Wolnomyślicielstwo

Wolnomyślicielstwo (ang. free-thinking) – ideologia, ruch społeczny zapoczątkowany w dobie Oświecenia przeciwny wszelkim dogmatom, odwołujący się do idei liberalizmu politycznego, społecznego i wyznaniowego, a zasadzający się na poglądzie, iż sądy należy formułować na podstawie wiedzy naukowej i rozumowania logicznego, bez odwoływania się do argumentów religijnych czy tradycji; określenie wolnomyśliciel bywa traktowane jako synonim określenia ateista, chociaż wolnomyśliciel niekoniecznie jest ateistą.

Historia

Wolnomyślicielstwo rozpowszechniło się w XIX w. jako wielopostaciowy ruch społeczny wyrosły z niejednolitych założeń filozoficznych i ideowych. Ruch miał charakter antyklerykalny, charakteryzujący się różnorodnością stanowisk, zwłaszcza odmian religijnego racjonalizmu, sceptycyzmu, a nawet deizmu. Wolnomyślicielstwo ujawniało postawy religii bez boga lub religii bezwyznaniowej. W końcu XIX i na początkach XX stulecia Wolnomyślicielstwo funkcjonowało głównie w kręgach liberalnej, racjonalistycznie i scjentystycznie nastawionej inteligencji.

Określenia wolnomyśliciel użył po raz pierwszy filozof angielski John Toland (1670-1762), nazywając tak postawę człowieka kierującego się rozumem w odniesieniu do istniejących tradycji religijnych i odrzucającego wszelkie występujące w nich nieracjonalne elementy.

Zobacz też

• Oświecenie (epoka)
• Thomas Aikenhead
• Kazimierz Łyszczyński
• Stowarzyszenie Wolnomyślicieli Polskich
• Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów
• Towarzystwo Krzewienia Kultury Świeckiej
• Stowarzyszenie Ateistów i Wolnomyślicieli
• Towarzystwo Szkoły Świeckiej
• Ruch racjonalistyczny
• Unia Racjonalistyczna
• Fundacja Wolnej Myśli

Bibliografia

• Zygmunt Poniatowski: Mały słownik religioznawczy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969.

Linki zewnętrzne

• L. Pełka - Z tradycji polskiego ruchu laickiego - strona z portalu racjonalista.pl
• M. Horoszewicz - Europoczątki ruchu wolnomyślicielskiego - strona z portalu kulturaswiecka.pl