Adam Cygielstrejch
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
Adam Cygielstrejch, także Cygielstrajch, Cygielstreich, Cygielsztrajch, Cygielsztrejch (ur. 15 marca 1886 w Warszawie, zm. 13 października 1935 tamże) – polski psycholog, filozof i nauczyciel, kierownik Instytutu Psychologicznego w Warszawie, dyrektor żydowskiego Gimnazjum i Liceum „Chinuch” w Warszawie, profesor Państwowego Instytutu Nauczycielskiego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Do gimnazjum uczęszczał w Warszawie. Jeszcze w szkole został sympatykiem PPS; w 1906 roku aresztowany, po wypuszczeniu za kaucją wyjechał na studia za granicę[1]. Studiował w Paryżu na kierunkach przyrodniczym i filozoficznym. Psychologii uczył się u Henri Piérona, a potem u Georges′a Dumasa. Według Sterlinga tytuł doktora miał otrzymać po obronie pracy nadanej przez fakultet (Critique de la philosophie Kantienne dans les oeuvres de Schopenhauer)[2]. W 1910 roku wrócił do kraju i pracował w Laboratorium Psychologicznym w Warszawie. Od 1912 asystent w Instytucie Psychologicznym w Warszawie, kierowanym przez Edwarda Abramowskiego[3]. Po jego śmierci został kierownikiem Instytutu.
Brał czynny udział w II Zjeździe neurologów, psychiatrów i psychologów polskich w grudniu 1912 roku w Krakowie, wygłosił wtedy odczyt „O wpływie wzruszeń na choroby umysłowe”[4].
Od 1915 roku pracował jako nauczyciel, od 1918 był dyrektorem Gimnazjum Filologicznego Męskiego Towarzystwa „Chinuch” (potem Prywatne Gimnazjum i Liceum Spółki „Chinuch”), którego budynek znajdował się przy Placu Krasińskich 3 w Warszawie. W szkole nauczał przyrodoznawstwa i propedeutyki filozofii. Wykładał też psychologię w Państwowym Instytucie Nauczycielskim i na Uniwersyteckim Kursie Związku Nauczycielstwa Polskiego. Był wieloletnim członkiem Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Prezes Koła Dyrektorów Żydowskich Szkół Średnich[5]. Mieszkał na ulicy Próżnej 9[6]. Miał braci Juliana i Józefa oraz siostrę Zofię, zamężną Milsztejn[7][8]. Żonaty ze Stefanią Cygielstrejch z domu Hopfenstand (1895–1944), nauczycielką[9], mieli dwóch synów: Jerzego i Tadeusza[10].
Zmarł w Warszawie, jest pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej[9].
Dorobek naukowy
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze prace Cygielstrejcha miały charakter psychologiczno-psychiatryczny i dotyczyły zaburzeń psychicznych u żołnierzy. W artykule z 1912 roku postawił tezę, że gwałtowne emocje u żołnierzy na froncie mogą prowadzić do zaburzeń psychicznych[11]. Przedstawił wpływ gwałtownych wzruszeń na powstawanie ostrych zaburzeń psychicznych, proponując intoksykacyjny mechanizm ich powstawania[12].
Prowadził badania z dziedziny psychologii doświadczalnej, opracował m.in. własną metodę badania marzeń sennych. Już pod kierunkiem Abramowskiego poświęcił się badaniu podświadomości. Uważał, że każda koncepcja powstaje w wyniku współdziałania sfery świadomej i podświadomej[3]. Zajmował się również psychologią twórczości[13].
Prace
[edytuj | edytuj kod]- Dyastazy a organizm. Wszechświat 29 (33, 34), ss. 513–517, 533–537, 1910
- Psychologia paniki podczas wojny. Bibljoteka Warszawska 3, ss. 128–141, 1912
- Les conséquences mentales des émotions de la guerre. Annales medico-psychologiques, 1912
- Przekształcanie się podświadomości normalnej u dzieci, dorosłych i starców. Prace z psychologii doświadczalnej. Tom I. Warszawa, 1913 ss. 163–289
- Adam Mahrburg jako filozof. Nauka i Życie, dodatek do Nowej Gazety nr 554 s. 1, 1913
- Badanie oporu zapomnianego w pamięci dotykowej form. Prace z Psychologii Doświadczalnej T.2 ss. 313-362 (1914)
- Popularne odczyty filozoficzne. Nowa Gazeta nr 135 (23.3.1914) s. 2
- O pamięci dziedzicznej. W Wielkiej Encyklopedii Powszechnej Ilustrowanej, 1914
- Wpływ wzruszeń na pamięć dotykowo-mięśniową. Prace z Psychologii Doświadczalnej T.3 ss. 100-170, 1915
- Analiza psychologiczna widzeń sennych. Prace z Psychologii Doświadczalnej T.3 ss. 271-320, 1915
- Psychika podświadoma. Przegląd Filozoficzny 18 s. 229, 1915
- Z powodu recenzji p. J. Ochorowicza o "Pracach z psychologji doświadczalnej", wychodzących pod kierunkiem Edwarda Abramowskiego. Przegląd Filozoficzny 18 (1/2), ss. 140-160, 1915
- La Psychologie de la panique pendant la guerre. Annales medico-psychologiques 73, ss. 172-192, 1916
- Julian Ochorowicz jako psycholog: odczyt wygłoszony w Polskim Towarz. Psychologicznym dn. 25 czerwca 1917 r. na wieczorze poświęconym pamięci Juljana Ochorowicza. Przegląd Filozoficzny 20, ss. 99-121, 1917
- O powstawaniu koncepcji. Przegląd Filozoficzny 1–2, ss. 19-50, 1918
- Edward Abramowski. Kurjer Polski (27 VI 1918)
- Twórczość psychologiczna Edwarda Abramowskiego. Przegląd Filozoficzny, 1919
- III Kongres Federacji Wszechświatowej Stowarzyszeń Pedagogicznych w Genewie. Ogniwo 9 (9), s. 382–394, 1929
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zgon Adama Cygielstrejcha. Głos Nauczycielski nr 7, s. 124, 1936
- ↑ Sterling W. Wspomnienie pośmiertne. Adam Cygielstrajch (1886–1935). „Przegląd Filozoficzny”. 39 (1), s. 90-91, 1936.
- ↑ a b Andrzej Kosnarewicz: „Cygielstrejch Adam” W: Elwira Kosnarewicz, Teresa Rzepa, Ryszard Stachowski (red.) Słownik psychologów polskich. Poznań: Instytut Psychologii UAM, 1992 s. 49
- ↑ II Zjazd neurologów, psychiatrów i psychologów polskich w Krakowie. Przegląd Lekarski 7, s. 114-116, 1913
- ↑ Zgon dyrektora Adama Cygielstrejcha. Nasz Przegląd 13 nr 292 s. 8 (17 października 1935)
- ↑ B.P. Adam Cygielstrejch. Kurier Warszawski 115 nr 282 wyd. wiecz. s. 8 (14.10.1935)
- ↑ Nasz Przegląd 13, nr 290 (15.10.1935)
- ↑ Nasz Przegląd 13, nr 297 (22.10.1935)
- ↑ a b Grób Adama Cygielstrejcha w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej
- ↑ Nasz Przegląd 13, nr 291 (16 października 1935)
- ↑ Barrois C. Deux textes prophétiques d′Adam Cygielstrejch parus dans les Annales Médico-Psychologiques en 1912 sur troubles psychiques de guerre durant la guerre russo-japonaise de 1904–1905. „Annales médico-psychologiques”. 151 (3), s. 276–280, 1994. PMID: 8256999.
- ↑ Stanisław Ilnicki, Magdalena Glińska. „Adam Cygielstrejch (1886-1935) polski prekursor studiów nad psychologicznymi skutkami stresu bojowego” W: 45. Zjazd Psychiatrów Polskich. Człowiek i rodzina a zdrowie psychiczne Katowice, 16-18 czerwca 2016. Katowice, 2016 s. 44-45
- ↑ Cezary W. Domański. „O powstaniu koncepcji Adama Cygielstrejcha: zapomniany głos w dyskusji na temat myślenia twórczego”. W: Małgorzata Kuśpit (red.) Barwy twórczości: księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Leonowi Popkowi. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2013. ISBN 978-83-7784-384-0 s. 85-97
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Dzieła Adama Cygielstrejcha w bibliotece Polona