Allen Dulles

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Allen Dulles
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Allen Welsh Dulles

Data i miejsce urodzenia

7 kwietnia 1893
Watertown

Data i miejsce śmierci

29 stycznia 1969
Waszyngton

Szef OSS w Europie
Okres

od listopad 1942
do październik 1945

Zastępca Dyrektora Centrali Wywiadu
Okres

od 23 sierpnia 1951
do 26 lutego 1953

Dyrektor Centrali Wywiadu
Okres

od 26 lutego 1953
do 29 listopada 1961

Multimedia w Wikimedia Commons

Allen Welsh Dulles (ur. 7 kwietnia 1893 w Watertown, zm. 29 stycznia 1969 w Waszyngtonie) – szef amerykańskiego wywiadu (OSS) w Europie podczas II wojny światowej (rezydował w Bernie przy Herrengasse 23), Dyrektor Centrali Wywiadu (Director of Central Intelligence – DCI) od lutego 1953 do listopada 1961 oraz członek Komisji Warrena. Pierwszy cywilny kierownik CIA i dotychczas najdłużej sprawujący to stanowisko człowiek.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W 1941 roku został zwerbowany przez Williama Donovana do OSS, a w listopadzie 1942 wysłany do Berna, oficjalnie jako asystent amerykańskiego posła Lelanda Harrisona, i dotarł tam ostatnim pociągiem kursującym do Szwajcarii przez Francję Vichy[1]. Jako szef OSS na Europę współpracował z ruchami oporu w okupowanych przez Niemców krajach, a także z austriackim, antynazistowskim ruchem oporu[2][3]. Prowadził strategicznie ważną operację Crossbow i inne operacje wywiadowcze mające na celu sabotowanie niemieckiej Wunderwaffe, w szczególności fabryk rakiet V-1 i V-2. 8 marca 1945 w ramach tzw. operacji Sunrise spotkał się z SS-Obergruppenführerem Karlem Wolffem w celu uzgodnienia warunków kapitulacji wojsk niemieckich we Włoszech, co nastąpiło 2 maja 1945 roku[4][5][6].

Jako szef Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA) na wczesnych etapach zimnej wojny nadzorował irański zamach stanu w 1953 roku[7], gwatemalski zamach stanu z 1954 roku[8], program samolotów szpiegowskich Lockheed U-2[9], program kontroli umysłu Project MKUltra[10] oraz inwazję w Zatoce Świń. Został zwolniony z funkcji przez prezydenta Johna F. Kennedy'ego z powodu fiaska tej ostatniej operacji[11].

Był jednym z członków Komisji Warrena badającej sprawę zabójstwa Johna F. Kennedy’ego[12]. Pomiędzy okresami w służbie rządowej Dulles był prawnikiem i partnerem biznesowym w spółce Sullivan & Cromwell. Jego starszy brat, John Foster Dulles, był sekretarzem stanu w administracji prezydenta Dwighta Eisenhowera, a na jego cześć nazwano port lotniczy Waszyngton-Dulles[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Stephen Halbrook Szwajcaria i naziści. Jak alpejska republika przetrwała w cieniu III Rzeszy, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2015, strona 333
  2. ↑ Elisabeth Boeckl-Klamper, Thomas Mang, Wolfgang Neugebauer: Gestapo-Leitstelle Wien 1938–1945. Vienna: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2018, s. 299–305. ISBN 978-3902494832. (niem.).
  3. ↑ Christoph Thurner: The CASSIA Spy Ring in World War II Austria: A History of the OSS's Maier-Messner Group. Jefferson: McFarland & Company, 2017, s. 187. ISBN 978-1476669694. (ang.).
  4. ↑ Stanisław Żerko: Biograficzny leksykon II wojny światowej. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2014, s. 114. ISBN 978-83-63795-77-1.
  5. ↑ Allen W. Dulles, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  6. ↑ Dulles Allen Welsh, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-10-18].
  7. ↑ Loretta Capeheart, Dragan Milovanovic: Social Justice: Theories, Issues, and Movements. New Brunswick, New Jersey: Rutgers University Press, 2007, s. 186. ISBN 0-8135-4038-0. (ang.).
  8. ↑ Richard H. Immerman: The CIA in Guatemala: The Foreign Policy of Intervention. Austin: University of Texas Press, 1982, s. 133–160. ISBN 978-0-292-71083-2. (ang.).
  9. ↑ Francis Powers: Operation Overflight: A Memoir of the U-2 Incident. Potomac Books, 2004, s. 324. ISBN 978-1-57488-422-7. (ang.).
  10. ↑ Brianna Nofil: The CIA's Appalling Human Experiments With Mind Control. History.com. [dostęp 2022-02-10]. (ang.).
  11. ↑ "Dulles, Allen W., June 1959-November 1962". Jfklibrary.org. [dostęp 2022-02-10]. (ang.).
  12. ↑ Warren Commission - Introduction. National Archives. [dostęp 2022-02-10]. (ang.).
  13. ↑ Allen W. Dulles, C.I.A. Director From 1953 to 1961, Dies at 75; Allen W. Dulles, Director of Central Intelligence From 1953 to 1961, Is Dead at 75. The New York Times, 31.01.1969. [dostęp 2022-02-10]. (ang.).
Dyrektorzy Centrali Wywiadu (DCI – Director of Central Intelligence)

CIA

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Allen_Dulles&oldid=68431041”