Berzyna

Berzyna
	wieś
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	wolsztyński
Gmina	Wolsztyn
Liczba ludności (2014)	382
Strefa numeracyjna	68
Kod pocztowy	64-200
Tablice rejestracyjne	PWL
SIMC	0916288
	Położenie na mapie gminy Wolsztyn Berzyna
	Położenie na mapie Polski Berzyna
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Berzyna
	Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego Berzyna
	52°06′01″N 16°06′35″E/52,100278 16,109722

Berzyna (pol. hist. Byrzyna^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Wolsztyn, nad Jeziorem Berzyńskim^[5].

Historia

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Wymieniona pierwszy raz w dokumencie zapisanym po łacinie z 1388 pod nazwą „Byrzino", 1397 "Birzini", 1420 "Byrzina", 1420 "Sbyrzina", 1473 "Berzina", 1523 "Pyrzyna”^[4].

W 1445 była wsią szlachecką i należała do powiatu kościańskiego Korony Królestwa Polskiego. W 1510 odnotowano przynależność do parafii Komorowo^[4].

Miejscowość była wsią szlachecką należącą do lokalnych rodów szlacheckich i w wyniku zastawów, sprzedaży oraz dziedziczenia zmieniała wielokrotnie właścicieli. W 1388 Mirosław i Dobiesław bracia ze Świekotek w imieniu Mikołaja z Berzyny wygrali spór sądowy z sołtysem ze Strzępina o 150 grzywien. W latach 1420–1451 właścicielem wsi był Abraham Kębłowski. W 1451 zapisał on swojej żonie Katarzynie po 400 grzywien posagu oraz wiana na miejscowości Kębłowo i wsiach Berzynie i Niałku Małym. W 1428 w sądzie ziemskim odbyła się sprawa o rozgraniczenie Berzyny i Niałka Wielkiego^[4].

Wieś odnotowana została w historycznych rejestrach podatkowych dzięki czemu można odtworzyć panujące w niej stosunki społeczne i własnościowe. W 1510 miejscowość należała do pana Kębłowskiego i liczyła 7,5 łanów osiadłych, 4,5 łanów opustoszałych, których się nie uprawiało, z czego jeden łan był wolny od wszelkich świadczeń. W 1530 miał miejsce pobór podatków z 5 łanów. W 1563 pobór od 7 łanów, 6 groszy z karczmy. W 1566 pobrano podatek od 5 łanów. W 1581 pobór od 5 i 1/4 łana, 2 zagrodników, 2 komorników^[4].

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Berżyna należała do wsi większych w ówczesnym powiecie babimojskim^[6]. Berzyna należała do wolsztyńskiego okręgu policyjnego tego powiatu i stanowiła część majątku Komorowo (część Wolsztyna), który należał do A. Gajewskiego^[6]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Berzyna liczyła 232 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 16 dymów (domostw)^[6].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Zabytki

We wsi krzyż przydrożny. Ludowy, z rzeźbą Chrystusa i płaskorzeźbą Matki Boskiej na słupie.

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 3910
↑ Stan ludności na dzień 31 grudnia 2014 (Stan ludności Miasta i Gminy Wolsztyn wg miejscowości i płci). Urząd Miejski w Wolsztynie, 8 stycznia 2015. [dostęp 2015-02-11].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 18 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Chmielewski 1982 ↓.
↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-06-20].
↑ ^a ^b ^c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 186.

Bibliografia

Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A–H), hasło „Byrzyna”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 160–161. ISBN 83-04-00938-2.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom V, Zeszyt 28, Warszawa 1970.

Linki zewnętrzne

Berzyna jako Byrzyna w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 3910

[BIPWol-2] Stan ludności na dzień 31 grudnia 2014 (Stan ludności Miasta i Gminy Wolsztyn wg miejscowości i płci). Urząd Miejski w Wolsztynie, 8 stycznia 2015. [dostęp 2015-02-11].

[3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 18 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[CITEREFChmielewski1982-4] Chmielewski 1982 ↓.

[teryt-5] Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-06-20].

[Bobrowicz-6] Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 186.

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

Miasto	Wolsztyn
Wsie	Adamowo Barłożnia Gościeszyńska Barłożnia Wolsztyńska Berzyna Błocko Borki Chorzemin Gościeszyn Karpicko Kębłowo Komorowo Niałek Wielki Nowa Dąbrowa Nowa Obra Nowe Tłoki Nowy Widzim Obra Powodowo Rudno Stara Dąbrowa Stary Widzim Stradyń Świętno Tłoki Wilcze Wola Dąbrowiecka Wroniawy
Osady	Krutla Nowy Młyn Ruchocki Młyn Zdrogowo
Osady leśne	Kębłowo Krzyż Winnica
Części wsi	Młyńsko Niałek Mały Przydatki-Podlas Ustronie Widzim-Bambry
Przysiółek wsi	Berzyna-Las
Zniesione osady leśne	Kębłowo Rudno Sarny Stara Dąbrowa Zacisze