Bronisław Chlebowski
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Zawód, zajęcie |
historyk literatury |
Bronisław Chlebowski (ur. 10 listopada 1846 w Warszawie, zm. 28 marca 1918 tamże) – polski historyk literatury, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, encyklopedysta[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Bronisław Chlebowski był synem Jana Chlebowskiego, lekarza, i Laury z Łaszewskich. W 1863 ukończył gimnazjum realne w Warszawie, brał udział w powstaniu styczniowym. Przez rok uczęszczał do szkoły przygotowawczej w Warszawie. W latach 1864–1868 studiował filologię polską i historię w Szkole Głównej Warszawskiej. Następnie w latach 1868–1909 pracował jako nauczyciel języka polskiego, historii literatury i kultury polskiej w II Gimnazjum Żeńskim w Warszawie, prowadzonym przez Jadwigę Sikorską; od 1872 współpracował z wieloma czasopismami, m.in. z „Ateneum”, „Tygodnikiem Illustrowanym”, „Książką”. Od 1882 był wykładowcą Uniwersytetu Latającego. W latach 1909-1916 wykładał historię literatury polskiej na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie[2]. Od 1916 był profesorem zwyczajnym w Katedrze Historii Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego.
Chlebowski brał udział w pracach Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W 1907 był w gronie członków założycieli tego Towarzystwa. Przewodniczył Wydziałowi I (1907–1916) i Komisji Badań nad Historią Literatury (1910–1917), zaś od 1916 był prezesem Towarzystwa (od 1914 także członkiem honorowym). W 1914 został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności.
W badaniach naukowych zajmował się dziejami literatury polskiego Odrodzenia, baroku i romantyzmu, historią polskiej kultury, a także dziejami Warszawy. Opracował historię polskiej literatury XIX wieku na tle kulturalnym, ekonomiczno-społecznym i politycznym (w wydanej pośmiertnie pracy Literatura polska 1795-1905 jako główny wyraz życia narodu po utracie niepodległości, 1923). Analizował twórczość m.in. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Jana Kochanowskiego, Wacława Potockiego, Jana Chryzostoma Paska. Badał polemiki poetyckie między Słowackim a Krasińskim. Przedmiotem jego zainteresowań były także wpływy muzyczne na poezję, m.in. Chopina, Beethovena i Wagnera. Był autorem wielu haseł do Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i jego redaktorem w latach 1885–1902. Był encyklopedystą oraz w latach 1900-1914 członkiem komitetu redakcyjnego Encyklopedii Wychowawczej[3]. Współpracował również z Encyklopedią powszechną Orgelbranda, "Poradnikiem dla Samouków" i "Biblioteką Dzieł Wyborowych". Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 27 wprost-3-18)[4].
Miał siostry: Anielę i Zofię, z którymi prowadzili instytut wydawniczy Słownika geograficznego Królestwa Polskiego.
Niektóre prace
[edytuj | edytuj kod]- Życie duchowe w Warszawie (1880)
- Jan Kochanowski w świetle własnych utworów (1884)[5]
- Nieboska i Irydyon (1884)[6]
- Udział niemieckiej oświaty Prus wschodnich w życiu umysłowem Polski (1888)
- Udział kobiet polskich w życiu duchowem społeczeństwa (1893)
- W sprawie Modrzewskiego (1904)
- Mikołaj Rej jako pisarz (1905)[7]
- Warszawa za Władysława IV (1909)[8]
- Warszawa za książąt mazowieckich (1911)[9]
- Rozwój kultury polskiej w treściwym zarysie przedstawiony (1917)[10]
- Poezja polska po roku 1863[11] (1918, w: Dzieje literatury pięknej w Polsce)
- Pisma (1912, 4 tomy)[12][13][14][15]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kierski 1923 ↓, t. I.
- ↑ Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s. 128 Podkarpacka BC – wersja elektroniczna
- ↑ Kierski 1923 ↓, t.I.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JÓZEFA ŁASZEWSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-01] .
- ↑ Bronisław Chlebowski , Jan Kochanowski w świetle własnych utworów : wizerunek literacki, wyd. 1884 [online], polona.pl [dostęp 2019-01-21] .
- ↑ Bronisław Chlebowski , Nieboska i Irydyon : zarys rozwoju duchowego poety w pierwszym okresie twórczości poetyckiej (1830-1835), wyd. 1884 [online], polona.pl [dostęp 2019-01-21] .
- ↑ Bronisław Chlebowski , Mikołaj Rej jako pisarz, wyd. 1905 [online], polona.pl [dostęp 2019-01-21] .
- ↑ Bronisław Chlebowski , Warszawa za Władysława IV, wyd. 1909 [online], polona.pl [dostęp 2019-01-21] .
- ↑ Bronisław Chlebowski , Warszawa za książąt Mazowieckich, wyd. 1911 [online], polona.pl [dostęp 2019-01-21] .
- ↑ Bronisław Chlebowski , Rozwój kultury polskiej w treściwym zarysie przedstawiony, wyd. 1917 [online], polona.pl [dostęp 2019-01-21] .
- ↑ Dzieje literatury pięknej w Polsce. Cz. 1, wyd. 1918 [online], polona.pl [dostęp 2019-01-21] .
- ↑ Pisma Bronisława Chlebowskiego. T. 1, Studya historyczno-krytyczne z zakresu dziejów literatury, oświaty i sztuki polskiej. [online], polona.pl [dostęp 2019-01-21] .
- ↑ Pisma Bronisława Chlebowskiego. T. 2, Studya nad literaturą polską wieku XVI (Rej-Kochanowski) [online], polona.pl [dostęp 2019-01-21] .
- ↑ Pisma Bronisława Chlebowskiego. T. 3, Studya nad literaturą polską wieku XVII (Piotr Kochanowski-Twardowski-Potocki-Maszkiewicz-Pasek) [online], polona.pl [dostęp 2019-01-21] .
- ↑ Pisma Bronisława Chlebowskiego. T. 4, Prace z zakresu historyi, literatury i krytyki [online], polona.pl [dostęp 2019-01-21] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983
- Henryk Markiewicz: Pozytywizm. Wyd. VII. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 452, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13849-3.
- Feliks Kierski: Podręczna encyklopedia pedagogiczna. T. I. Lwów, Warszawa: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, Wydawnictwo Książnica Polska, 1923, s. 90-91.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Dzieła Bronisława Chlebowskiego w bibliotece Polona
- Absolwenci Gimnazjum Realnego w Warszawie
- Absolwenci i studenci Szkoły Głównej Warszawskiej
- Autorzy artykułów w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Pochowani na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
- Polscy encyklopedyści
- Polscy historycy literatury
- Polscy nauczyciele języka polskiego
- Polscy teoretycy kultury
- Powstańcy styczniowi
- Prezesi Towarzystwa Naukowego Warszawskiego
- Redaktorzy Słownika geograficznego Królestwa Polskiego
- Wykładowcy Uniwersytetu Latającego 1882-1905
- Wykładowcy Towarzystwa Kursów Naukowych 1905–1918
- Wykładowcy Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego
- Urodzeni w 1846
- Zmarli w 1918