Brzezinka (województwo dolnośląskie)

Brzezinka

wieś
Pałac w Brzezince
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	oleśnicki
Gmina	Oleśnica
Liczba ludności (III 2011)	310
Strefa numeracyjna	71
Kod pocztowy	56-400
Tablice rejestracyjne	DOL
SIMC	0878910
Położenie na mapie gminy wiejskiej Oleśnica Brzezinka
Położenie na mapie Polski Brzezinka
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Brzezinka
Położenie na mapie powiatu oleśnickiego Brzezinka
51°17′02″N 17°27′05″E

Brzezinka (niem. Briese) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie oleśnickim, w gminie Oleśnica.

Integralne części wsi Brzezinka

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0878926	Brzezinka Dolna	osada
0878932	Małe Brzezie	przysiółek

Historia

O Brzezince wiemy, że istniała w XIII wieku i już wtedy był tu kościół. Pięć wieków później wieś była podzielona na Dolną i Górną Brzezinkę. Oprócz zespołu pałacowo-parkowego z folwarkiem, istniała wówczas we wsi szkoła i dwa młyny wodne. W 1736 roku rozpoczęła się budowa nowej świątyni na rzucie krzyża równoramiennego z wieżą i czterema dzwonnicami. Projekt kościoła wykonał Johann Blasius Peintner z Wrocławia, a ufundował go hrabia Joahim von Kospoth. Przed wojną, w 1930 roku, świątynia była restaurowana. Po II wojnie światowej – w 1945 roku – w Brzezince powstała parafia rzymskokatolicka. Obecnie jest to kościół filialny parafii Najświętszej Marii Panny Nieustającej Pomocy w Boguszycach – świątynia nosi wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Brzezinka, po jej zniesieniu w gromadzie Sokołowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są:

• kościół filialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, murowano-drewniany, z XV w., przebudowany w stylu barokowym w XVIII w., a następnie w 1930 r. Wewnątrz barokowy ołtarz główny, obrazy m.in. Ukrzyżowanie (w zakrystii). W kruchcie renesansowe nagrobki pary szlacheckiej z końca XVI w.
• zespół pałacowy i folwarczny, barokowy z lat 1725–1740:
  • pałac, z 1725 r., przebudowany w XIX w.; budowla została wzniesiona przez wrocławskiego architekta Johanna Blasiusa Peintnera. Pałac był odrestaurowano około 1820 r., w 1945 r. został uszkodzony, częściowo zabezpieczono go w 1958 r. Pałac jest murowany, założony na planie prostokąta z podwyższonym ryzalitem na osi, dwutraktowy, dwu- i trzykondygnacyjny, nakryty dachem łamanym z powiekami. W ryzalicie znajdują się bogate portale barokowe, a we wnętrzach zachował się częściowo wystrój z podziałami pilastrowymi i dekoracją stiukową na sufitach
  • dom zarządcy, z 1731 r., XIX-XX w.
  • dom inspektora, obecnie spichrz, z połowy XVIII w., XIX w.
  • park, z pierwszej połowy XVIII w. Regularny ogród francuski założono za pałacem. Miał tylko jedną oś, był więc wąski i długi. Pomiędzy kwaterami roślin stały donice z kwiatami i figury. Większość z nich wywieziono po 1950 r. do parku w Wilanowie

• 
  Kościół Wniebowzięcia NMP
• 
  Kościół Wniebowzięcia NMP
• 
  Kościół Wniebowzięcia NMP
• 
  Zespół pałacowy

Właściciele majątku Brzezinka

• 1501 – Jan Pryzelwiz z Machnic koło Trzebnicy. Umiera bezpotomnie.
• 1506 – Albrecht i Karol Podiebradowie, książęta oleśniccy sprzedają Brzezinkę Heinrichowi von Seidlitz zwanym Somo(t)worsky ze Strzelec
• 1545 – Bracia Melchior, Georg i Barthel Schoff, zwani Schemninski. Oni dokupili w latach 1571–1608 Wszechświęte, w roku 1580 część Bogusławic. Od roku 1574 są właścicielami zastawnymi, a od roku 1602 właścicielami młyna czterokołowego Vierraden.
• 1570 – Melchior von Schoff (kapitan Bierutowa).
• 1584 – Georg Schoff (zm. 1591). Wymieniany w roku 1588 jako właściciel: Wszechświęte, Gręboszyc, Dąbrowy, Nowego Dwóru (Neuhof), Świerznej i Sokołowic.
• 1591 – Barthel Schoff. Jego syn Georg kupuje w roku 1604 młyn Dreiraden. Córka Bartela – Barbara żeni się Barthel Seidlitz ze Strzelec. Anna z Hansem Seidlitz z Dziewentline.
• 1625 – Balthasar Kottulinsky kupuje Brzezinkę od Georga Schoff.
• 1641 – Balzer Kottulinsky.
• 1648–1664 – baron Maurycy von Kottulinsky, wybudował w Brzezince w 1664 r. swoją siedzibę rodową i na jej otwarcie zaprosił księcia oleśnickiego Sylwiusza Nimroda Wirtemberga. Prawdopodobnie książę przedawkował trunki lub jedzenie, zasłabł i po dwóch dniach zmarł w wieku 42 lat. Rzuciło to cień na siedzibę Kottulinskych. Być może to było przyczyną szybkiego przekazania (sprzedania) Brzezinki swojemu zięciowi.
• 1665–1690 – Zygmunt von Kottwitz (zięć Maurycego von Kottulinsky)
• 1690–1718 – von Gellhorn
• 1715
  • Ernst Erdmann von Gellhorn (ojciec) – Brzezinka Dolna
  • Ernst Erdmann von Gellhorn (syn) – Brzezinka Górna
• 1718 – Carl Christian von Kospoth. W roku 1729 powstaje majorat Brzezinka (w majoracie przewiduje się dziedziczenie ordynacji przez najstarszego syna lub najbliższego krewnego w przypadku braku potomków zmarłego. Nie mogło dochodzić do podziału majątku).
• 1729–1759 – Anna Zofia Krystyna hrabina von Erbach (żona von Maltzan, potem von Promnitz, potem von Kospoth)
• 1759 – hrabia Rzeszy Friedrich August von Kospoth. Po drugim małżeństwie pozostaje bezdzietny. Posiada 7 majątków w rejonie Oleśnicy, 5 w okolicach Żagania, 3 w okolicach Trzebnicy, 1 w okolicach Milicza i 3 w innych rejonach Dolnego Śląska. Spadkobiercą majątku liczącego 65 000 morgów (około 30 majątków) staje się jego bratanek.
• Krzysztof August von Kospoth (1777–1834)
• Ludwig August II von Kospoth (1803–1874)
• Karl August III von Kospoth (1836–1928). Pan na Brzezince, Miodarach, Krzeczynie, Grünhof, Gręboszycach, Sątoku i części Miłocic. Podobne imiona mogą prowadzić do pomyłek. W historii Oleśnicy i Dolnego Śląska występują inni Kospothowie. Mogą to być m.in. młodsi bracia, niedziedziczący majątków, którzy musieli obrać karierę urzędniczą (burmistrz Wrocławia, starosta oleśnicki) lub wojskową. Karl August założył pomiędzy Brzezinką i Miodarami park-bażanciarnię.
• Erich von Kospoth do 1945 r.

Sport

Brzezinka ma klub piłkarski.

Zobacz też

• Brzezinka Średzka
• Boguszyce
• Sokołowice

Linki zewnętrzne

• Strona parafii w Boguszycach
• archiwalne fotografie pałacu