Brożówka
54°05′23″N 21°57′34″E/54,089722 21,959444| wieś | |
,_dw%C3%B3r,_widok_od_ogrodu_(1).JPG) Brożówka (gm. Kruklanki), dwór, widok od ogrodu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
142[2] |
| Strefa numeracyjna |
87 |
| Kod pocztowy |
11-612[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NGI |
| SIMC |
0761503 |
Położenie na mapie gminy Kruklanki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu giżyckiego  | |
| 54°05′23″N 21°57′34″E/54,089722 21,959444[1]
| |
Brożówka (niem. Gansenstein[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Kruklanki. Leży nad jeziorem Brożówka[5],
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0761510 | Chmielewo | osada |
Powstanie wsi[edytuj | edytuj kod]
9 grudnia 1562 książę Albrecht nadał tu swojemu sekretarzowi Baltazarowi Gansowi 60 włók lasu. Na terenie dawnego lasu powstały dwie wsie Brożówka i Regułówka. Ostatni potomkowie rodu von Gansen zmarli podczas epidemii dżumy wraz z większą częścią wsi w 1710 roku, a ich grobowiec znajduje się w kościele w Kruklankach. Po tych wydarzeniach Brożówkę wydzierżawiła rodzina Załuskich należąca do braci polskich osiadłych w Prusach. W XIX w. Brożówka należała do rodziny Werner. W 1858 mieszkało tu 237 osób.
Szkoła[edytuj | edytuj kod]
W Brożówce stosunkowo wcześnie 1737 powstała szkoła luterańska, podobnie jak w Rudówce, jako przeciwwaga dla szkoły elementarnej braci polskich. Szkoła w Brożówce funkcjonowała do końca XIX w., w 1853 miała 35 uczniów. W 1958 w Brożówce utworzono szkołę o czterech klasach, która już nie istnieje.
W XX wieku[edytuj | edytuj kod]
W początkach XX w. właścicielem majątku w Brożówce był Walter Uhse. W czasie II wojny światowej wybudowany w połowie XIX w. dwór nad jeziorem Brożówka miał służyć jako rezydencja Himmlera, który swoją kwaterę polową o kryptonimie "Hochwald" miał w lesie koło Pozezdrza. Istnieje też wersja, że Himmler miał tego typu rezydencję w miejscowości Dejguny (spalona w 1945) położonej nad Jeziorem Dejguny. Fakt istnienia rezydencji Himmlera gdzieś nad jeziorem wynika z pamiętnika Felixa Kerstena – m.in. osobistego masażysty (współcześnie raczej bioenergoterapeuty) Himmlera. W okresie II wojny światowej, w zabudowaniach na terenie majątku, przez pewien czas był tu przetrzymywany przez Niemców Komendant Główny Armii Krajowej – Stefan Rowecki "Grot".
Po 1945 w Brożówce funkcjonował PGR, a majątek obecnie jest własnością prywatną, w pałacyku są kwatery agroturystyczne.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- parterowy dwór z poł. XIX W. o skromnym detalu neogotyckim, jest wkomponowany w bok zabudowań folwarcznych.
- kuźnia z podcieniem[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 10462
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 90 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Jerzy Waluga, Henryk Chmielewski, Wielkie Jeziora Mazurskie. Północ, Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 1999 (Przewodniki wędkarskie; 6), ISBN 83-87506-16-8, OCLC 749533945.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka – Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 281
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, "Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich", (Wydanie III poszerzone i uzupełnione) Studio ARTA, Olsztyn, 2001, ISBN 83-912840-2-6.
- "Węgorzewo z dziejów miasta i powiatu", wyd. "Pojezierze", Olsztyn, 1968.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Brożówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 383.