Obra (województwo wielkopolskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Obra
wieś
Ilustracja
Kościół św. Jakuba Apostoła i klasztor pocysterski
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

wolsztyński

Gmina

Wolsztyn

Liczba ludności (2016)

2074[2]

Strefa numeracyjna

68

Kod pocztowy

64-211[3]

Tablice rejestracyjne

PWL

SIMC

0916526

Położenie na mapie gminy Wolsztyn
Mapa konturowa gminy Wolsztyn, po lewej znajduje się punkt z opisem „Obra”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Obra”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Obra”
Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego
Mapa konturowa powiatu wolsztyńskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Obra”
Ziemia52°04′28″N 16°02′41″E/52,074444 16,044722[1]

Obrawieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Wolsztyn.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość leży ok. 7 km na południowy zachód od Wolsztyna przy drodze Poznań-Nowa Sól, na odcinku drogi nr 315 Wolsztyn – Konotop. W pobliżu wsi znajdują się: Jezioro Berzyńskie (na północnym wschodzie), Jezioro Obrzańskie (na południu), Jezioro Święte (czasami zwane Krutlą, na północy), Północny Kanał Obry (na południu) oraz rzeka Dojca i strumień Pintus. Okolica płaska, przecięta południkowo pasmem piaszczystych wydm; liczne walory krajobrazowe, sprzyjające turystyce kajakowej i agroturystyce.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od początku XIII wieku. Wymieniona po raz pierwszy w dokumencie zapisanym po łacinie z 1231 pod obecną nazwą Obra, 1394 kopia z 1557 odnotowano przymiotnik odmiejscowy Hobrensis, a w 1395 przymiotnik Oberski[4].

Wieś zamieszkana była jednak wcześniej niż odnotowują to zachowane dokumenty archiwalne. Archeolodzy odkryli we wsi dwa skarby srebrne - pierwszy ukryty w początku X wieku, a drugi około roku 1020[4].

Według przekazu J. Bobrowicza opactwo cystersów w Obrze zostało ufundowane w 1231 roku przez Sędziwoja, kantora katedry w Gnieźnie[5]. Obra była własnością znanego już w XII w. rodu Niałków herbu Jeleń. W 1280 r. z nadania Przemysła II wieś lokowano na prawie niemieckim. Król Jan III Sobieski wydał 9.05.1686 r. opatowi Bernardowi Miaskowskiemu przywilej na założenie miasta o nazwie Bernardowo, co nie zostało zrealizowane ze względu na śmierć opata.

W 1513 we wsi wyznaczono strażnicę celną (łac. custodia) leżącą na drodze z Gdańska przez Poznań do Frankfurtu. W 1563 rejestry podatkowe odnotowały pobór od jednego łana sołtysa, od 11 rybaków, 2 karczm dziedzicznych oraz dwóch kramarzy, 5 rzemieślników, młyna walnika o 2 kołach wodnych, młyna korzecznika poruszającego piłę. W 1566 miał miejsce pobór od łana sołeckiego, 2 karczm dziedzicznych, 11 rybaków, 13 zagrodników z rolami, 14 chałupników, 4 rzemieślników, jednego handlarza, młyna walnika o 2 kołach, młyna korzecznika poruszającego piłę. W 1571 odnotowano pobór podatków od karczmy dziedzicznej, 10 rybaków, 13 zagrodników, 14 komorników, 2 rzemieślników, młyna o 2 kołach. W 1580 pobór od 9 rybaków, z których każdy miał po 1/4 łana ziemi, od młyna walnika o 3 kołach, młyna poruszającego piłę o jednym kole, jednego łana sołeckiego, 5 zagrodników, 2 karczmarzy, z których każdy miał po 1/4 łana ziemi, 5 zagrodników wolnych, 10 zagrodników ubogich, 5 komorników z bydłem, 9 komorników ubogich, jednego komornika gospodarującego na połowie łana, 4 rzemieślników, 2 kotłów do warzenia gorzałki. Dodatkowo owczarz płacił 10 groszy, a owczarz sołtysi 4 grosze. W 1581 wieś Obrą liczyła 3,5 łana. W 1603 było w niej 10 rybaków i 5 zagrodników[4]. Pod koniec XVI wieku wieś duchowna Obra była własnością opata cystersów w Obrze leżała w powiecie kościańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[6].

W 1655 roku klasztor został kompletnie złupiony przez wojska szwedzkie. Wtedy też profes klasztoru, ksiądz Stanisław Klimunt, został zamordowany przez żołnierzy szwedzkich. Następstwem przemaszu wojsk i spalenia okolicznych wsi należących do klasztoru była zaraza, która w 1656 roku wyludniła okolice klasztoru.

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Obra należała do wsi większych w ówczesnym powiecie babimojskim[5]. Obra należała do wolsztyńskiego okręgu policyjnego tego powiatu i stanowiła siedzibę majątku o tej samej nazwie, który należał do Dziembowskiego[5]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Obra liczyła 915 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 106 dymów (domostw)[5].

Obra, położona w Prusach Południowych nadana została w latach 1796-1797 majorowi von Hünerbeinowi[7]. W rękach zakonu wieś pozostawała aż do 1835 r., gdy zaborca dokonał kasaty klasztoru[8]. Przy pierwszej numeracji w 1796 r.- 72 domostwa oraz folwark. Dla wsi w 2020 r. sporządzono opis historii wszystkich dawnych zagród, począwszy od 1781 r. do czasów współczesnych[9].

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Obra”[10].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie zielonogórskim. Leży na trasie Szlaku Cysterskiego.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Barokowy klasztor pocysterski użytkowany jest obecnie przez Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej. W klasztorze mieści się seminarium duchowne oraz działa muzeum misyjne. W kościele św. Jakuba Apostoła znajduje się osiemnastowieczny obraz "Wniebowzięcie" oraz freski, stalle, ołtarze i ławki.

Sport[edytuj | edytuj kod]

W miejscowości siedzibę ma piłkarski Ludowy Zespół Sportowy „Znicz” Obra założony w 1948 roku i występujący w A-klasie.

W 2017 roku został również założony drugi zespół "Znicza" Obry który występuje w B-klasie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 90831
  2. Stan ludności na dzień 31 grudnia 2016 (Stan ludności Miasta i Gminy Wolsztyn wg miejscowości i płci), Urząd Miejski w Wolsztynie, 4 stycznia 2017 [dostęp 2015-02-11].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 852 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. a b c Gąsiorowski 1995 ↓.
  5. a b c d Leon Plater, Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego, Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 186.
  6. Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 247.
  7. Jan Wąsicki, Ziemie pruskie pod zaborem pruskim, Zielona Góra 1978, s. 64
  8. Bogdan Kucharski: Powiat wolsztyński. Poznań: Wydawnictwo WBP, 2001, s. 73-74. ISBN 83-85811-78-8.
  9. Krzysztof Raniowski, Siedliska nadobrzańskie : Niałek Wielki, Obra, Jażyniec, Kiełkowo, Mała Wieś, Wąchabno, Stare Kramsko, Nowe Kramsko, Wolsztyn: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Wolsztyn im. Stanisława Platera, 2020, ISBN 978-83-89208-52-1, OCLC 1199663813 [dostęp 2021-10-25].
  10. Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 22. ISBN 83-87424-77-3.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]