Amadou Toumani Touré
 Amadou Toumani Touré (2010) | |
| Data i miejsce urodzenia |
4 listopada 1948 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
10 listopada 2020 |
| 4. Prezydent Mali | |
| Okres |
od 8 czerwca 2002 |
| Przynależność polityczna |
bezpartyjny |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący Tymczasowego Komitetu Ocalenia Narodowego | |
| Okres |
od 26 marca 1991 |
| Przynależność polityczna |
bezpartyjny |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Amadou Toumani Touré (wym. [amaˈdu tumaˈni tuˈʀe]; ur. 4 listopada 1948 w Mopti, zm. 10 listopada 2020 w Stambule[3]) – malijski wojskowy i polityk, w latach 1991–1992 przewodniczący Tymczasowego Komitetu Ocalenia Narodowego – rządzącej krajem junty wojskowej, następnie w latach 2002–2012 prezydent Mali.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W 1991 roku dokonał wraz z grupą oficerów puczu, który obalił wieloletniego dyktatora Moussę Traoré. Touré ogłosił się głową państwa i przeprowadził szereg reform demokratycznych, wprowadził on system wielopartyjny i rozwiązał dotychczasową wojskową monopartię. W 1992 roku przeprowadził wybory prezydenckie które wygrał Alpha Oumar Konaré. W 1993 Touré założył Fundację Dziecięcą.
W maju 2002 roku wygrał wybory prezydenckie, uzyskując 64,35% głosów, a jego przeciwnikiem był były minister Soumaïla Cissé. Okres rządów Touré był związany z destabilizacją kraju. Już w 2003 roku na zachodzie Mali doszło do walk między zwaśnionymi grupami islamskimi. W 2007 roku z kolei doszło do wybuchu walk z Tuaregami na skutek ich ataków na wojska rządowe. Walki trwały do 2009 roku[4][5]. Do zaognienia relacji państwa z Tuaregami doszło w 2011 roku, kiedy po obaleniu i zabójstwie przywódcy Libii, pułkownika Mu’ammara al-Kaddafiego, do Mali powrócili tuarescy najemnicy, walczący w czasie wojny domowej po jego stronie. Napływ nowych, dobrze uzbrojonych i wyćwiczonych bojowników zmienił sytuację w regionie. W rezultacie w styczniu 2012 roku doszło do wybuchu zbrojnego powstania Tuaregów które przerodziło się w wojnę domową pod przewodnictwem Narodowego Ruchu Wyzwolenia Azawadu. Do rebelii włączył się też Arabski Ruch Azawadu.
W związku z niepowodzeniami rządu w walce z tuareskimi rebeliantami, w marcu 2012 roku doszło w kraju do zamachu stanu. Władzę w państwie w następstwie przewrotu objął Narodowy Komitet na rzecz Przywrócenia Demokracji i Państwa[6][7] a Touré pozostawał od tego czasu w ukryciu. 8 kwietnia 2012 oficjalnie podał się do dymisji[8], a 19 kwietnia udał się na wygnanie do sąsiedniego Senegalu[9].
W 2013 roku Touré został oskarżony przez rząd prezydenta Ibrahima Boubacara Keïty o zdradę, z powodu niepowodzeń w walce z Tuaregami. W 2016 roku Zgromadzenie Narodowe umorzyło wszczęcie przeciwko niemu dochodzenia. W grudniu 2017 roku Touré powrócił do Mali i został ugoszczony przez prezydenta Keïtę[10]. Były malijski przywódca zmarł w Stambule 10 listopada 2020[11].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Wielki Orderu Narodowego (Mali)
- Wielka Gwiazda Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii (2009, Austria)[12]
- Order José Martí (Kuba)
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Adolfa de Nassau (2005, Luksemburg)[13]
- Krzyż Wielki Order Świętego Karola (2012, Monako)[14]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jako przewodniczący Narodowego Komitetu na rzecz Przywrócenia Demokracji i Państwa.
- ↑ a b Jako prezydent Mali.
- ↑ Mali: Ex-President Amadou Toumani Toure dies.
- ↑ Mali. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-06-30].
- ↑ Malijczyk opowiada o historii Mali.
- ↑ Clashes between Malian army, Tuareg rebels leave scores dead. france24.com, 20 stycznia 2012. [dostęp 2012-03-22]. (ang.).
- ↑ Mali: buntownicy ogłaszają rozwiązanie instytucji państwowych. konflikty.wp.pl, 22 marca 2012. [dostęp 2012-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-22)]. (pol.).
- ↑ Obalony prezydent podał się do dymisji. tvn24.pl, 8 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-10)]. (pol.).
- ↑ Mali’s ex-leader Amadou Toumani Toure flees to Senegal, „BBC News”, 20 kwietnia 2012 [dostęp 2020-11-12] (ang.).
- ↑ AfricaNews, Former Malian president Toure returns from exile [online], Africanews, 24 grudnia 2017 [dostęp 2020-11-12] (ang.).
- ↑ Elian Peltier, Amadou Toumani Touré, Former Malian President, Dies at 72, „The New York Times”, 10 listopada 2020, ISSN 0362-4331 [dostęp 2020-11-12] (ang.).
- ↑ parlament.gv.at – Lista odznaczonych odznakami honorowymi Republiki Austrii od 1952 (niem.) [dostęp 2012-10-04].
- ↑ Fotoarchiv von Tom Wagner (niem.) [dostęp 2012-10-04].
- ↑ Journal de Monaco – Billetin Officiell de la Principauté (fr.) [dostęp 2012-10-04].
