Bazylides (gnostyk)
 |
Ten artykuł od 2008-11 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Bazylides (Bασιλίδης) (ur. ok. 85, zm. 145) — gnostyk, z pochodzenia Syryjczyk[1].
Życie[edytuj | edytuj kod]
Bazylides był prawdopodobnie uczniem Menandra, głównego przedstawiciela gnozy egipskiej (aleksandryjskiej); chrześcijanie określali go przydomkiem herezjarchy, arcykacerza. Nauczał w Aleksandrii w latach 130–140. Według Acta archelai, zanim przybył do Aleksandrii, nauczał w Persji. Był płodnym pisarzem; do jego dzieł zalicza się Psałterz, dwudziestoczterotomowy komentarz do Biblii zwany Exegetica oraz „pismo doktrynalne” znane jako Evangelium. Prawie żaden z tych utworów nie zachował się w większych fragmentach. Jego następcą był jego syn i uczeń, Izydor.
Nauka[edytuj | edytuj kod]
Dzieła Bazylidesa się nie zachowały[1] i naukę jego znamy dzięki ułomkom przechowanym w Kobiercach Klemensa Aleksandryjskiego oraz w streszczeniach Ireneusza z Lyonu, Hipolita i Tertuliana, a zatem z komentarzy jego wrogów. Bazylides stworzył swój system, łącząc różne przekazy judeochrześcijańskie, perskie i neoplatońskie – w ten sposób udało mu się nakreślić jednolity i zamknięty obraz świata.
Tertulian tak o nim pisze: "Później wystąpił Bazylides. Ten nauczał, że istnieje najwyższy Bóg, imieniem Abraksas. Z niego pochodzi stworzony Umysł, nazywany przez Greków nous, od tego zaś pochodzi Słowo, z niego zaś Opatrzność, z Opatrzności Moc i Mądrość. Z tych zaś następnie pochodzą wladze i aniołowie, a następnie nieskończone ilości aniołów i emanacji. Za przyczyną aniołów, ustanowionych w 365 niebiosach, powstał świat ku czci Abraksasa"[2].
Jako zwolennik doketyzmu Bazylides twierdził, że Jezus Chrystus nie umarł na krzyżu, a ukrzyżowano zamiast niego Szymona z Cyreny, który pomagał nieść krzyż Chrystusowi. Twierdził również, że czyny człowieka nie wpływają na jego zbawienie. Założyciel sekty bazylidianów.
Septem Sermones ad mortuos[edytuj | edytuj kod]
Bazylides pojawia się jako narrator utworu Carla Gustava Junga Septem Sermones ad mortuos - Siedem mów do zmarłych[3]. Piętnaście lat po powstaniu tego utworu, Jung usłyszał o możliwości pobierania nauk od nieżyjącego przewodnika duchowego. Od indyjskiego mędrca usłyszał, że ten za osobistego guru ma Adi Śankarę – wedantystę nieżyjącego ponad tysiąc lat. Potwierdzenie to było dla Junga bardzo pokrzepiające[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Historia filozofii 1961 ↓, s. 445.
- ↑ Tertulian, Przeciw wszystkim herezjom 1, przełożył ks. Wincenty Myszor, w: tegoż, Wybór pism, ATK, Warszawa 1983, t. 2, s. 220
- ↑ Zejście do świata podziemnego. W: Frank McLynn: Carl Gustav Jung. R.Bartołot (tł.). Wyd. 1. Poznań: Zysk i S-ka, 2000, s. 218. ISBN 83-7150-664-3.
- ↑ Leszek Kolankiewicz: Wstęp. Carl Gustaw Jung - wędrowiec Wschodu. W: Carl Gustav Jung: Podróż na Wschód. Leszek Kolankiewicz (red.). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Pusty Obłok, 1989, s. 14. ISBN 83-85041-09-5.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Winrich Alfried Löhr: Basilides und seine Schule. Eine Studie zur Theologie- und Kirchengeschichte des zweiten Jahrhunderts. Tübingen: Mohr-Siebeck, 1996.
- Carl Gustav Jung: Septem Sermones ad mortuos, w: tegoż, Wspomnienia, sny, myśli, przełożyli Robert Reszke i Leszek Kolankiewicz, Wrota, Warszawa 1999.
- Tertulian, Przeciw wszystkim herezjom, przełożył ks. Wincenty Myszor, w: tegoż, Wybór pism, ATK, Warszawa 1983, t. 2.
- Chrześcijańska filozofia pierwszych wieków. W: Historia filozofii. Pod redakcją G. F. Aleksandrowa, B. E. Bychowskiego, M.B. Mitina, Pawła Judina. Tłum. z rosyjskiego Aleksander Neyman, Roman Korab-Żebryk, Bogdan Kupis. T. I: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: Książka i Wiedza, 1961, s. 436–457. (pol.).