George H.W. Bush
|
||
![]() Prezydent George H.W. Bush w 1989 roku |
||
Data i miejsce urodzenia | 12 czerwca 1924 Milton |
|
41. prezydent Stanów Zjednoczonych | ||
Okres | od 20 stycznia 1989 do 20 stycznia 1993 |
|
Przynależność polityczna | Partia Republikańska | |
Pierwsza dama | Barbara Pierce | |
Wiceprezydent | Dan Quayle | |
Poprzednik | Ronald Reagan | |
Następca | Bill Clinton | |
43. wiceprezydent Stanów Zjednoczonych | ||
Okres | od 20 stycznia 1981 do 20 stycznia 1989 |
|
Poprzednik | Walter Mondale | |
Następca | Dan Quayle | |
dyrektor Centralnej Agencji Wywiadowczej | ||
Okres | od 30 stycznia 1976 do 20 stycznia 1977 |
|
Poprzednik | William Colby | |
Następca | Stansfield Turner | |
![]() |
||
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
George Herbert Walker Bush (ur. 12 czerwca 1924 w Milton) – amerykański polityk oraz przedsiębiorca naftowy, 41. prezydent Stanów Zjednoczonych oraz 43. wiceprezydent Stanów Zjednoczonych, ojciec 43. prezydenta USA George’a W. Busha. Jako przywódca USA wspierał przemiany polityczne i gospodarcze w Europie Środkowo-Wschodniej (Jesień Ludów), a po upadku ZSRR zainicjował pokojową współpracę z Rosją. W trakcie jego prezydentury Stany Zjednoczone prowadziły interwencję zbrojną w Panamie oraz operacje militarne w ramach międzynarodowej koalicji w czasie I wojny w Zatoce Perskiej.
Podczas II wojny światowej George Bush był pilotem w lotnictwie marynarki wojennej (US Navy). Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Yale w 1948 roku rozpoczął pracę w przemyśle naftowym w Teksasie. Jako przedsiębiorca stał się w ciągu kilkunastu lat milionerem. Od początku lat 60. poświęcał się karierze politycznej, wstępując do Partii Republikańskiej. W latach 1967–1971 był członkiem Izby Reprezentantów amerykańskiego Kongresu, a następnie ambasadorem USA przy ONZ oraz szefem misji łącznikowej w Chinach. Pełnił funkcję dyrektora Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA) w latach 1976–1977. Był wiceprezydentem USA w administracji Ronalda Reagana (1981–1989). W 1989 roku objął urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych, który sprawował przez jedną kadencję, do 1993 roku.
Spis treści
Dzieciństwo i młodość[edytuj | edytuj kod]
George Bush urodził się 12 czerwca 1924 roku w Milton, jako syn finansisty i polityka Prescotta Busha[1]. Ukończył Philips Academy w Andover w 1942 roku[2]. Zaraz po otrzymaniu dyplomu zaciągnął się do służby lotniczej w marynarce wojennej[2]. W czasie II wojny światowej brał czynny udział w operacjach na Pacyfiku[3]. 2 września 1944 roku doznał wypadku, który spowodował, że został odesłany do kraju[3]. Otrzymał wówczas odznaczenie Zaszczytny Krzyż Lotniczy[1]. Po powrocie na front uczestniczył w inwazji na Japonię[1].
Po powrocie do Stanów Zjednoczonych, rozpoczął studia ekonomiczne na Uniwersytecie Yale[2]. Po ich ukończeniu w 1948 roku przeniósł się z rodziną do Dallas i podjął pracę w przemyśle naftowym[4]. W 1963 roku założył własną firmę poszukującą ropy – Zapata Petroleum Industries[4].
Kariera polityczna[edytuj | edytuj kod]
Na początku lat 60. Bush zainteresował się polityką[4]. W przeszłości popierał działalność zagraniczną Harry’ego Trumana, jednakże sam utożsamiał się z Partią Republikańską[4]. W 1964 roku kandydował w wyborach do Senatu, jednakże nie uzyskał mandatu[5]. Dwa lata później wygrał wybory do Izby Reprezentantów, gdzie zasiadał przez dwie dwuletnie kadencje[5]. W 1970 roku ponownie ubiegał się o mandat senatora, lecz po raz drugi przegrał[4]. W tym samym roku, z nominacji Richarda Nixona, został ambasadorem USA przy Organizacji Narodów Zjednoczonych[5]. Sprzeciwiał się, by osoba pełniąca tę funkcję była jednocześnie członkiem gabinetu – uważał, że powinna podlegać bezpośrednio sekretarzowi stanu[6].
Po wyjściu na jaw afery Watergate, Gerald Ford rozważał zaproponowanie Bushowi wiceprezydentury, jednak ostatecznie powierzył mu szefowanie misji łącznikowej w Chińskiej Republice Ludowej[6]. Urząd ten piastował w latach 1974–1975 i realizował koncepcję polityczną Henry’ego Kissingera[6]. Po powrocie do kraju, w 1976 roku został mianowany dyrektorem Centralnej Agencji Wywiadowczej[6]. Przeprowadził gruntowną reorganizację CIA, dzięki czemu wzrosło zaufanie społeczne do tej instytucji, mocno osłabione po aferze Watergate[6]. W 1977 roku został zdymisjonowany przez nowego prezydenta Jimmy’ego Cartera[6].
W 1980 roku Bush aspirował do uzyskania nominacji przed wyborami prezydenckimi[6]. Jednakże widząc brak większych szans, szef kampanii republikańskiej James Baker wycofał go z wyścigu[7]. Jednakże Ronald Reagan zaproponował mu stanowisko wiceprezydenta[7]. Bush przyjął ofertę i po zwycięskich wyborach został zaprzysiężony 20 stycznia 1981 roku[7]. Jako wiceprezydent popierał politykę proizraelską i sprzeciwiał się ratyfikacji układu SALT II[7]. Ponadto postulował zrównoważony budżet – uważał, że deficyt budżetowy powinien być rozwiązany przez wzrost inflacji, a nie przez podwyższenie podatków[7].
W wyborach prezydenckich w 1988 roku był naturalnym kandydatem republikanów na kontynuację polityki, odchodzącego po dwóch kadencjach, Ronalda Reagana[8]. Konwencja wyborcza odbyła się w dniach 15–18 sierpnia w Nowym Orleanie[8]. Ustępujący prezydent udzielił Bushowi stanowczego wsparcia[8]. Kandydatem na wiceprezydenta Bush obrał konserwatywnego senatora z Indiany Dan Quayle’a[9]. Nominację poprzez aklamację uzyskali 17 sierpnia[10]. Z ramienia Partii Demokratycznej wystartował Michael Dukakis, wespół z Lloydem Benstenem[9]. W głosowaniu powszechnym Bush uzyskał 49 milionów głosów, wobec 42 milionów dla Dukakisa[11]. W głosowaniu Kolegium Elektorskiego na republikanina zagłosowało 426 elektorów, podczas gdy na demokratę – jedynie 112[11]. Bush został zaprzysiężony 20 stycznia 1989 roku[12].
Prezydentura[edytuj | edytuj kod]
Szefem personelu Białego Domu został John H. Sununu[12], a doradcą do spraw bezpieczeństwa narodowego – Brent Scowcroft[13]. W skład gabinetu Bush powołał Jamesa Bakera na stanowisko sekretarza stanu, Dicka Cheneya na sekretarza obrony i Dicka Thornburgha na urząd prokuratora generalnego[14]. Głównym celem działań Busha była polityka zagraniczna, gdyż angażowanie się politykę wewnętrzną wymagało by od jego administracji szukanie kompromisów z, opanowanym przez demokratów, Kongresem[13]. Prowadził tak zwaną „dyplomację personalną” i miał dobre stosunki ze światowymi liderami m.in. z premierem Kanady Brianem Mulroneyem, kanclerzem Niemiec Helmutem Kohlem, prezydentem Egiptu Husnim Mubarakiem, królem Jordanii Husajnem ibn Talalem, prezydentem Związku Radzieckiego Michaiłem Gorbaczowem[13].
Na początku czerwca 1989 roku w Chińskiej Republice Ludowej doszło do pacyfikacji demonstracji na Placu Niebiańskiego Spokoju[15]. Bush wyraził ubolewanie, jednak nie zgodził się na nałożenie sankcji[15]. Wstrzymał sprzedaż broni do ChRL, jednakże nie wstrzymał eksportu[15]. Na początku lipca wysłał zastępcę sekretarza stanu i doradcę ds. bezpieczeństwa narodowego, by przekonali władze chińskie, że decyzję amerykańskie były spowodowane chęcią uspokojenia opinii publicznej[15].
W tym samym czasie zachodziły zmiany w Europie Środkowowschodniej[16]. Prezydent sprzyjał Trójkątnemu Stołowi na Węgrzech i Okrągłemu Stołowi w Polsce[16]. Na początku lipca 1989 roku udał się w podróż i odwiedził te dwa kraje[16]. Następnie udał się do Brukseli, gdzie uczestniczył w szczycie NATO[17]. Zapowiedział tam redukcję arsenału atomowego krótkiego zasięgu i zmniejszenie ilości wojsk amerykańskich w Europie o 30 tysięcy[17]. Gdy w listopadzie upadł Mur Berliński i doszło do zjednoczenia Niemiec, wyrażał powściągliwe zadowolenie, by nie prowokować sił w NRD i ZSRR[15]. Odmówił skomentowania masowych przeprowadzek ludności ze wschodnich Niemiec na teren RFN[15].
Bush sprzeciwiał się wspieraniu contras w Nikaragui[18]. Pod naciskiem demokratów w Kongresie zgodził się przeznaczyć 50 milionów dolarów dla kontrrewolucjonistów, pod warunkiem, że nie będą one przeznaczone na działania ofensywne[18]. 3 października doszło do puczu w Panamie – grupa rebeliantów bezskutecznie usiłowała obalić generała Manuela Noriegę[18]. Bush nie podjął wówczas działań, jednakże gdy w połowie grudnia zabito tam amerykańskiego oficera, prezydent powołując się na ochronę ludności amerykańskiej, wysłał 24 tysiące żołnierzy do Panamy[18]. Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych i Organizacja Państw Amerykańskich skrytykowały tę decyzję[18]. Żołnierze US Army pojmali Noriegę i sprowadzili do Stanów Zjednoczonych, gdzie był sądzony za handel narkotykami[18].
Na początku grudnia 1989 roku doszło do spotkania Busha z Gorbaczowem na Malcie[17]. Prezydent ZSRR zapewnił, że nie użyje siły, w przypadku proklamacji niepodległości krajów bałtyckich[17]. Z kolei prezydent USA zapewnił, że zachowa powściągliwość w oświadczeniach dotyczących bieżących wydarzeń[17]. Amerykański przywódca zaproponował też dalszą redukcję broni strategicznej, pomoc gospodarczą, a także pomoc humanitarną[17]. Gdy w 1990 roku Związek Radziecki borykał się z problemami żywnościowymi wywołanymi ciężką zimą, Stany Zjednoczone zaproponowały udzielenie kredytu[17]. W trakcie rozpadu ZSRR, w 1991 roku miał miejsce pucz moskiewski Giennadija Janajewa, który Bush określił mianem niepokojącego i antykonstytucyjnego[17]. Jednocześnie wstrzymał pomoc dla Rosji, do czasu wyklarowania sytuacji po zwycięstwie w wyborach prezydenckich Borysa Jelcyna[17].
1 sierpnia 1990 roku otrzymał informację, że Irak dokonał inwazji na Kuwejt i ogłosił jego aneksję[19]. Stwierdził wówczas, że interesy amerykańskie i innych krajów są zagrożone, dlatego zaczął budować międzynarodową koalicję poparcia interwencji zbrojnej w Iraku[19]. Bush publicznie ostro skrytykował agresję na Kuwejt, zamroził wszystkie aktywa irackie w bankach amerykańskich i zakazał jakichkolwiek kontaktów handlowych z Irakiem[19]. Odbył także rozmowy telefoniczne z liderami państw arabskich, premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher i premierem Włoch Giuliem Andreottim[19]. 6 sierpnia sekretarz obrony Dick Cheney i generał Norman Schwarzkopf udali się do Arabii Saudyjskiej, gdzie emir Kuwejtu Dżabir as-Sabah uzyskał azyl[19]. Bush postanowił wysłać tam wojska, dla obrony tego kraju przed agresorem[20]. Ponieważ sankcje i żądania wycofania się wojsk Saddama Husajna z Kuwejtu na forum ONZ nie skutkowały, Bush zwiększył liczebność kontyngentu w Arabii Saudyjskiej, a także rozpoczął konsultacje międzynarodowe[19]. Ich celem było uchwalenie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ, upoważniającej do interwencji zbrojnej, jeśli wojska irackie nie wycofają się do 15 stycznia 1991 roku[19]. Rezolucję podpisano 29 listopada[19]. 9 stycznia 1991 roku doszło do spotkania sekretarza stanu USA Jamesa Bakera i ministra spraw zagranicznych Iraku Tarika Aziza, jednak nie przyniosło ono pokojowego rozwiązania[20]. Trzy dni później Kongres przegłosował uchwałę, upoważniającą Busha do wykonania rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ[20]. Lotnictwo amerykańskie rozpoczęło atak na Irak 17 stycznia[20]. W odpowiedzi Irak zaatakował Izrael rakietami R-11[20]. Bush uzyskał zapewnienie izraelskiego premiera Icchaka Szamira, by nie angażował się w wojnę w Zatoce Perskiej[20]. 24 lutego rozpoczęła się operacja lądowa w Iraku, o kryptonimie „Pustynna Burza”[20]. W ciągu trzech dni wojska amerykańskie otoczyły oddziały irackie i zmusiły do kapitulacji[20]. 27 lutego Bush ogłosił zawieszenie broni i wezwał obywateli Iraku do obalenia Saddama Husajna[20]. Dzięki temu zwycięstwu notowania Busha osiągnęły poziom 92% poparcia[21].
W dziedzinie polityki wewnętrznej Bush musiał uporać się ze skutkami kryzysu gospodarczego w latach 1990–1992[22]. Wskaźnik PKB w czasie jego prezydentury wynosił średnio ok. 0,9%, podczas gdy w czasie drugiej kadencji Reagana – 3,2%[22]. Stopa bezrobocia w 1990 roku wynosiła 6,8%, a dług publiczny – 3,2 biliona dolarów[23][24]. Pomimo, że w kampanii wyborczej w 1988 roku obiecał nie podnosić podatków, w październiku 1990 roku zaproponował ich podwyższenie, w celu rozwiązania problemu deficytu budżetowego[22]. Spowodowało to spadek jego poparcia o 20%[22]. Ponadto jego program podatkowy stawiał na uprzywilejowanej pozycji osoby zamożne, gdyż tej grupie obniżył podatki, podwyższając je osobom mniej majętnym[24]. By poprawić spadające notowania poparcia opinii publicznej, w grudniu 1991 roku przygotował plan obniżki podatków[25].
W lutym 1992 roku odbyły się pierwsze prawybory przed wyborami prezydenckimi[25]. Bush wygrał większość z nich i na sierpniowej konwencji republikanów w Houston uzyskał nominację[26]. Jego kontrkandydatem z ramienia demokratów był Bill Clinton[26]. Prezydent starał się koncentrować kampanię wokół polityki zagranicznej, jednak większość Amerykanów uważała, że kluczową sprawą jest gospodarka[26]. Poprawiająca się koniunktura dawała nadzieje urzędującej administracji, jednak poprawa była zbyt późna i zbyt słaba by zapewnić im zwycięstwo[26]. W głosowaniu powszechnym Bush uzyskał 38% poparcia, podczas gdy Clinton – 43%[26]. W głosowaniu Kolegium Elektorskiego na kandydata demokratów głosowało 370 elektorów, wobec 168 głosów na kandydata republikanów[26].
Emerytura[edytuj | edytuj kod]
Po porażce wyborczej i opuszczeniu Białego Domu, mniej angażował się publicznie[27]. Mimo to nadal uczestniczył w niektórych inicjatywach zagranicznych[27]. W 1993 odwiedził Kuwejt, gdzie spotkał się z szejkiem Jabirem As Sabahem, a następnie Wielką Brytanię, gdzie królowa Elżbieta II wyróżniła go Wielkim Krzyżem Rycerskim Orderu Łaźni[27]. Rok później udał się w podróż do Azji, w czasie której odwiedził Japonię (wygłosił przemówienie do zwolenników Kościoła Zjednoczeniowego Sun Myung Moona) i Wietnam (wizytował miejsca pochówku żołnierzy poległych w czasie wojny wietnamskiej)[27].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
George Bush poślubił Barbarę Pierce 6 stycznia 1945 roku[1]. Ślub odbył się w obrządku prezbiteriańskim w kościele w Rye[1]. Para ma czterech synów: George’a, Johna, Neila i Marvina oraz jedną córkę Dorothy[1]. Bush należy do Kościoła episkopalnego[2]. Była pierwsza dama zmarła 17 kwietnia 2018 w Houston[28].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 982.
- ↑ a b c d L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 983.
- ↑ a b L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 981.
- ↑ a b c d e L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 984.
- ↑ a b c L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 985.
- ↑ a b c d e f g L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 986.
- ↑ a b c d e L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 987.
- ↑ a b c L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 988.
- ↑ a b L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 989.
- ↑ L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 990.
- ↑ a b L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 999.
- ↑ a b L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1000.
- ↑ a b c L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1003.
- ↑ L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1001.
- ↑ a b c d e f L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1006.
- ↑ a b c L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1004.
- ↑ a b c d e f g h i L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1005.
- ↑ a b c d e f L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1007.
- ↑ a b c d e f g h L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1008.
- ↑ a b c d e f g h i L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1009.
- ↑ L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1010.
- ↑ a b c d L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1011.
- ↑ Public debt of the United States from 1990 to 2017 (ang.). The Statistics Portal. [dostęp 2018-04-17].
- ↑ a b L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1012.
- ↑ a b L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1016.
- ↑ a b c d e f L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1017.
- ↑ a b c d L. Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. s. 1018.
- ↑ Nie żyje była pierwsza dama Barbara Bush (pol.). Rzeczpospolita. [dostęp 2018-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-18)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Warszawa: Iskry, 1999. ISBN 83-207-1558-X. (pol.)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Biografia w Biographical Directory of the United States Congress (ang.)
- George H. W. Bush (ang.). Biały Dom. [dostęp 2018-01-31].
- George H. W. Bush, 43rd Vice President (ang.). Senat Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2018-01-31].
- George H.W. Bush (ang.). Presidential Library Center. [dostęp 2018-01-31].
|
|
|
|
|
|
|
|
- George W. Bush
- Prezydenci Stanów Zjednoczonych
- Wiceprezydenci Stanów Zjednoczonych
- Członkowie Izby Reprezentantów Stanów Zjednoczonych z Teksasu
- Funkcjonariusze służb specjalnych Stanów Zjednoczonych
- Ambasadorowie Stanów Zjednoczonych przy ONZ
- Odznaczeni Distinguished Flying Cross (Stany Zjednoczone)
- Odznaczeni Medalem Lotniczym (USA)
- Odznaczeni Medalem Wolności
- Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej
- Odznaczeni Orderem Lwa Białego
- Odznaczeni Orderem Imperium Brytyjskiego
- Odznaczeni Orderem Krzyża Ziemi Maryjnej
- Odznaczeni Orderem Łaźni
- Odznaczeni Orderem Zasługi (Węgry)
- Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
- Amerykańscy piloci wojskowi
- Lotnicy Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Karola w Pradze
- Ludzie roku tygodnika Time
- Honorowi obywatele Gdańska
- Honorowi obywatele Krakowa
- Absolwenci Uniwersytetu Yale
- Urodzeni w 1924
- Kandydaci Partii Republikańskiej na wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych
- Odznaczeni Orderem Pro Merito Melitensi
- Kandydaci Partii Republikańskiej na prezydenta Stanów Zjednoczonych