Gmach Banku Gospodarstwa Krajowego w Katowicach
 nr rej. :- A/590/2019 z 20.12.2019 (woj. śląskie)[1] - A/1237/78 z 02.05.1978 (woj. katowickie)[2] | |
 Widok od wschodu (2022) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Stanisław Tabeński i Jan Noworyta |
| Inwestor |
Bank Gospodarstwa Krajowego w Katowicach |
| Kondygnacje |
5 |
| Ukończenie budowy |
1930 |
| Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′37,71″N 19°01′15,37″E/50,260475 19,020936
| |
Gmach dawnego Banku Gospodarstwa Krajowego w Katowicach – budynek przy ul. Adama Mickiewicza 3[3], na rogu z ul. ks. Piotra Skargi. Budynek wpisano do rejestru zabytków województwa katowickiego 2 maja 1978 (nr rej.: A/1237/78[2]; wpis do rejestru zabytków województwa śląskiego – A/590/2019 z 20 grudnia 2019[1]).
Opis[edytuj | edytuj kod]
Bank zbudowano w końcu lat 20. XX w.[4], w stylu ekspresjonistycznym, według projektu Stanisława Tabeńskiego i Jana Noworyty z 1928 r.[5]. Budowę ukończono w kwietniu 1930 roku - w witrażu głównej klatki schodowej zachował się napis A 1930. 12 maja 1930 roku do budynku wprowadził się Bank Gospodarstwa Krajowego. W latach trzydziestych XX wieku miał tu także swoją siedzibę Wyższy Urząd Górniczy[6][7].
Po wojnie, aż do 1990 roku, działał tu oddział Narodowego Banku Polskiego. Na dachu budynku umiejscowiono zegar oraz kuranty, które od 26 kwietnia 1975 wygrywały melodię „Płynie Wisła błękitna”[8]. Następnym lokatorem i właścicielem budynku był ING Bank Śląski, który w 2016 roku wyprowadził się z Rynku do swojego biurowca na ulicę Sokolską. Budynek został sprzedany prywatnemu inwestorowi. Aktualnie (2020 r.) w budynku trwa rozległy remont, obejmujący zarówno elewacje jak i wnętrza. Na parterze jest klub muzyczny z restauracją i biura. Kolejne cztery poziomy są przeznaczone na przestrzenie biurowe, a dwa najwyższe piętra - na apartamenty na wynajem krótkoterminowy[9].
Sześciokondygnacyjny budynek powstał na działce w kształcie trapezu przy nieistniejącej już ul. Skośnej 2[7], której zabudowania wyburzono w latach sześćdziesiątych XX wieku. Dlatego w jego wschodniej fasadzie (od strony ul. Skośnej) zastosowano graniaste bryły, uskokowo rozczłonkowane (sześć uskoków). Boniowanie tworzy dekoracyjny cokół, optycznie podtrzymujący żłobkowane pilastry. Wraz z szatą dekoracyjną całość przedstawia styl „maniery na trójkątno”.
Przed 1930 w miejscu dzisiejszego gmachu banku istniała narożna dwupiętrowa kamienica z charakterystyczną kopułą. 4 września 1939 przed budynkiem toczyły się walki polskich powstańców, ochotników i harcerzy z niemieckim Wehrmachtem[10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 1 stycznia 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-03)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2019-12-24]
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2011-05-25].
- ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 51. ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 33. ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-05-25]. (pol.).
- ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 61. ISBN 83-913341-0-4.
- ↑ a b Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 17. ISBN 978-83-7729-021-7.
- ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 59. ISBN 83-913341-0-4.
- ↑ Dawny budynek banku ING przy rynku w Katowicach odzyskuje blask. Dziennik Zachodni 2020-11-30 [1]
- ↑ Joanna Starnawska: Dzieje Katowic (1299−1945). Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1990, s. 54.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 43. ISBN 83-85831-35-5.
- Katowice − Informator, red. S. Adamczyk, wyd. Urząd Miasta w Katowicach, Katowice 1993, s. 21.
- Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, red. Ewa Chojecka, wydawca: Muzeum Śląskie, Katowice 2004, ISBN 83-87455-77-6, s. 329.
- Górnośląskie Dziedzictwo: Nie bójmy się historii i zabytków Katowic (pol.) www.gornoslaskie-dziedzictwo.com [dostęp 2011-05-25]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Archiwalne widoki banku w bibliotece Polona
