Alessandro Stradella
Data i miejsce urodzenia |
3 kwietnia 1639 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
25 lutego 1682 |
Gatunki | |
Zawód |
Alessandro Stradella (ur. 3 kwietnia 1639 w Nepi[1], zm. 25 lutego 1682 w Genui (zamordowany) – włoski kompozytor operowy epoki środkowego baroku. Odniósł sukces jako wolny kompozytor, piszący na zamówienie, współpracujący z poetami. Pozostawił ponad trzysta utworów różnych gatunków[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z rodziny arystokratycznej. Jego ojciec, Marcus Antonio Stradella z Piacenzy, był w latach 1642–1643 gubernatorem Vignoli. Brat Francesco wstąpił do zakonu augustianów i cieszył się przychylnością rodu d’Este[potrzebny przypis].
Nieznane są szczegóły dotyczące jego wykształcenia muzycznego. Studiował w Bolonii, lecz nie wiadomo u kogo. Według niektórych źródeł, w roku 1659 wstąpił na służbę u królowej Krystyny Szwedzkiej, która od 1655 przebywała we Włoszech. Pierwszy zachowany utwór, którego autorstwo Stradelli nie budzi wątpliwości, pochodzi z roku 1672 – jest to prolog do opery Antonio Cestiego, La Dori at Rome.
W roku 1667 Stradella osiadł w Rzymie, gdzie z jednej strony komponował opery, oratoria i muzykę kościelną, a z drugiej zasłynął rozwiązłym stylem życia. Wspólnie z Carlem Ambrogiem Lonatim próbował sprzeniewierzyć pieniądze kościelne, co zostało wykryte. Z tego powodu zmuszono go do opuszczenia Rzymu. Kiedy wrócił, z powodu afer miłosnych wzbudził nieprzyjaźń u wpływowych osobistości miasta, więc nie pozostało mu nic innego, jak pod naciskiem kardynała Alderana Cibo na zawsze opuścić Rzym[potrzebny przypis].
W roku 1677 udał się do Wenecji, gdzie został nauczycielem muzyki Agnese Van Uffele, faworyty wpływowego szlachcica weneckiego, Alvisego Contariniego. Wkrótce został jej kochankiem. Gdy wyszło to na jaw, uciekł z nią do Turynu. Contarini domagał się, by kochankowie się pobrali lub by Uffele została zakonnicą. Wybrali to pierwsze i wzięli ślub 10 października 1677. Jednak po podpisaniu kontraktu ślubnego i wyjściu z klasztoru Stradella został zaatakowany od tyłu przez dwóch płatnych morderców, którzy zostali wynajęci przez Contariniego. W rezultacie został poważnie zraniony. Napastnicy pozostawili go na ulicy, sądząc, iż nie żyje. Zamachowcy poprosili o azyl u ambasadora Francji. Ponieważ udział Contariniego wyszedł na jaw, spowodowało to interwencję księżnej Marii Joanny Sabaudzkiej-Nemours , regentki Sabaudii, u króla Ludwika XIV; sprawa stała się przedmiotem negocjacji między dworami[potrzebny przypis].
W 1678 Stradella uciekł do Genui. Odnosił tam sukcesy jako kompozytor oper i kantat, pisząc muzykę dla lokalnej szlachty i Theatro Falconi. Lecz historie z Rzymu i Wenecji się powtarzały. Został zasztyletowany 25 lutego 1682 na Piazza Bianchi w Genui przez trzech braci Lomellini, których siostrę uwiódł. Ciało pogrzebano w kościele Santa Maria delle Vigne[potrzebny przypis].
Dzieło
[edytuj | edytuj kod]Stradella był popularnym i wpływowym kompozytorem. Jego sławę przyćmili dopiero w następnym stuleciu kompozytorzy późnego baroku, jak Arcangelo Corelli, Antonio Vivaldi i inni. Niektóre z jego utworów zostały wykorzystane przez Georga Friedricha Händla, na przykład w oratorium Izrael w Egipcie.
Stradella napisał co najmniej sześć oper barokowych[3], w tym pełnowymiarową operę komiczną Il Trespolo tutore. Napisał także ponad 170 kantat, co najmniej jedną na podstawie poematu Sebastiana Baldini, oraz sześć oratoriów.
Obok licznych oper i oratoriów, które były w swoim czasie niezwykle popularne, wielkie znaczenie ma jego muzyka instrumentalna. Był prekursorem typowej barokowej formy concerto grosso. Zachowało się 27 jego utworów instrumentalnych (przeważnie w formie sonaty da chiesa), a wśród nich pierwsza znana kompozycja w formie concerto grosso, Sonate di viole. Gdy Corelli jako pierwszy zaczął publikować swoje utwory z op. 6 pod tytułem Concerto grosso, Stradella wyraźnie użył tej formy wcześniej. Ponieważ obaj się znali, bezpośredni wpływ jest prawdopodobny[potrzebny przypis].
Znany utwór wokalny pod tytułem Aria da chiesa (Aria kościelna) do tekstu Pietà, Signore (Panie, zmiłuj się), przypisywany Stradelli i często wykonywany podczas koncertów i liturgii, w rzeczywistości został napisany przez kompozytora francuskiego Louisa Niedermeyera (1802–1861).
Pełna lista kompozycji Alessandro Stradelli
[edytuj | edytuj kod]W porządku alfabetycznym – według numeracji katalogu Gianturco-McCrickard.
Kantaty na głos solo i basso continuo
[edytuj | edytuj kod]- 1 – A che vale il sospirar (S, bc)
- 2 – A difender le mura dell'antica Sionne (S, bc)
- 3 – Agli assalti del cieco volante (C, bc)
- 4 – Amor, io son contento, né vuo' gusto maggiore (S, bc)
- 5 – Amorose mie catene, non vi chiedo libertà (S, bc)
- 6 – A' piè d'annoso pino (S, bc)
- 7 – A quel candido foglio (S, bc)
- 8 – Arrest'il piè fugace (S, bc)
- 9 – Aure, voi che spirate (S, bc)
- 10 – Bella bocca, taci, taci (S, bc)
- 11 – Ben è vile quel core (S, bc)
- 12 – Che più speri, mio cor (S, bc)
- 13 – Che vuoi più da me, Fortuna? (S, bc)
- 14 – Chi dà fede alla speranza (S, bc)
- 15 – Chi non sa che la bellezza (S, bc)
- 16 – Chi non sa che la costanza (S, bc)
- 17 – Ch'io nasconda il mio foco (S, bc)
- 18 – Ch'io non ami, oh, questo no! (S, bc)
- 19 – Congiurati a fiera guerra (C, bc)
- 20 – Con un cor tutto pianti (S, bc)
- 21 – Costanza, mio core, resisti se puoi (S, bc)
- 22 – Crudi ferri, empi marmi (S, bc)
- 23 – Dai legami amorosi (S, bc)
- 24 – Dal guardo lusinghiero (S, bc)
- 25 – Dalle sponde del Tebro (B, bc)
- 26 – Da mille pene a mille (S, bc)
- 27 – Da una beltà superba (S, bc)
- 28 – Deggio penar così (S, bc)
- 29 – Difendetemi, pensieri, dagli influssi (S, bc)
- 30 – Disperata rimembranza, lascia omai (S, bc)
- 31 – Dopo aver soggiogato tutti i regni (T, bc)
- 32 – Dopo incessante corso di lagrimoso umore (S, bc)
- 33 – Dove aggiri, mia vita (S, bc)
- 34 – Dove gite, o pensier? (S, bc)
- 35 – Dove il Tebro famoso fa degli argentei flutti (S, bc)
- 36 – Dove l'ali spiegate, ove indirizzate il volo (S, bc)
- 37 – Ecco che già nell'Asia (S, bc)
- 38 – Eccomi accinto, o bella (Br, bc)
- 39 – Empio Amor, tiranno arciero (S, bc)
- 40 – Eppur sempre a' miei desiri (S, bc)
- 41 – Ferma, ferma, ferma il corso (S, bc)
- 42 – Fermatevi, o bei lumi (S, bc)
- 43 – Figli, amici, Agrippina (S, bc)
- 44 – Figli del mio cordoglio (S, bc)
- 45 – Forsennato pensier, che far poss'io (S, bc)
- 46 – Fuor della Stigia sponda (S, bc)
- 47 – Genuflesso a tue piante (S, bc)
- 48 – Già languiva la notte (S, bc)
- 49 – Già le spade nemiche del trionfante Augusto (B, bc)
- 50 – Giunto vivo alla tomba (S, bc)
- 51 – Il destin vuol ch'io pianga (S, bc)
- 52 – Il mar gira ne' fiumi (S, bc)
- 53 – Il penare per te, bella, m'è caro (S, bc)
- 54 – Il più misero amante ch'in amorosa fiamma (S, bc)
- 55 – Il più tenero affetto che mai destasse Amore (S, bc)
- 56 – In quel sol che in grembo al Tago (S, bc)
- 57 – In sì lontano lido a che dunque m'aggiro (S, bc)
- 58 – Io che lasciato fui più che dagl'occhi altrui (S, bc)
- 59 – Io non vuo' più star così (S, bc)
- 60 – Io vi miro, luci belle (S, bc)
- 61 – L'anima incenerita ai rai del mio bel sole (S, bc)
- 62 – La speranza del mio core sol voi siete (S, bc)
- 63 – L'avete fatta a me (S, bc)
- 64 – Lontananza e gelosia son tormenti (S, bc)
- 65 – Mentre d'auree facelle adornavan le stelle (S, bc)
- 66 – M'è venuto a fastidio lo sperare (S, liuto?, bc)
- 67 – Noiosi pensieri, fuggite dal seno (S, bc)
- 68 – Non avea il sole ancora dall'algosa magion (S, bc)
- 69 – Non disserrate ancora avea le porte d'oro (S, bc)
- 70 – Non me ne fate tante (B, bc)
- 71 – Non mi curo di fedeltà (B, bc)
- 72 – Non più piaghe al mio cor (C, bc)
- 73 – Non sei contento ancora, o dispietato arciero (S, bc)
- 74 – Non si creda alla fortuna (S, bc)
- 75 – Non sperar, beltà lusinghiera (S, bc)
- 76 – Ombre, voi che celate dell'etra i rai (S, bc)
- 77 – O mio cor, quanto t'inganni (S, bc)
- 78 – Or che siam soli, Amore (C, bc)
- 79 – Per molti anni è stato occulto (S, bc)
- 80 – Per pietà, qualche pietà (S, bc)
- 81 – Piangete, occhi, piangete lungi da me (S, bc)
- 82 – Pietà di Belisario, cieco, ramingo (T, bc)
- 83 – Presso un rivo ch'avea d'argentato cristal (Ms, bc)
- 84 – Pria di punir, crudele, chi mai sempre t'amò (S, bc)
- 85 – Privo delle sue luci (S, bc)
- 86 – Qual di cieca passione (S, bc)
- 87 – Quando mai vi stancherete (S, bc)
- 88 – Quando stanco dal corso (S, bc)
- 89 – Sciogliete pur, sciogliete i vostri accenti (S, bc)
- 90 – Scorrea lassù negli stellati campi (S, bc)
- 91 – Se Nerone lo vuole, se lo soffron gli dei (S, bc)
- 92 – Se Neron pur mi vuole morto (B, bc)
- 93 – Se non parti, o Gelosia (S, bc)
- 94 – Se t'ama Filli, o cor (S, bc)
- 95 – Si, ch'io temo e non disamo (S, bc)
- 96 – Si salvi chi può, vacillan le sfere (S, bc)
- 97 – Soccorso, olà, Cupido (S, bc)
- 98 – Soffro misero e taccio (S, bc)
- 99 – Solca il mar da rie tempeste (S, bc)
- 100 – Solcava incauto il legno (S, bc)
- 101 – Son gradito, e pur m'affanno (S, bc)
- 102 – Sono in dubbio d'amar (S, bc)
- 103 – Son principe, son re (S, bc)
- 104 – Sopra candido foglio, nuncio delle mie pene (S, bc)
- 105 – Sopra tutte l'altre belle (S, bc)
- 106 – Sopra un'eccelsa torre cui le nubi del ciel (B, bc)
- 107 – Sotto l'aura d'una speme (S, bc)
- 108 – Sotto vedovo cielo, privo de' rai (S, bc)
- 109 – Sprezzata mi credei, ma non tradita (S, bc)
- 110 – Stanco dalla speranza d sognante pensier (S, bc)
- 111 – Stelle, non mi tradite (S, bc)
- 112 – Stelle sorde al mio pianto (S, bc)
- 113 – Tante perle non versa l'Aurora (S, liuto?, bc)
- 114 – Tiranno di mia fé d'affetto ignudo (S, bc)
- 115 – Tradito mio core, non pianger (C, bc)
- 116 – Troppo oppressa dal sonno nel suo letto (S, bc)
- 117 – Tu partisti, crudel, e mi lasciasti (C, bc)
- 118 – Udite, amanti, un prodigio novello (S, bc)
- 119 – Un editto l'altro dì in Parnaso (S, bc)
- 120 – Un Mongibello ardente di mille fiamme (S, bc)
- 121 – Vaganti pensieri, il volo arrestate (S, bc)
- 122 – Vaghe calme, io non vi credo (S, bc)
- 123 – Vincesti, vincesti o ciel (S, bc)
- 124 – Voi siete sventurate, amorose mie pene (S, bc)
- 125 – Voi volete il mio cor (S, bc)
- 126 – Ora già l'alba in cielo (C, bc)
- 127 – Un che soffre il rivale (S, bc)
- 128 – Dove, dove fuggisti (S, bc)
Kantaty świeckie na dwa głosy i basso continuo
[edytuj | edytuj kod]- 1 – A dispetto della sorte (S, Br, bc)
- 2 – Baldanzosa una bellezza (S, C, bc)
- 3 – Chi dirà che nel veleno (S, B, bc)
- 4 – Con mesto ciglio e dolorosi accenti (S, S eco, bc)
- 5 – Fra quest'ombre io cerco il mio sole (S, C, bc)
- 6 – In grembo all'obio sommerger l'ardore (S, S, bc)
- 7 – Io rimango stordito sol in veder (S, B, bc)
- 8 – Piangete, occhi dolenti, piangete (S, Br, bc)
- 9 – Quel tuo petto di diamante (S, B, bc)
- 10 – Son pur dolci le ferite (S, S, bc)
Kantaty świeckie na trzy głosy i basso continuo
[edytuj | edytuj kod]- 1 – Che speranza aver si può (S, S, B, bc)
- 2 – Di tal tempra è la ferita (C, T, B, bc)
- 3 – L'avviso al Tebro giunto (S, S, B, bc)
- 4 – Lilla mia, su queste sponde (S, S, B, bc)
Kantaty świeckie z akompaniamentem instrumentalnym
[edytuj | edytuj kod]- 1 – Arsi già d'una fiamma
- 2 – Chi resiste al dio bandato
- 3 – Ecco Amore ch'altero risplende
- 4 – Furie del nero Tartaro
- 5 – Il barcheggio (1680) – pierwsze wykonanie w Genui, dla małżeństwa Carlo Spinola i Paola Brignole, 19 czerwca 1681
- 6 – La forza delle stelle / Il Demone (wersja w składzie S, S, S, S, C, T, B)
- 7 – La forza delle stelle / Il Demone (wersja w składzie S, S, C, T, B)
- 8 – Infinite son le pene
- 9 – L'accademia d'Amore
- 10 – La Circe "Bei ruscelli cristallini"
- 11 – La Circe "Se desio curioso il cor v'ingombra"
- 12 – Lasciate ch'io respiri
- 13 – Lo schiavo liberato
- 14 – Misero amante, a che mi vale
- 15 – Or ch'alla dea notturna
- 16 – Per tua vaga beltade
- 17 – Qual prodigio è ch'io miri?
- 18 – Qui dove fa soggiorno
- 19 – Sciogliete in dolci nodi
- 20 – Se del pianeta ardente
- 21 – Solitudine amata della pace
- 22 – Il duello / Vola, vola in altri petti
Kantaty religijne
[edytuj | edytuj kod]- 1 – Ah! troppo è ver (Sacra)
- 2 – Alle selve, agli studi (Morale)
- 3 – Apre l'uomo infelice (Morale)
- 4 – Crudo mar di fiamme orribili (Sacra)
- 5 – Da cuspide ferrate (Sacra)
- 6 – Dalla Tessala sponda scese d'Argo la prora (Morale)
- 7 – Esule delle sfere (Sacra)
- 8 – Mortali, che sarà (Morale)
- 9 – Quando sembra che nuoti (Morale)
- 10 – S'apra al riso ogni labbro (Sacra)
- 11 – Voi ch'avaro desio nel sen nudrite (Morale)
- 12 – Folle è ben chi si dà vanto (Morale)
Opery
[edytuj | edytuj kod]- 1 – Il Corispero (niekompletna; ok. 1677)
- 2 – Il Trespolo tutore – commedia per musica w 3 aktach, libretto Giovanni Cosimo Villifranchi, prawykonanie: Teatro Falcone w Genui (30 lub 31 stycznia 1679)
- 3 – La forza dell'amor paterno – prawykonanie: Teatro Falcone w Genui (10 listopada 1678)
- 4 – Le gare dell'amor eroico
- 5 – Moro per amore (1681)
Prologi
[edytuj | edytuj kod]- 1 – Aita, numi, aita
- 2 – Che nuove? / Oh, ragionevoli
- 3 – Con meste luci
- 4 – Dal luminoso impero
- 5 – Dormi, Titone, addio
- 6 – E dovrò dunque in solitaria stanza
- 7 – Fermate, omai, fermate
- 8 – Lasciai di Cipro il soglio
- 9 – O di Cocito oscure deità (1668)
- 10 – Questo è il giorno prefisso
- 11 – Reggetemi, non posso più
Intermezzi
[edytuj | edytuj kod]- 1 – Amanti, che credete? (S, S, C, T, bc)
- 2 – Che fai, Dorilla mia? (S, S, 2 vl, bc)
- 3 – Chi me l'avesse ditto (C, T, T, B, bc)
- 4 – Chi mi conoscerà (S, S, B, bc)
- 5 – La ruina del mondo (S, B, bc)
- 6 – Oh, ve' che figuracce! (C, B, bc)
- 7 – Soccorso, aita, ohimè (S, S, 2 vl, bc)
- 8 – Su, miei fiati canori (S, bc)
- 9 – Su su, si stampino (S, A, T, Br, B, 2 vl, bc)
Commedia per musica
[edytuj | edytuj kod]- 1 – Il Biante (S, S, C, C, B, B, 2 vl, tr, bc)
Oratoria
[edytuj | edytuj kod]- 1 – Ester liberatrice del popolo ebreo (S, S, C, Br, B, bc)
- 2 – La Susanna (S, S, C, T, B, 2 vl, bc con tiorba) – (1681)
- 3 – San Giovanni Battista (Roma, 1675)
- 4 – San Giovanni Chrisostomo (S, S, C, T, B, bc)
- 5 – Santa Editta, vergine e monaca, regina d'Inghilterra (S, S, C, T, B, bc)
- 6 – Santa Pelagia (pubblicato a Modena nel 1688)
Arie, duety, tercety koncertowe
[edytuj | edytuj kod]Arie
- 1 – Adorata libertà, dal mio core non partite (S, bc)
- 2 – Al rigor di due tiranni (S, bc)
- 3 – Avete torto, occhi miei cari (S, bc)
- 4 – Avrò pur d'aspettar più? (S, bc)
- 5 – Begl'occhi, il vostro piangere (S, bc)
- 6 – Bel tempo, addio, son fatto amante (S, bc)
- 7 – Cara e dolce libertà (S, bc)
- 8 – Che mi giovan le vittorie (Br, 2 vl, bc)
- 9 – Chi avesse visto un core (S, bc)
- 10 – Chi mi disse che Amor dà tormento (Ms, bc)
- 11 – Chi non porta amor nel petto (S, bc)
- 12 – Chi vuol libero il suo piè (S, bc)
- 13 – Da Filinda aver chi può (S, bc)
- 14 – Deh, frenate i furori (B, bc)
- 15 – Deh, vola, o desio (S, bc)
- 16 – Delizie, contenti (Br, 2 vl, bc)
- 17 – Dell'ardore ch'il core distempra (S, bc)
- 18 – Destatevi, o sensi, risvegliati, onore (S, 2 vl, bc)
- 19 – Dormite, occhi, dormite (Br, vl, bc)
- 20 – È pazzie innamorarsi (S, bc)
- 21 – Fedeltà sinché spirto in petto avrò (S, bc)
- 22 – Il mio cor ch'è infelicissimo (S, bc)
- 23 – Il mio core per voi, luci belle (S, bc)
- 24 – Le luci vezzose volgetemi, o Clori (S, bc)
- 25 – Mio cor, che si fa? (S, bc)
- 26 – Non fia mai, ah no, ch'io speri (S, bc)
- 27 – Ogni sguardo che tu scocchi (S, bc)
- 28 – Parti, fuggi dal mio seno (S, bc)
- 29 – Pensier ostinato (S, bc)
- 30 – Pria di scior quel dolce nodo (B, bc)
- 31 – Quanto è bella la mia stella (S, bc)
- 32 – S'Amor m'annoda il piede (S, bc)
- 33 – Se di gioie m'alletta il sereno (S, bc)
- 34 – Speranze smarrite (C, 2 vl, bc)
- 35 – Ti lascerò e a poco a poco (S, bc)
- 36 – Torna, Amor, dammi il mio bene (S, bc)
Duety
- 1 – Ahi, che posar non puote (S, B, bc)
- 2 – Ardo, sospiro e piango (S, Br, bc)
- 3 – Aure fresche, aure volanti (Ms, vl, bc)
- 4 – Care labbra che d'amore (S, B, bc)
- 5 – Dietro l'orme che l'amore (S, B, bc)
- 6 – Fulmini, quanto sa quel sembiante severo/lusinghiero (S, B, bc)
- 7 – La bellissima/dolcissima speranza che nutrisce (S, B, bc)
- 8 – Me ne farete tanto che più non soffrirò (S, B, bc)
- 9 – Non si muove onda in fiume (S, B, bc)
- 10 – Occhi belli, e che sarà (S, S, bc)
- 11 – Pazienza, finirà l'influenza (T, B; bc)
- 12 – Sarà ver ch'io mai disciolga (S, B, bc)
- 13 – Si/No, quella tu sei che il mio cor sempre adora (S, B, bc)
Tercet
- 1 – Trionfate, invitti colli (S, S, B, 2vl, bc)
Madrygały
[edytuj | edytuj kod]- 1 – Clori, son fido amante (S, S, C, t, bc ad lib)
- 2 – Colpo de' bei vostr'occhi (S, S, C, B, bc)
- 3 – È pur giunta, mia vita (S, C, T, bc)
- 4 – Feritevi, ferite viperette mordaci (S, S, B, bc)
- 5 – Piangete, occhi dolenti (S, S, C, T, B, bc)
- 6 – Pupillette amorose (S, S, Ms, C, T)
- 7 – Sperai nella partita (S, S, B, bc)
- 8 – Tirsi un giorno piangea (S, S, Ms, C, T, bc ad lib?)
Muzyka religijna z tekstem łacińskim
[edytuj | edytuj kod]Muzyka liturgiczna
- 1 – Ave, regina coelorum (S, C, bc)
- 2 – Benedictus dominus Deus (S, C, bc)
- 3 – Tantum ergo sacramentum (S, C, bc)
- 4 – Vau: Et egressus est a fillia Sion (C, bc)
Muzyka pozaliturgiczna (Mottetti)
- 1 – Care Jesu suavissime (S, C, 2 vl, bc)
- 2 – Cavocamini, congregamini (S, S, S ripieno, C, T, B, 2 vl, bc)
- 3 – Dixit angelis suis iratus Deus (S, bc)
- 4 – Exultate in Deo, fideles (B, 2 vl, bc)
- 5 – In tribolationibus, in angustiis (S, S, C, T, B, 2 vl, bc)
- 6 – Locutus est Dominus de nube ignis (S, 2 vl, bc)
- 7 – Nascere virgo potens (S, S, B, bc)
- 8 – Oh maiestas aeterna (S, S, bc)
- 9 – O vos omnes, qui transitis (C, 2 vl, bc)
- 10 – Plaudite vocibus (S, bc)
- 11 – Pugna, ceramen, militia est vita (S, C, T, B, con: 2 vl, bc; cg: vl, vla-C, vla-T, bc)
- 12 – Sinite lacrimari, sinite lamentari (S, S, B, 2 vl, bc)
- 13 – Sisite sidera, coeli motus otiamini (S, 2 vl, bc)
- 14 – Surge, cor meum (S, bc)
Muzyka instrumentalna
[edytuj | edytuj kod]Sonaty na skrzypce i basso continuo
- 1 – Sonata in Re maggiore (vl, bc)
- 2 – Sonata in Re maggiore (vl, bc)
- 3 – Sonata in Re minore (vl, bc)
- 4 – Sonata in Re minore (vl, bc)
- 5 – Sonata in Mi minore (vl, bc)
- 6 – Sonata in Fa maggiore (vl, bc)
- 7 – Sonata in Fa maggiore (vl, bc)
- 8 – Sonata in Fa maggiore (vl, bc)
- 9 – Sonata in Sol maggiore (vl, bc)
- 10 – Sonata in La minore (vl, bc)
- 11 – Sonata in La minore (vl, bc)
- 12 – Sonata in La minore (vl, bc)
Sonate a due
- 1 – Sonata in Re minore (vl, liuto/vlc?, bc)
- 2 – Sonata in Si bemolle maggiore (vl, liuto/vlc?, bc)
Sonate a tre
- 1 – Sonata in Do maggiore (2 vl, bc)
- 2 – Sonata in Re maggiore (2 vl, bc)
- 3 – Sonata in Re maggiore (2 vl, bc)
- 4 – Sonata in Re maggiore (2 vl, bc)
- 5 – Sonata in Fa maggiore (2 vl, bc)
- 6 – Sonata in Fa maggiore (2 vl, bc)
- 7 – Sonata in Sol maggiore (2 vl, bc)
- 8 – Sonata in La minore (2 vl, bc)
- 9 – Sonata in La minore (2 vl, bc)
Sonaty na duże składy
- 1 – Sonata in Re maggiore (chór 1: 2 vl, bc; chór 2: 2 cornetti, bc)
- 2 – Sonata di viole in Re maggiore (con: 2 vl, bc incl. liuto; cg: vl, vla-C, vla-T, bc)
- 3 – Sonata a otto viole con una tromba in Re maggiore (tr; coro 1: vl, vla-Mez, vla-C, bc; coro 2: vl, vla-Mez, vla-C, bc; bc "si placet")
Muzyka na instrumenty klawiszowe
- 1 – Toccata in La minore
Utwory zaginione
[edytuj | edytuj kod]- 1 – Ad arma volate (motet)
- 2 – Doriclea (opera)
- 3 – Ecco il petto (aria lub kantata)
- 4 – Expungnate, debellate (motet)
- 5 – Mentre in un dolce (aria lub kantata)
- 6 – Messa a otto
- 7 – Non ci pensate mai (kantata)
- 8 – Non è al certo vanità (aria lub kantata)
- 9 – Oratorio (z tekstem łacińskim)
- 10 – Riderete in verità (aria lub kantata)
- 11 – Santa Caterina (oratorium)
- 12 – Sinfonie a 5 (zbiór)
- 13 – Sinfonie per archi e liuto (zbiór)
- 14 – Sonate da Cimbalo, et organo (zbiór)
- 15 – Tantum ergo a 4 (hymn)
- 16 – Toccate da Cimbalo (zbiór)
Inne dzieła o bardzo wątpliwym autorstwie
[edytuj | edytuj kod]- Vola, vola in altri petti (cantata d'amore)
- Amanti, olà, olà! (accademia d'amore a cinque voci)
- Chi resiste al Dio bendato (serenata a tre voci)
Legenda:
- S = Soprano
- Ms – Mezzosoprano
- C = Contralto
- A = Alto (contralto)
- T = Tenore
- Br = Baritono
- B = Basso
- vl = violino
- vla = viola
- vlc = violoncello
- bc = Basso continuo
Prawykonania
[edytuj | edytuj kod]Tytuł | Gatunek | Librecista | Miejsce i data pierwszego wykonania | |
---|---|---|---|---|
La Laurinda ovvero Il Biante | muzyka sceniczna | Filippo Acciaiuoli o Giovanni Andrea Lorenzini | Teatro di Palazzo Colonna, Rzym, 5 lutego 1671 | |
La Dori o vero La schiava fedele | dramma per musica, 1 prolog i 3 akty, Antonio Cesti i Alessandro Stradella | Giovanni Filippo Apolloni | Teatro di Tordinona, Rzym, 31 grudnia1671 | |
Oh, ve' che figuracce! | intermezzo | Filippo Acciaiuoli | Teatro di Tordinona, Rzym, 12 lutego 1672 | |
La forza dell'amor paterno | dramma per musica w 3 aktach i 17 scenach | nieznany | Teatro Falcone, Genua, 10 listopada 1678 | |
Le gare dell'amor eroico | dramma per musica w 3 aktach | Conte Nicolò Minato | Teatro Falcone, Genua, 1 stycznia 1679 | |
Il trespolo tutore | commedia per musica w 3 aktach | Giovanni Cosimo Villifranchi | Teatro Falcone, Genua, 30 lub 31 stycznia 1679 | |
Moro per amore (albo Il Floridoro, Il Rodrigo) | opera w 3 aktach | Flavio Orsini "Filosinavoro" | Genua, 1681 |
Inne dzieła, łączone przez niektóre źródła z Alessandro Stradellą
Tytuł | Gatunek | Librecista | Miejsce i data pierwszego wykonania | |
---|---|---|---|---|
Il Girello | dramma musicale burlesco | Filippo Acciaiuoli e Giovanni Filippo Apolloni | Teatro di Palazzo Colonna, Rzym, 4 lutego 1668 | |
Scipione Africano | dramma per musica | Nicolò Miniato i Giovanni Filippo Apolloni | Wenecja 1664 (1. wersja); Teatro Tordinona, Rzym, 8 stycznia 1671 (2. wersja) |
Traktat
[edytuj | edytuj kod]Istnieje również dzieło teoretyczne (zachowane fragmentarycznie) autorstwa Stradelli, podręcznik do nauczania muzyki Libro de Primi Elementi (1694). Zawiera 9 rozdziałów, traktujących m.in. o poszczególnych interwałach[4].
Dzieła inspirowane postacią Stradelli
[edytuj | edytuj kod]Jego awanturnicze życie i krwawa śmierć wzbudzały spore zainteresowanie w XIX w. i stały się inspiracją dla utworów literackich i muzycznych. Najwybitniejszym z nich jest zapewne grana do dziś opera Friedrich von Flotowa Alessandro Stradella (Hamburg, 1844), w której przedstawia daleką od rzeczywistości romantyczną historię rzekomego ocalenia genialnego muzyka, który swoim śpiewem porusza serce zabójcy.
Należy również wspomnieć opery innych autorów:
- Louis Niedermeyer, "Stradella", opera w pięciu aktach, wystawiona po raz pierwszy w dniu 3 marca 1837 w Académie Royale de Musique w Paryżu (libretto Emile Deschamps i Emiliano Pacini);
- Adolfo Schimon, "Alessandro Stradella", opera w trzech aktach, wystawiona po raz pierwszy 12 lutego 1846 w Teatro della Pergola we Florencji (libretto Leopoldo Cemini);
- Giuseppe Sinico, "Alessandro Stradella", opera w trzech aktach, wystawiona po raz pierwszy 19 września 1863 w Teatro Municipal Lugo di Romagna (Ravenna) (libretto Andrea Codebò);
- César Franck, "Stradella", opera komiczna w trzech aktach (w wersji na głos i dwa fortepiany), wystawiona po raz pierwszy (pośmiertnie) 14 września 1983 na Festiwalu Vivaldiego w Campo di San Beneto w Wenecji (libretto Émile Deschamps i Emiliano Pacini).
Z kolei amerykański pisarz F. Marion Crawford napisał bardzo wyidealizowaną powieść o romansie Stradelli i ucieczce z Wenecji, zatytułowaną Stradella (Macmillan 1909).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Carolyn Gianturco. "Stradella, Alessandro." Grove Music Online. Oxford Music Online, http://www.oxfordmusiconline.com/subscriber/article/grove/music/26888 (dostęp 24.07.2011).
- ↑ Stradella: San Giovanni Battista – CDA67617 – Alessandro Stradella (1639–1682) – Hyperion Records – MP3 and Lossless downloads [online], hyperion-records.co.uk [dostęp 2017-11-21] (ang.).
- ↑ Le gare dell’amor eroico ossia l’Oratio, opera w trzech aktach. Genua, Teatro Falcone 1679; reaktywowana w Genui 2006.
- ↑ http://badigit.comune.bologna.it/cmbm/scripts/gaspari/scheda.asp?id=2476 Catalogo della Biblioteca del Liceo Musicale di Bologna: I, str. 290
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Alessandro Stradella – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
- Alessandro Stradella – nuty w bibliotece Polona
- ISNI: 0000000109062046
- VIAF: 59270974
- LCCN: n82099774
- GND: 118755714
- LIBRIS: c9psx0dw4ztcscq
- BnF: 13900112d
- SUDOC: 030603293
- SBN: CFIV000187
- NKC: jn20020903022
- BNE: XX1096321
- NTA: 072301880
- BIBSYS: 90817565
- CiNii: DA03383267
- Open Library: OL4692571A
- PLWABN: 9810619287505606
- NUKAT: n97700410
- J9U: 987007268541905171
- PTBNP: 1207447
- LNB: 000038029
- NSK: 000052521
- CONOR: 109264227
- RISM: people/30003879
- PWN: 3980159
- Britannica: biography/Alessandro-Stradella-Italian-composer
- Treccani: alessandro-stradella
- Universalis: alessandro-stradella
- БРЭ: 4167789
- NE.se: alessandro-stradella
- SNL: Alessandro_Stradella
- VLE: alessandro-stradella
- Catalana: 0064239
- DSDE: Alessandro_Stradella
- Hrvatska enciklopedija: 58296