Świstak
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| ||
| Marmota[1] | ||
| Blumenbach, 1779[2] | ||
 Przedstawiciel rodzaju – świstak alpejski (M. marmota) | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Infragromada | łożyskowce | |
| Rząd | gryzonie | |
| Podrząd | wiewiórkokształtne | |
| Rodzina | wiewiórkowate | |
| Podrodzina | afrowiórki | |
| Plemię | świstaki | |
| Rodzaj | świstak | |
| Typ nomenklatoryczny | ||
|
Mus marmota Linnaeus, 1758 | ||
| Synonimy | ||
| ||
| Gatunki | ||
|
zobacz opis w tekście | ||
Świstak[9] (Marmota) – rodzaj ssaka z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w rodzinie wiewiórkowatych (Sciuridae). Rodzaj Marmota powstał w Ameryce Północnej. Przypuszcza się, że gatunkiem najbardziej podobnym do formy wyjściowej jest Marmota olympus. Polskie nazwy zwyczajowe większości gatunków nawiązują do dźwięków, jakie zwierzęta te wydają nawołując się lub w chwili zagrożenia (świstak, świszcz).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Przedstawiciele rodzaju Marmota zamieszkują Amerykę Północną, Europę i Azję[10][11][12]. Duża część to zwierzęta typowo górskie.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 360–750 mm, długość ogona 100–250 mm; masa ciała 1,6–11 kg[11]. Sierść jest gruba, szorstka, w różnych odcieniach brązu i szarości. Sylwetka krępa, uszy małe, kończyny krótkie, o silnych stopach przystosowanych do kopania w ziemi.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Glis: łac. glis, gliris „koszatka, popielica, orzesznica”[13]. Gatunek typowy: Mus marmota Linnaeus, 1758; młodszy homonim Glis Brisson, 1762 (Gliridae).
- Marmota: epitet gatunkowy Mus marmota Linnaeus, 1758; fr. marmotte „świstak”, od łac. Mus montis „mysz górska”[14][15].
- Arctomys: gr. αρκτος arktos „niedźwiedź”; μυς mus, μυός muos „mysz”[16]. Gatunek typowy: Mus marmota Linnaeus, 1758.
- Lagomys: gr. λαγως lagōs „zając”; μυς mus, μυός muos „mysz”[17]. Nowa nazwa dla Arctomys Schreber, 1780.
- Lipura: gr. λειπω leipō „porzucić, zostawić”; ουρα oura „ogon”[18]. Gatunek typowy: Mus monax Linnaeus, 1758.
- Marmotops: rodzaj Marmota Blumenbach, 1799; gr. ωψ ōps, ωπος ōpos „wygląd”[19][7]. Gatunek typowy: Mus monax Linnaeus, 1758.
- Petromarmota: gr. πετρα petra „skała, klif”; rodzaj Marmota Blumenbach, 1799[8]. Gatunek typowy: Arctomys flaviventer Audubon & Bachman, 1841.
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Do rodzaju należą dwa podrodzaje z następującymi gatunkami[10][9]:
- Marmota caligata (Eschscholtz, 1829) – świstak siwy
- Marmota olympus (Merriam, 1898) – świstak olimpijski
- Marmota vancouverensis Swarth, 1911 – świstak wyspowy
- Marmota flaviventris (Audubon & Bachman, 1841) – świstak żółtobrzuchy
- Marmota monax (Linnaeus, 1758) – świstak amerykański
- Marmota broweri Hall & Gilmore, 1934 – świstak alaskański
- Marmota marmota (Linnaeus, 1758) – świstak alpejski
- Marmota caudata (I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1844) – świstak ogoniasty
- Marmota menzbieri (Kashkarov, 1925) – świstak tienszański
- Marmota baibacina Kastschenko, 1899 – świstak szary
- Marmota kastschenkoi Stroganov & Yudin, 1956
- Marmota bobak (P.L.S. Müller, 1776) – świstak stepowy
- Marmota camtschatica (Pallas, 1811) – świstak czarnogłowy
- Marmota sibirica (Radde, 1862) – świstak syberyjski
- Marmota himalayana (Hodgson, 1841) – świstak himalajski
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Marmota, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ J.F. Blumenbach: Handbuch der Naturgeschichte: mit Kupfern. T. 1. Göttingen: Johann Christian Dieterich, 1779, s. 79. (niem.)
- ↑ J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cvm synonymia et historia animalivm: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 358. (łac.)
- ↑ J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. T. 4. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper'schen Schmetterlingswerkes, 1780, s. 721. (niem.)
- ↑ G.C.Ch. Storr: Prodromus Methodi Mammalium. Tubynga: Litteris Reissianis, 1780, s. 39. (łac.)
- ↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 95. (łac.)
- ↑ a b R.I. Pocock. On the External Characters of the Beaver (Castoridœ) and of some Squirrels (Sciuridœ). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 92 (4), s. 1200, 1922 (ang.).
- ↑ a b S.J. Steppan, M.R. Akhverdyan, E.A. Lyapunova, D.G. Fraser, N.N. Vorontsov, R.S. Hoffmann & M.J. Braun. Molecular Phylogeny of the Marmots (Rodentia: Sciuridae): Tests of Evolutionary and Biogeographic Hypotheses. „Systematic Biology”. 48 (4), s. 726, 1999 (ang.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 208, 209. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 614–615. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.)
- ↑ a b J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 817–822. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.)
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Marmota. W: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-23].
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 295.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 162.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 400.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 118.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 360.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 379.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 155.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904 (ang.).
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 1. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256. (ang.)