Brzoza (województwo lubuskie)
|
Ten artykuł od 2009-09 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
wieś | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2006) |
548 |
Strefa numeracyjna |
95 |
Kod pocztowy |
66-500[2] |
Tablice rejestracyjne |
FSD |
SIMC |
0187441 |
Położenie na mapie gminy Strzelce Krajeńskie | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego | |
Położenie na mapie powiatu strzelecko-drezdeneckiego | |
52°51′57″N 15°28′58″E/52,865833 15,482778[1] | |
Strona internetowa |
Brzoza (niem. Birkholz) – wieś w Polsce, położona w województwie lubuskim, w powiecie strzelecko-drezdeneckim, w gminie Strzelce Krajeńskie, w odległości 1 km od drogi krajowej nr 22 Kostrzyn nad Odrą – Gdańsk.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.
Na terenie wsi znajduje się również były PGR Brzoza. Sprywatyzowany i kierowany przez duńskiego właściciela.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś położona jest na obrzeżu Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego. W pobliżu osady znajduje się kilka jezior rynnowych i oczek polodowcowych.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość została założona w drugiej połowie XIII wieku, na miejscu dawnej osady słowiańskiej. Jest to stara słowiańska owalnica, lokowana na prawie niemieckim w czasach askańskich. Wzmiankowano o niej po raz pierwszy w 1337 r. jako o majątku rycerskim z 95 łanami, w tym z uposażeniem proboszcza.
Wieś należała początkowo do rodu von Sanitz. W 1605 r. tutejsze dobra zostały odsprzedane Ernstowi von Schöningowi, przedstawicielowi znanej i zasłużonej nowomarchijskiej rodziny szlacheckiej. Następnie miejscowość należała do Hansa Adama von Schöninga, marszałka polnego, w służbie dworu berlińskiego i drezdeńskiego. Po jego śmierci w 1696 roku stała się własnością syna - Johanna Ludwiga. Następnie w 1713 r. przeszła w posiadanie Georga Wilhelma von Schöninga, który wybudował dwór myśliwski i zachowany do obecnych czasów spichlerz.
W 1740 r. tutejsze dobra ziemskie objął generał porucznik kawalerii Erdmann Ernst von Rüitz. Za jego czasów wzniesiono okazały pałac z charakterystyczną wieżą zdobioną latarnią z hełmem, założono park krajobrazowy oraz rozbudowano kościół. Po nim w posiadanie majątku weszła rodzina von Steinkeller, władająca dobrami z ośrodkiem w Brzozie do początku 1945 roku. Pierwszym spośród nich był major kawalerii Balthasar Christoph von Steinkeller, zmarły w 1777 roku. Następnie właścicielami byli jego syn porucznik kawalerii Abraham Ernst oraz Heinrich Sigismund August von Langenn. Od tego czasu właściciele majątku określali się jako Langenn-Steinkeller. W tym czasie rozbudowano założenie folwarczne.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[3]:
- kościół (obecnie parafialna cerkiew prawosławna pod wezwaniem św. Michała Archanioła) późnoromański z XIV wieku, przebudowany w 1751; w 1952 dostosowany do potrzeb liturgii prawosławnej, najciekawszy zabytek miejscowości, zbudowany z kamiennych ciosów
- cmentarz przy kościele
- park pałacowy – krajobrazowy, z końca XVIII wieku, XIX wieku, niezwykle interesujący, zachował się po południowej stronie folwarku
- aleja dojazdowa, platanowa, z początku XX wieku
- spichlerz folwarczny, murowany, zbożowy z 1717 roku
inne zabytki:
- zespół dworsko-folwarczny, z XVIII-wieku, jest cennym zabytkiem znajdującym się we wsi:
- pozostała zabudowa wsi pochodzi z końca XIX i początku XX wieku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11613
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 100 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 61-62. [dostęp 2013-02-09].