Strzelce Krajeńskie

	Strzelce Krajeńskie
	Strzelce Krajeńskie
	; Strzelce Krajeńskie, Brama Młyńska (2006)
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	strzelecko-drezdenecki
Gmina	Strzelce Krajeńskie
Burmistrz	Mateusz Feder
Powierzchnia	5,54 km²
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 9916; 1789,9 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 95
Kod pocztowy	66-500
Tablice rejestracyjne	FSD
	Położenie na mapie gminy Strzelce Krajeńskie Strzelce Krajeńskie
	Położenie na mapie Polski Strzelce Krajeńskie
	Położenie na mapie województwa lubuskiego Strzelce Krajeńskie
	Położenie na mapie powiatu strzelecko-drezdeneckiego Strzelce Krajeńskie
	52°52′32″N 15°31′55″E/52,875556 15,531944
TERC (TERYT)	0806044
SIMC	0935742
	Urząd miejskial. Wolności 48; 66–500 Strzelce Krajeńskie
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Strzelce Krajeńskie (ujednoznacznienie).

Strzelce Krajeńskie (niem. Friedeberg) – miasto w zachodniej Polsce, w województwie lubuskim, siedziba powiatu strzelecko-drezdeneckiego i gminy Strzelce Krajeńskie.

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Strzelce Krajeńskie liczyły 9916 mieszkańców^[1].

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Miasto położone jest w północno-wschodniej części województwa lubuskiego, na prawobrzeżnej ziemi nadnoteckiej, nad jeziorami: Klasztornym Górnym, Dolnym Jeziorem oraz Młyńskim, w pasie Pojezierza Południowopomorskiego (w tym, w południowo-zachodniej części Pojezierza Dobiegniewskiego)^[2], przy drodze krajowej nr 22, w odległości 26 km na północny wschód od Gorzowa Wielkopolskiego.

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 4,94 km²^[3].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Strzelce Krajeńskie, ok. 1900 r.

Przed 1260 r. istniała w tym miejscu wieś, przy której margrabia brandenburski Konrad wzniósł między 1260 a 1272 gródek, by w latach 1272–1286 lokować tu ostatecznie miasto o nazwie Friedeberg^[4].

W 1945 roku miejscowość włączono do Polski. Administracja polska używała początkowo nazwy Strzelce bez przymiotnika Krajeńskie^[5], który dodano w 1946^[6]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. gorzowskiego.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Według danych z 31 grudnia 2010 miasto liczyło 10 188 mieszkańców^[7].

Piramida wieku mieszkańców Strzelec Krajeńskich w 2014 roku^[8].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są^[9]:

stare miasto, układ urbanistyczny
kościół filialny pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej^[10], mariacki z 1300 roku, z XV wieku, XIX wieku, lat 1957–1973
mury miejskie obronne z 36 basztami, z XIII wieku. Zbudowane zostały z kamienia w latach 1272–1290. Długość: 1640 m, grubość: 1 m, wysokość: do 8 m. Mury otaczają teren Starego Miasta o pow. 24 ha. Niegdyś w skład fortyfikacji miejskich wchodziło 38 czatowni, dwie bramy: Gorzowska i Młyńska i jedna baszta zwana Więzienną lub Czarownic. Do dnia dzisiejszego mury zachowały się prawie na całej swej długości, przetrwała także Brama Młyńska i Baszta Więzienna:
- brama Młyńska – Wschodnia, z XIV wieku, inna nazwa: Brama Drezdenkowska znajduje się przy końcu ul. Młyńskiej. Została wzniesiona w stylu gotyckim, w XV w. Posiada cztery kondygnacje i zamknięty ostrym łukiem przejazd. Brama zwieńczona jest ażurowymi sterczynami. Obecnie mieści się tu Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia
- baszta Więzienia, pochodzi z XIV w. Niższe partie zbudowane zostały z kamienia na planie prostokąta, wyższe z cegły – na planie spłaszczonego koła. Zwieńczenie stanowi spiczasty, ceglany hełm, który okolony jest platformą widokową. Wnętrze baszty podzielone jest na trzy kondygnacje. Obecnie budowla nie jest użytkowana. Do baszty przylega Nowa Brama
domy, ul. Brygady Saperów nr 19, 20, 25, 34 i budynek gospodarczy – szachulcowy, murowano-szachulcowe, z XVIII wieku, z połowy XIX wieku
dom, ul. Krasińskiego 11, murowano-szachulcowy
domy, ul. Ludowa nr 16 szachulcowy; nr 31 i budynek gospodarczy, szachulcowy, z połowy XIX wieku
dom, ul. Mickiewicza 18, szachulcowy, z połowy XIX wieku, nie istnieje
domy, ul. Południowa nr 13, nr 17 – szachulcowe, z połowy XIX wieku; nr 38
domy, ul. Północna nr 36 szachulcowy, nr 38, z XVIII wieku/XIX wieku
spichlerz przy bramie Wschodniej, ul. Wojska Polskiego 1, murowano-szachulcowy, z 1764 roku
dom, ul. Wojska Polskiego 4, z połowy XIX wieku

inne zabytki:

cmentarz żydowski
kościół parafialny pw. św. Franciszka z Asyżu z 1929 r., z którego codziennie o godzinie 12 grany jest hejnał miasta^[11]^[12]^[10]
ratusz, zbudowany został w latach 1870–1872 w stylu neorenesansowym, na miejscu wcześniejszego ratusza. Projekt sporządził Koehler z Frankfurtu nad Odrą oraz Asmund Schulz. Fasadę budynku ozdabia balkon z tralkową balustradą, tondo z herbem miasta oraz maszt flagowy z motywem smoka. Obecnie budynek jest siedzibą Sądu Rejonowego w Strzelcach Krajeńskich.

Baszta Czarownic (1959)
Kościół Mariacki (XV w., XIX w., 1957–1973)
mury obronne wraz z 36 basztami z XIII w.
Ul. Północna 36 – dom z przeł. XVIII/XIX w.
Ul. Wojska Polskiego 1 – spichrz z 1764 roku
Ratusz, Urząd Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie (1870–1872)

Edukacja[edytuj | edytuj kod]

Żłobek Samorządowy
Przedszkole Samorządowe Nr 1
Przedszkole Samorządowe Nr 2 „Smerfy”
Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy
Ochotnicze Hufce Pracy
Szkoła Podstawowa nr 2
Szkoła Podstawowa nr 1
Zespół Szkół (Liceum Ogólnokształcące im. Macieja Rataja i Technikum Gastronomiczne)
Zespół Szkół Centrum Kształcenia Ustawicznego w Strzelcach Krajeńskich im. Stefana Biedrzyckiego – jeden z największych zespołów szkół na terenie miasta. Mieści się w zespole budynków przy al. Wolności 7. Budynek szkoły wzniesiony z czerwonej cegły, powstał na początku XX wieku. Organizowano w nim zajęcia, zakładając w Friedeberg początkowo Seminarium Nauczycielskie, a następnie gimnazjum niemieckie. Po II wojnie światowej, gdy Friedeberg stał się polskim miastem pod nazwą Strzelce Krajeńskie, w budynku zorganizowano szkołę średnią. Biorąc pod uwagę rolniczy charakter Strzelec utworzono szkołę kształcącą kadry dla rolnictwa. Placówka ta była wtedy jedną z nielicznych szkół kształcących pracowników obsługi technicznej dla Państwowych Gospodarstw Rolnych^[13].
Wydział Szczecińskiej Akademii Rolniczej
Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia

Sport[edytuj | edytuj kod]

Od 1945 w Strzelcach Krajeńskich działa klub piłkarski Miejski Klub Sportowy „Łucznik” Strzelce Krajeńskie. Zespół swoje domowe mecze rozgrywa na Stadionie Miejskim^[14]. W 2014 roku w leżących nieopodal Strzelcach Klasztornych powstał tor kartingowy, którego pomysłodawcą jest Fundacja Wierczuk Race Promotion, zajmująca się promocją młodych adeptów wyścigów samochodowych.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]

zbór Strzelce Krajeńskie (Sala Królestwa ul. Orzechowa 5)^[15]

Współpraca międzynarodowa[edytuj | edytuj kod]

Miasta i gminy partnerskie:

Urodzeni w Strzelcach Krajeńskich[edytuj | edytuj kod]

Joanna Słowińska – polska pieśniarka, skrzypaczka, fanom etno i world music znana z repertuaru inspirowanego polską i słowiańską muzyką tradycyjną,
Tadeusz Feder – polski samorządowiec,
Ludwig Noster – malarz rodzajowy, pejzażysta i portrecista,
Wilhelm Uhde – marchand i kolekcjoner, krytyk sztuki,
Ryszard Zator – polski działacz związkowy, działacz NSZZ "Solidarność".

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .
↑ Jerzy Kondracki, Andrzej Richling: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, 1994.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
↑ Kazimierz Jasiński: Recenzja książki Stanisława Bobińskiego "Urbanistyka polskich miast przedlokacyjnych", Warszawa 1975; Kwartalnik Historii Kultury Materialnej R. 25 (1977) z. 1
↑ Dz.U. 1945 nr 33 poz. 196
↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.
↑ Strzelce Krajeńskie polskawliczbach.pl, w oparciu o dane GUS.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 62-63. [dostęp 9.2.13].
↑ ^a ^b Miejski szlak historyczny (pol.). Strzelec Krajeńskie miasto i gmina. [dostęp 23.01.2011].
↑ Naczelny, Strzelce: Hejnał i dzwony zabrzmią z wieży kościoła, www.estrzelce.pl [dostęp 2020-10-05] (pol.).
↑ Skomponował hejnał miasta w 15 minut, Gazeta Lubuska, 7 stycznia 2009 [dostęp 2020-10-05] (pol.).
↑ strona szkoły.
↑ Miejski Klub Sportowy Łucznik Strzelce Krajeńskie (pol.). 90minut.pl. [dostęp 1 września 2011].
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2019-10-12] .

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Oficjalna strona miasta
Strona z dużą galerią fotografii Friedeberg – Strzelce
Wirtualny spacer po mieście Strzelce Krajeńskie
Friedeberg (niem.) 4 w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. II: Derenek – Gżack. Warszawa 1881.

[populacja2019-1] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .

[2] Jerzy Kondracki, Andrzej Richling: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, 1994.

[3] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.

[4] Kazimierz Jasiński: Recenzja książki Stanisława Bobińskiego "Urbanistyka polskich miast przedlokacyjnych", Warszawa 1975; Kwartalnik Historii Kultury Materialnej R. 25 (1977) z. 1

[5] Dz.U. 1945 nr 33 poz. 196

[6] Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).

[Ludność2010-12-7] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.

[populacja2016-8] Strzelce Krajeńskie polskawliczbach.pl, w oparciu o dane GUS.

[9] Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 62-63. [dostęp 9.2.13].

[autonazwa1-10] Miejski szlak historyczny (pol.). Strzelec Krajeńskie miasto i gmina. [dostęp 23.01.2011].

[11] Naczelny, Strzelce: Hejnał i dzwony zabrzmią z wieży kościoła, www.estrzelce.pl [dostęp 2020-10-05] (pol.).

[12] Skomponował hejnał miasta w 15 minut, Gazeta Lubuska, 7 stycznia 2009 [dostęp 2020-10-05] (pol.).

[13] strona szkoły.

[14] Miejski Klub Sportowy Łucznik Strzelce Krajeńskie (pol.). 90minut.pl. [dostęp 1 września 2011].

[15] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2019-10-12] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]