Antyteizm

Antyteizm – postawa polegająca na negatywnym nastawieniu oraz walce przeciwko teistycznym religiom. Aktywna opozycja względem teizmu. Termin ma swoje etymologiczne korzenie w grece 'anti-' i 'theismos'. Termin posiada szeroki zakres znaczeń. W świeckim kontekście jest to sprzeciw wobec zorganizowanej religii lub wiary w określone bóstwo. Natomiast w kontekście teistycznym oznacza on opozycję względem konkretnego boga lub bogów.

Opozycja względem teizmu

Antyteista jest zdefiniowany przez Oxford English Dictionary jako "Osoba sprzeciwiająca się istnieniu boga". Najstarszy cytat tego znaczenia pochodzi z 1833 roku. Antyteista może sprzeciwiać się wierze w istnienie boga lub bogów, lecz niekoniecznie określonych. Można tę koncepcję rozumieć na różne sposoby pomiędzy zwykłą obojętnością a apatią względem religii, teizmu, ateizmu lub agnostycyzmu.

Termin antyteizm został przybrany przez ludzi uważających teizm za niebezpieczny i destrukcyjny. Przykład tego poglądu został zademonstrowany w Letters to a Young Contrarian w którym Christopher Hitchens pisze: "Nie jestem nawet ateistą tak mocno, jak jestem antyteistą. Nie tylko uważam, że wszystkie religie są różnymi wersjami tej samej nieprawdy, lecz jestem również przekonany, że wpływ kościoła oraz efekty religijnej wiary są niewątpliwie krzywdzące"

Antyteizm w komunizmie

Walka z organizacjami religijnymi realizowana była na szeroką skalę w państwach o ustroju totalitarnym opartym na zasadach komunizmu. Oficjalnie motywowano ją z jednej strony irracjonalnością religijnych wiar, a z drugiej strony pasożytniczą naturą relacji między kościołami a ich wiernymi. Realną, praktyczną przyczyną opozycji państw socjalistycznych do organizacji religijnych była chęć sprawowania kontroli nad życiem i poglądami obywateli.

W Związku Radzieckim i innych krajach komunistycznych związki wyznaniowe były prześladowane. Uniemożliwiano budowę nowych kościołów, mordowano księży i wprowadzano do struktur kościelnych agentów. Wskutek działań władz państw komunistycznych najbardziej ucierpiał Kościół prawosławny. Prześladowanie związków wyznaniowych miało miejsce od samego początku rewolucji bolszewickiej, nasilało się, by osiągnąć apogeum w latach rządów Józefa Stalina (zobacz: Związek Wojujących Bezbożników). Od 1941 roku stopniowo było łagodzone, gdyż Stalin bał się utraty poparcia społeczeństwa w obliczu niemieckiej inwazji.

Albania jest przykładem najbardziej ekstremalnym, gdzie pod rządami Envera Hoxhy w 1967 r. zadeklarowano formalnie ateistyczność państwa, zakazano całkowicie aktywności religijnej i systematycznie represjonowano wierzących. Prawo do praktyk religijnych zostało przywrócone w Albanii w 1990 roku.

Także w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej państwo prowadziło systematyczną walkę z Kościołem, istniały specjalne wydziały różnych instytucji przeznaczone wyłącznie do tego celu. Najbardziej znanymi przykładami walki władz komunistycznych z Kościołem było aresztowanie prymasa Stefana Wyszyńskiego i zabójstwo kapelana "Solidarności" Jerzego Popiełuszki.

Także w Chińskiej Republice Ludowej za rządów Mao Zedonga państwo prowadziło politykę wrogości wobec religii. Największe natężenie prześladowań nastąpiło w okresie rewolucji kulturalnej, kiedy to zniszczono m.in. wiele zabytkowych świątyń buddyjskich i taoistycznych. Po 1978 polityka religijna państwa uległa złagodzeniu. Obecnie konstytucja chińska gwarantuje wolność wyznania, jednak z szeregiem restrykcji, m.in. nie można należeć do Komunistycznej Partii Chin będąc wyznawcą jakiejkolwiek religii. Państwo stara się też podporządkować sobie istniejące grupy wyznaniowe (zob. Patriotyczne Stowarzyszenie Katolików Chińskich). W Chinach zakazana jest także działalność organizacji religijnej Falun Gong.