkańców Bułgarii, w większości młodzi z dużych miast.

Opozycja krytykowała zwycięzców za program, oparty - jej zdaniem - jedynie na hasłach moralnej odnowy, a nie na propozycjach reform administracyjno-gospodarczych, oraz wyrażała obawę, że nowy premier będzie próbował przywrócić w kraju monarchię.

Z list Narodowego Ruchu do Zgromadzenia Narodowego dostało się wielu nauczycieli akademickich z tytułem profesora (głównie prawników) oraz więcej niż dotychczas - kobiet, które stanowiły 1/3 klubu.

Skład rządu: kontrowersje

Symeon, który nie miał swojego zaplecza politycznego, na listach własnej partii wystawił z jednej strony ludzi świetnie wykształconych, ale bez doświadczenia politycznego (menedżerowie i prawnicy), z drugiej zaś postaci znane z programów telewizyjnych i wybiegów mody. Najważniejsze stanowiska w Zgromadzeniu Narodowym i w rządzie otrzymali jednak przedstawciele tej pierwszej grupy - trzydziestokilkuletni absolwenci prestiżowych uczelni zagranicznych, którzy zostali szefami resortów gospodarczych, oraz doświadczeni, czasem z komunistyczną przeszłością, profesorowie prawa, zazwyczaj pracujący na Uniwersytecie im. Klemensa Ochrydy. W mediach pojawiło się określenie rządu jako "kombinacji starych prawników i yuppies".

Największe kontrowersje wzbudziła obsada stanowisk ministra spraw zagranicznych i ministra obrony. Szefem dyplomacji został matematyk i znany działacz ekologiczny Solomon Pasi, zaś wojskiem pokierować miał Nikołaj Swinarow, drugi w historii Republiki Bułgarskiej prawnik na tym stanowisku.

Młodzi ministrowie pojawili się w resortach gospodarczych: 31-letni Nikołaj Wasilew, absolwent uczelni w Stanach Zjednoczonych, Japonii i na Węgrzech, został wicepremierem i ministrem gospodarki; cztery lata starszy Milen Wełczew (uniwersytet w Sofii i Nowym Jorku) objął tekę ministra finansów, zaś Płamen Petrow (35 lat, uniwersytet w Sofii i trzy w USA) - ministra transportu i komunikacji.

Do grupy doświadczonych profesorów prawa, zaliczali się Georgi Petkanow, minister spraw wewnętrznych, do 1990 roku członek Bułgarskiej Partii Komunistycznej; Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Ognian Gerdżikow oraz przewodniczący klubu parlamentarnego NRSD, późniejszy wicepremier bez teki, Płamen Panajotow. Tytułem profesora mogli poszczycić się również minister edukacji Władimir Atanasow (bułgarystyka) oraz minister kultury Bożidar Abraszew, były dziekan Akademii Muzycznej.

Skład rządu

URZĄD	IMIĘ I NAZWISKO	PARTIA	OKRES URZĘDOWANIA
Premier	Symeon Sakskoburggotski	NRSD	24.07.2001 - 17.08.2005
Wicepremierzy	Nikołaj Wasilew	NRSD	24.07.2001 - 17.08.2005
	Lidia Szulewa	NRSD	24.07.2001 - 23.02.2005
	Płamen Panajotow	NRSD	17.06.2003 - 17.08.2005
	Kostadin Paskałew	bezpart.	24.07.2001 - 18.12.2002
Minister Spraw Zagranicznych	Solomon Pasi	NRSD	24.07.2001 - 17.08.2005
Minister Spraw Wewnętrznych	Georgi Petkanow	NRSD	24.07.2001 - 17.08.2005
Minister Edukacji i Nauki	Igor Damjanow	NRSD	17.06.2003 - 17.08.2005
	Władimir Atanasow	NRSD	24.07.2001 - 17.06.2003
Minister Finansów	Milen Wełczew	NRSD	24.07.2001 - 17.08.2005
Minister Sprawiedliwości	Anton Stankow	NRSD	24.07.2001 - 17.08.2005
Minister Obrony Narodowej	Nikołaj Swinarow	NRSD	24.07.2001 - 17.08.2005
Minister Gospodarki	Miłko Kowaczew	NRSD	23.02.2005 - 17.08.2005
	Lidia Szulewa	NRSD	17.06.2003 - 23.02.2005
	Nikołaj Wasilew	NRSD	24.07.2001 - 17.06.2003
Minister Pracy i Polityki Społecznej	Christina Christowa	NRSD	17.06.2003 - 17.06.2003
	Lidia Szulewa	NRSD	24.07.2001 - 17.06.2003
Minister Transportu i Komunikacji	Nikołaj Wasilew	NRSD	17.06.2003 - 17.08.2005
	Płamen Petrow	NRSD	24.07.2001 - 17.06.2003
Minister Ochrony Środowiska i Wody	Dolores Arsenowa	NRSD	24.07.2001 - 17.08.2005
Minister Zdrowia	Sławczo Boroew	NRSD	17.06.2003 - 17.08.2005
	Bożidar Finkow	NRSD	24.07.2001 - 17.06.2003
Minister Kultury (i Turystyki)	Nina Cziłowa	NRSD	23.02.2005 - 17.08.2005
	Bożidar Abraszew	NRSD	24.07.2001 - 23.02.2005
Minister Rolnictwa i Leśnictwa	Nihat Kabił	RnrPiW	23.02.2001 - 17.08.2005
	Mehmet Dikme	RnrPiW	24.07.2001 - 23.02.2005
Minister-Członek Rządu	Meżdet Mołłow	RnrPiW	24.07.2001 - 17.08.2005
Minister Rozwoju Regionalnego i Robót Publicznych	Walentin Cerowski	NRSD	18.12.2002 - 17.08.2005
	Kostadin Paskałew	bezpart.	24.07.2001 - 18.12.2002
Minister Administracji	Dimityr Kałczew	bezpart.	24.07.2001 - 17.08.2005
Minister Energetyki i Zasobów Energetycznych	Mirosław Sewliewski	NRSD	23.02.2005 - 17.08.2005
	Miłko Kowaczew	NRSD	22.12.2001 - 23.02.2005
Minister ds. Europejskich	Meglena Kunewa	NRSD	29.05.2002 - 17.08.2005
Minister ds. Młodzieży i Sportu	Wasil Iwanow-Łuczano	NRSD	11.10.2002 - 17.08.2005
Minister-Członek Rządu	Fiłiz Chjusmenowa	RnrPiW	17.06.2003 - 17.08.2005

Zmiany w rządzie

• 22 grudnia 2001:
  • Powołanie Miłko Kowaczewa na stanowisko ministra energetyki i zasobów energetycznych.

• 29 maja 2002:
  • Powołanie Megleny Kunewej na stanowisko ministra ds. europejskich.

• 11 października 2002:
  • Powołanie Wasila Iwanowa-Łuczano na stanowisko ministra ds. młodzieży i sportu.

• 18 grudnia 2002:
  • Odłowanie Kostadina Paskełowa ze stanowiska wicepremiera oraz ministra rozwoju regionalnego i robót publicznych.
  • Powołanie Walentina Cerowskiego na stanowisko ministra rozwoju regionalnego i robót publicznych.

• 17 lipca 2003:
  • Powołanie Płamena Panajotowa na stanowisko wicepremiera bez teki.
  • Odłowanie Lidii Szulewej ze stanowiska ministra pracy i polityki społecznej i powołanie jej na stanowisko ministra gospodarki.
  • Odłowanie Nikołaja Wasilewa ze stanowiska ministra gospodarki i powołanie go na stanowisko ministra transportu i komunikacji.
  • Odłowanie Płamena Petrowa ze stanowiska ministra transportu i komunikacji.
  • Powołanie Christiny Christowej na stanowisko ministra pracy i polityki społecznej.
  • Odłowanie Władimira Atanasowa ze stanowiska ministra edukacji i nauki.
  • Powołanie Igora Damjanowa na stanowisko ministra edukacji i nauki.
  • Odłowanie Bożidara Finkowa ze stanowiska ministra zdrowia.
  • Powołanie Sławczo Boroewa na stanowisko ministra zdrowia.
  • Powołanie Fiłiz Chjusmenowąa na stanowisko ministra-członka Rady Ministrów.

• 23 lutego 2005:
  • Odłowanie Lidii Szulewej ze stanowiska wicepremiera i ministra gospodarki.
  • Odłowanie Miłko Kowaczewa ze stanowiska ministra energetyki i zasobów energetycznych i powołanie go na stanowisko ministra gospodarki.
  • Powołanie Mirosława Sewliewskiego na stanowisku ministra energetyki i zasobów energetycznych.
  • Odłowanie Bożidara Abraszewa ze stanowiska ministra kultury.
  • Powołanie Niny Cziłowej ze stanowisko ministra kultury i turystyki.
  • Odłowanie Mehmeda Dikme ze stanowiska ministra rolnictwa i leśnictwa.
  • Powołanie Nihata Kabiła na stanowisko ministra rolnictwa i leśnictwa.

800 dni

Jeszcze w kwietniu 2001 roku na jednym z wieców wyborczych Symeon zarysował tzw. program 800 dni. Obiecał, że w ciągu dwu i pół roku gospodarka Bułgarii zrzuci z siebie całkowicie balast komunistycznego centralizmu i zostanie podporządkowana zasadom wolnego rynku, zgodnie ze standartami Unii Europejskiej. Jednocześnie podkreślił, że rząd jest w stanie jedynie "zaproponować system ekonomicznych środków zaradczych i współpracy", tj. stworzyć odpowiednie warunki prawno-administracyjne, zaś polepszenie statusu materialnego obywateli będzie zależeć w równie dużym stopniu od tego, czy będą potrafili wyzwolić w sobie "umiejętności przedsiębiorcze"<ref>Wypowiedź Symeona z kwietnia 2001, w której zarysował ogólnie program 800 dni..

Bibliografia

Wszystkie nie odznaczone przypisami informacje pochodzą z artykułów wymienionych w bibliografii.

• Artykuł dra Stefana Nikołowa "A King For the Republic" w "New Balkan Politics", w którym autor analizuje przyczyny wyborczego zwycięstwa NRSD oraz fenomen samego Symeona.