Świstak
| ||
| Marmota[1] | ||
| Blumenbach, 1779[2] | ||
 Przedstawiciel rodzaju – świstak alpejski (M. marmota) | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Infragromada | łożyskowce | |
| Rząd | gryzonie | |
| Podrząd | wiewiórkokształtne | |
| Rodzina | wiewiórkowate | |
| Podrodzina | afrowiórki | |
| Plemię | świstaki | |
| Rodzaj | świstak | |
| Typ nomenklatoryczny | ||
|
Mus marmota Linnaeus, 1758 | ||
| Synonimy | ||
| Gatunki | ||
|
zobacz opis w tekście | ||
Świstak[8] (Marmota) – rodzaj ssaka z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w rodzinie wiewiórkowatych (Sciuridae). Rodzaj Marmota powstał w Ameryce Północnej. Przypuszcza się, że gatunkiem najbardziej podobnym do formy wyjściowej jest Marmota olympus. Polskie nazwy zwyczajowe większości gatunków nawiązują do dźwięków, jakie zwierzęta te wydają nawołując się lub w chwili zagrożenia (świstak, świszcz).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Przedstawiciele rodzaju Marmota zamieszkują Amerykę Północną, Europę i Azję[9][8]. Duża część to zwierzęta typowo górskie.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała bez ogona 30-60 cm, długość ogona 10-25 cm; masa ciała 3-7,5 kg. Sierść jest gruba, szorstka, w różnych odcieniach brązu i szarości. Sylwetka krępa, uszy małe, kończyny krótkie, o silnych stopach przystosowanych do kopania w ziemi.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Glis: łac. glis – koszatka, popielica, orzesznica[10]. Gatunek typowy: Mus marmota Linnaeus, 1758.
- Marmota: epitet gatunkowy Mus marmota Linnaeus, 1758; łac. marmota – świstak[11].
- Arctomys: gr. αρκτος arktos – niedźwiedź; μυς mus, μυός muos – mysz[12]. Gatunek typowy: Mus marmota Linnaeus, 1758.
- Lagomys: gr. λαγως lagōs – zając; μυς mus, μυός muos – mysz[13]. Nowa nazwa dla Arctomys.
- Lipura: gr. λειπω leipō – porzucić, zostawić; ουρα oura – ogon[14]. Gatunek typowy: Mus monax Linnaeus, 1758.
- Marmotops: rodzaj Marmota Blumenbach, 1799; gr. ωψ ōps, ωπος ōpos – wygląd[7]. Gatunek typowy: Mus monax Linnaeus, 1758.
- Petromarmota: gr. πετρα petra – skała, klif; rodzaj Marmota Blumenbach, 1799[15]. Gatunek typowy: Arctomys flaviventer Audubon & Bachman, 1841.
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Do rodzaju należą dwa podrodzaje z następującymi gatunkami[8][9]:
Podrodzaj: Marmota Blumenbach, 1779
- Marmota baibacina – świstak szary
- Marmota bobak – świstak stepowy
- Marmota broweri – świstak alaskański
- Marmota camtschatica – świstak czarnogłowy
- Marmota caudata – świstak ogoniasty
- Marmota himalayana – świstak himalajski
- Marmota marmota – świstak alpejski
- Marmota menzbieri – świstak tienszański
- Marmota monax – świstak amerykański
- Marmota sibirica – świstak syberyjski
Podrodzaj: Petromarmota Steppan, Akhverdyan, Lyapunova, Fraser, Vorontsov, Hoffmann & Braun, 1999[15]
- Marmota caligata – świstak siwy
- Marmota flaviventris – świstak żółtobrzuchy
- Marmota olympus – świstak olimpijski
- Marmota vancouverensis – świstak wyspowy
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Marmota, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ J.F. Blumenbach: Handbuch der Naturgeschichte: mit Kupfern. T. 1. Göttingen: Johann Christian Dieterich, 1779, s. 79. (niem.)
- ↑ J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cvm synonymia et historia animalivm: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 358. (łac.)
- ↑ J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. T. 4. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper'schen Schmetterlingswerkes, 1780, s. 721. (niem.)
- ↑ G.C.Ch. Storr: Prodromus Methodi Mammalium. Tubynga: Litteris Reissianis, 1780, s. 39. (łac.)
- ↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 95. (łac.)
- ↑ a b R.I. Pocock. On the External Characters of the Beaver (Castoridœ) and of some Squirrels (Sciuridœ). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 92 (4), s. 1200, 1922 (ang.).
- ↑ a b c W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 208, 209. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
- ↑ a b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Marmota. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2018-02-06]
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 295.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 400.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 118.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 360.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 379.
- ↑ a b S.J. Steppan, M.R. Akhverdyan, E.A. Lyapunova, D.G. Fraser, N.N. Vorontsov, R.S. Hoffmann & M.J. Braun. Molecular Phylogeny of the Marmots (Rodentia: Sciuridae): Tests of Evolutionary and Biogeographic Hypotheses. „Systematic Biology”. 48 (4), s. 726, 1999 (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 71-718, seria: North American Fauna. (ang.)