Obra (województwo wielkopolskie)

Obra
	wieś
	; Kościół św. Jakuba Apostoła i klasztor pocysterski
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	wolsztyński
Gmina	Wolsztyn
Liczba ludności (2016)	2074
Strefa numeracyjna	68
Kod pocztowy	64-211
Tablice rejestracyjne	PWL
SIMC	0916526
	Położenie na mapie gminy Wolsztyn Obra
	Położenie na mapie Polski Obra
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Obra
	Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego Obra
	52°04′28″N 16°02′41″E/52,074444 16,044722
	Multimedia w Wikimedia Commons

Obra – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Wolsztyn.

Położenie

Miejscowość leży ok. 7 km na południowy zachód od Wolsztyna przy drodze Poznań-Nowa Sól, na odcinku drogi nr 315 Wolsztyn – Konotop. W pobliżu wsi znajdują się: Jezioro Berzyńskie (na północnym wschodzie), Jezioro Obrzańskie (na południu), Jezioro Święte (czasami zwane Krutlą, na północy), Północny Kanał Obry (na południu) oraz rzeka Dojca i strumień Pintus. Okolica płaska, przecięta południkowo pasmem piaszczystych wydm; liczne walory krajobrazowe, sprzyjające turystyce kajakowej i agroturystyce.

Historia

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od początku XIII wieku. Wymieniona po raz pierwszy w dokumencie zapisanym po łacinie z 1231 pod obecną nazwą Obra, 1394 kopia z 1557 odnotowano przymiotnik odmiejscowy Hobrensis, a w 1395 przymiotnik Oberski^[4].

Wieś zamieszkana była jednak wcześniej niż odnotowują to zachowane dokumenty archiwalne. Archeolodzy odkryli we wsi dwa skarby srebrne - pierwszy ukryty w początku X wieku, a drugi około roku 1020^[4].

Według przekazu J. Bobrowicza opactwo cystersów w Obrze zostało ufundowane w 1231 roku przez Sędziwoja, kantora katedry w Gnieźnie^[5]. Obra była własnością znanego już w XII w. rodu Niałków herbu Jeleń. W 1280 r. z nadania Przemysła II wieś lokowano na prawie niemieckim. Król Jan III Sobieski wydał 9.05.1686 r. opatowi Bernardowi Miaskowskiemu przywilej na założenie miasta o nazwie Bernardowo, co nie zostało zrealizowane ze względu na śmierć opata.

W 1513 we wsi wyznaczono strażnicę celną (łac. custodia) leżącą na drodze z Gdańska przez Poznań do Frankfurtu. W 1563 rejestry podatkowe odnotowały pobór od jednego łana sołtysa, od 11 rybaków, 2 karczm dziedzicznych oraz dwóch kramarzy, 5 rzemieślników, młyna walnika o 2 kołach wodnych, młyna korzecznika poruszającego piłę. W 1566 miał miejsce pobór od łana sołeckiego, 2 karczm dziedzicznych, 11 rybaków, 13 zagrodników z rolami, 14 chałupników, 4 rzemieślników, jednego handlarza, młyna walnika o 2 kołach, młyna korzecznika poruszającego piłę. W 1571 odnotowano pobór podatków od karczmy dziedzicznej, 10 rybaków, 13 zagrodników, 14 komorników, 2 rzemieślników, młyna o 2 kołach. W 1580 pobór od 9 rybaków, z których każdy miał po 1/4 łana ziemi, od młyna walnika o 3 kołach, młyna poruszającego piłę o jednym kole, jednego łana sołeckiego, 5 zagrodników, 2 karczmarzy, z których każdy miał po 1/4 łana ziemi, 5 zagrodników wolnych, 10 zagrodników ubogich, 5 komorników z bydłem, 9 komorników ubogich, jednego komornika gospodarującego na połowie łana, 4 rzemieślników, 2 kotłów do warzenia gorzałki. Dodatkowo owczarz płacił 10 groszy, a owczarz sołtysi 4 grosze. W 1581 wieś Obrą liczyła 3,5 łana. W 1603 było w niej 10 rybaków i 5 zagrodników^[4]. Pod koniec XVI wieku wieś duchowna Obra była własnością opata cystersów w Obrze leżała w powiecie kościańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów^[6].

W 1655 roku klasztor został kompletnie złupiony przez wojska szwedzkie. Wtedy też profes klasztoru, ksiądz Stanisław Klimunt, został zamordowany przez żołnierzy szwedzkich. Następstwem przemaszu wojsk i spalenia okolicznych wsi należących do klasztoru była zaraza, która w 1656 roku wyludniła okolice klasztoru.

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Obra należała do wsi większych w ówczesnym powiecie babimojskim^[5]. Obra należała do wolsztyńskiego okręgu policyjnego tego powiatu i stanowiła siedzibę majątku o tej samej nazwie, który należał do Dziembowskiego^[5]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Obra liczyła 915 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 106 dymów (domostw)^[5].

Obra, położona w Prusach Południowych nadana została w latach 1796-1797 majorowi von Hünerbeinowi^[7]. W rękach zakonu wieś pozostawała aż do 1835 r., gdy zaborca dokonał kasaty klasztoru^[8]. Przy pierwszej numeracji w 1796 r.- 72 domostwa oraz folwark. Dla wsi w 2020 r. sporządzono opis historii wszystkich dawnych zagród, począwszy od 1781 r. do czasów współczesnych^[9].

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Obra”^[10].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie zielonogórskim. Leży na trasie Szlaku Cysterskiego.

Zabytki

Barokowy klasztor pocysterski użytkowany jest obecnie przez Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej. W klasztorze mieści się seminarium duchowne oraz działa muzeum misyjne. W kościele św. Jakuba Apostoła znajduje się osiemnastowieczny obraz "Wniebowzięcie" oraz freski, stalle, ołtarze i ławki.

Klasztor pocysterski (barokowy)
- kościół św. Jakuba Apostoła
- opatówka
- organistówka
- park
Cmentarz z kościołem św. Walentego
Kaplica św. Anny

Klasztor pocysterski
Kościół św. Jakuba Apostoła
Opatówka
Brama cmentarna
Kościół cmentarny św. Walentego
Kaplica św. Anny

Sport

W miejscowości siedzibę ma piłkarski Ludowy Zespół Sportowy „Znicz” Obra założony w 1948 roku i występujący w A-klasie.

W 2017 roku został również założony drugi zespół "Znicza" Obry który występuje w B-klasie.

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 90831
↑ Stan ludności na dzień 31 grudnia 2016 (Stan ludności Miasta i Gminy Wolsztyn wg miejscowości i płci) [online], Urząd Miejski w Wolsztynie, 4 stycznia 2017 [dostęp 2015-02-11] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 852 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ^a ^b ^c Gąsiorowski 1995 ↓.
↑ ^a ^b ^c ^d LeonL. Plater LeonL., Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego, Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 186 .
↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 247.
↑ Jan Wąsicki, Ziemie pruskie pod zaborem pruskim, Zielona Góra 1978, s. 64
↑ Bogdan Kucharski: Powiat wolsztyński. Poznań: Wydawnictwo WBP, 2001, s. 73-74. ISBN 83-85811-78-8.
↑ KrzysztofK. Raniowski KrzysztofK., Siedliska nadobrzańskie : Niałek Wielki, Obra, Jażyniec, Kiełkowo, Mała Wieś, Wąchabno, Stare Kramsko, Nowe Kramsko, Wolsztyn: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Wolsztyn im. Stanisława Platera, 2020, ISBN 978-83-89208-52-1, OCLC 1199663813 [dostęp 2021-10-25] .
↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 22. ISBN 83-87424-77-3.

Bibliografia

A. Gąsiorowski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. III (L – Q), hasło „Obra”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 1995, s. 387–388.

Linki zewnętrzne

Obra miejscowość w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
Obra opactwo w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
Obra, wś kościelna nad rz. t. n., pow. babimojski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 345 .
Kazimierz Wawrzynowicz: Obra. Zarys Dziejów. Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Wolsztyn, 2007. [dostęp 2022-10-29].

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 90831

[BIPWol-2] Stan ludności na dzień 31 grudnia 2016 (Stan ludności Miasta i Gminy Wolsztyn wg miejscowości i płci) [online], Urząd Miejski w Wolsztynie, 4 stycznia 2017 [dostęp 2015-02-11] .

[3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 852 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[CITEREFGąsiorowski1995-4] Gąsiorowski 1995 ↓.

[Bobrowicz-5] LeonL. Plater LeonL., Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego, Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 186 .

[6] Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 247.

[7] Jan Wąsicki, Ziemie pruskie pod zaborem pruskim, Zielona Góra 1978, s. 64

[Kucharski2001-8] Bogdan Kucharski: Powiat wolsztyński. Poznań: Wydawnictwo WBP, 2001, s. 73-74. ISBN 83-85811-78-8.

[9] KrzysztofK. Raniowski KrzysztofK., Siedliska nadobrzańskie : Niałek Wielki, Obra, Jażyniec, Kiełkowo, Mała Wieś, Wąchabno, Stare Kramsko, Nowe Kramsko, Wolsztyn: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Wolsztyn im. Stanisława Platera, 2020, ISBN 978-83-89208-52-1, OCLC 1199663813 [dostęp 2021-10-25] .

[10] Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 22. ISBN 83-87424-77-3.

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Miasto	Wolsztyn
Wsie	Adamowo Barłożnia Gościeszyńska Barłożnia Wolsztyńska Berzyna Błocko Borki Chorzemin Gościeszyn Karpicko Kębłowo Komorowo Niałek Wielki Nowa Dąbrowa Nowa Obra Nowe Tłoki Nowy Widzim Obra Powodowo Rudno Stara Dąbrowa Stary Widzim Stradyń Świętno Tłoki Wilcze Wola Dąbrowiecka Wroniawy
Osady	Krutla Nowy Młyn Ruchocki Młyn Zdrogowo
Osady leśne	Kębłowo Krzyż Winnica
Części wsi	Młyńsko Niałek Mały Przydatki-Podlas Ustronie Widzim-Bambry
Przysiółek wsi	Berzyna-Las
Zniesione osady leśne	Kębłowo Rudno Sarny Stara Dąbrowa Zacisze