Brama Wazów na Wawelu

Brama Wazów
	nr rej. A-07
	; Brama Wazów widziana z północy.
Państwo	Polska
Miejscowość	Wawel, Kraków
Ukończenie budowy	1591
	Plan budynku;
	Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie Brama Wazów
	Położenie na mapie Polski Brama Wazów
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Brama Wazów
	Położenie na mapie Krakowa Brama Wazów
	50°03′17,0879″N 19°56′05,6172″E/50,054747 19,934894
	Multimedia w Wikimedia Commons

Brama Wazów – najstarsza z trzech bram wjazdowych, prowadzących na wzgórze wawelskie. Mieści się między budynkami kapitularza a Domem Katedralnym. Stanowi fragment fortyfikacji Wawelu. Niegdyś przed obiektem wznosiły się: basteja, kolejna brama oraz dwie wieże obronne, które zostały wyburzone w grudniu 1824 roku.

Historia

Wybudowana została w 1591 r.^[1] na koszt Zygmunta III Wazy w miejscu gotyckiej bramy^[2]. Była jedyną bramą, prowadzącą na wzgórze. Zmieniło się to w połowie XIX wieku, kiedy dobudowano kolejne. Dawniej jej obronność wzmacniała poprzedzającą ją kolejna brama, którą flankowała niska basteja i okrągła gotycka wieża zwana "turris minor" i zbudowana nieco wyżej kolejna okrągła wieża przylegająca do domu "sepnego" (domu Rorantystów) - wszystkie te obiekty wyburzono w grudniu 1824 roku na wniosek senatorów Wolnego Miasta Krakowa^[3]. W 1827 roku Bramę Wazów odnowiono wyburzając górną elewację i dodając w jej miejsce loggię z trzema oknami^[3]. Przebudowę upamiętniono tablicą. Bramę odnowiono kolejny raz około 1890 roku^[4].

Architektura

Trójkondygnacyjna brama od strony miasta ozdobiona jest boniowaniem. Nad przejściem bramy widnieje wyżej wspomniana tablica z łacińskim napisem: SENATUS POPULUSQUE CRACOVIENSIS RESTITUIT MDCCCXXVII, co oznacza: Senat i Lud Krakowa odnowił 1827. Wyżej znajduje się zadaszona loggia z 1827 roku^[3]. Od strony wewnętrznej zamku budynek zwieńczony jest attyką, a portal wzbogacają herby Polski i Wazów. W ściany sieni bramy wmurowane są trzy zniszczone płyty nagrobne (m.in. bpa Pawła Dębskiego) oraz tarcze herbowe (Orzeł Polski i Odrowąż) z końca XV wieku, które zdobiły szczyt budynku skarbca katedralnego do 1895 roku.

Przypisy

↑ Leszek Ludwikowski: Kraków i okolice. Przewodnik. Wydanie 3 uzup. Warszawa 1991 ISBN 83-217-2823-5
↑ Redakcja Miejskiej Platformy Internetowej "Magiczny Kraków": Brama Wazów na oficjalnej stronie Krakowa.
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Pianowski, Wawel obronny, Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, Biblioteka Wawelska, Kraków 1991, s.122
↑ Jerzy Banach, Ikonografia Wawelu, tom 1, Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, Kraków 1977, s.102

Bibliografia

Kazimierz Kuczman: Wzgórze Wawelskie. Przewodnik. Wydanie 2. Kraków: 1988.

Linki zewnętrzne

Brama Wazów na oficjalnej stronie Krakowa

[1] Leszek Ludwikowski: Kraków i okolice. Przewodnik. Wydanie 3 uzup. Warszawa 1991 ISBN 83-217-2823-5

[2] Redakcja Miejskiej Platformy Internetowej "Magiczny Kraków": Brama Wazów na oficjalnej stronie Krakowa.

[:0-3] Zbigniew Pianowski, Wawel obronny, Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, Biblioteka Wawelska, Kraków 1991, s.122

[4] Jerzy Banach, Ikonografia Wawelu, tom 1, Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, Kraków 1977, s.102

[1]

[2]

[3]

[4]