Przejdź do zawartości

Ból nowotworowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Ból nowotworowy – ból związany z występowaniem choroby nowotworowej, najczęściej w stopniu zaawansowanym, spowodowany drażnieniem nocyceptorów lub bezpośrednim uciskiem lub niszczeniem struktur nerwowych.

Klasyfikacja

[edytuj | edytuj kod]

Etiologiczna

[edytuj | edytuj kod]
  • ból spowodowany nowotworem
  • ból powstały w wyniku leczenia przeciwnowotworowego (np. po mastektomii)
  • ból związany z wyniszczeniem chorobą nowotworową (np. bóle mięśniowe, bóle spowodowane odleżynami)
  • ból koincydentny, czyli występujący u chorych na nowotwór, ale nie związany z nim bezpośrednio (np. bóle migrenowe głowy)

Neurofizjologiczna

[edytuj | edytuj kod]
  • ból receptorowy (nocyceptywny) powstający w wyniku drażnienia receptorów nerwów czuciowych np. przez mediatory zapalne wokół guza.
    • somatyczny - zlokalizowany, stały, samoistny lub uciskowy, łatwy do opisania
    • kostny - samoistny lub uciskowy, nasila się podczas poruszania, może występować jako bóle nocne
    • trzewny - rozlany, głęboki, przeszywający lub uciskający, mogą mu towarzyszyć nudności, pocenie się
  • ból niereceptorowy (neuropatyczny) powstający w wyniku ucisku lub zniszczenia struktur układu nerwowego np. przez guz, działanie leków. Jest dokuczliwy, stały i tępy. Typowym objawem jest allodynia, tzn. występowanie bólu po zadziałaniu bodźca, który go normalnie nie wywołuje np. dmuchnięcie.

Szczególne rodzaje

[edytuj | edytuj kod]
  • ból przebijający – ma charakter napadowy, szybko narastający i szybko przemijający, nasilenie jest zwykle znaczne, także u leczonych przeciwbólowo. Może mieć cechy bólu neuropatycznego lub receptorowego. Najczęściej jest zlokalizowany w tym samym miejscu, co ból podstawowy. Występuje zazwyczaj u chorych, którzy nie odczuwają bólu stale i przyjmują opioidy tylko doraźnie.
  • ból końca dawki (ang. end of dose pain) – pojawia się wraz z ustępowaniem działania p/bólowego leku. Jeśli pojawia się regularnie, oznacza, że podawana dawka leku jest zbyt mała i należy ją zwiększyć.
  • ból incydentalny – pojawiający się przy wykonywaniu określonej czynności, np. podczas kaszlu. Należy wtedy podawać analgetyki zapobiegawczo, przed wystąpieniem ataku.

Leczenie bólu nowotworowego

[edytuj | edytuj kod]

Obecnie standardem leczenia bólu nowotworowego jest podawanie leków przeciwbólowych według tzw. trójstopniowej drabiny analgetycznej opracowanej przez WHO. Ponadto w każdym stadium choroby nowotworowej znajdują zastosowanie tzw. leki wspomagające. Odpowiednio dobrane leczenie pozwala na opanowanie bólu u około 90% chorych, pod warunkiem spełnienia następujących kryteriów:

  • stosowanie leków silniejszych, gdy słabsze przestają działać
  • zapewnienie utrzymania stężenia terapeutycznego leku we krwi przez jego regularne podawanie
  • stosowanie dodatkowych dawek, jeśli zachodzi taka potrzeba (np. przy pojawieniu się bólów przeszywających)
  • kojarzenie leków przeciwbólowych z lekami uzupełniającymi, zapewniające kompleksową terapię
  • zapobieganie i leczenie objawów niepożądanych występujących po zastosowaniu analgetyków
  • zastosowanie optymalnej drogi podania leku, w zależności od stanu chorego
  • objęcie opieką psychologiczną zarówno chorego, jak i jego rodziny

Drabina analgetyczna według WHO

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Drabina analgetyczna.
  1. I stopień – nieopioidowy lek przeciwbólowy + lek wspomagający
  2. II stopień – słaby opioid + nieopioidowy lek przeciwbólowy + lek wspomagający
  3. III stopień – silny opioid + nieopioidowy lek przeciwbólowy + lek wspomagający

Podział leków stosowanych w zwalczaniu bólu nowotworowego

[edytuj | edytuj kod]

Koanalgetyki

[edytuj | edytuj kod]

Leki stosowane uzupełniająco, na każdym ze szczebli drabiny analgetycznej. Zastosowanie znajdują leki z następujących grup:

  • leki przeciwdrgawkowe (Gabapentyna, Pregabalina)
  • leki przeciwdepresyjne (Amitryptylina)
  • leki steroidowe (Deksametazon)

Zasady kojarzenia leków przeciwbólowych

[edytuj | edytuj kod]
  • kojarzenie leków o różnych mechanizmach działania, np. opioidowych z nieopioidowymi lub NLPZ z paracetamolem
  • niełączenie leków o tym samym punkcie uchwytu, należących do tej samej grupy (brak jednak jednoznacznej opinii co do stosowania jednocześnie kilku silnych opioidów) - wyjątek – kojarzenie preparatów o działaniu bezpośrednim z preparatami o działaniu przedłużonym, np. fentanylu TSS z morfiną w zwalczaniu bólów przebijających
  • niestosowanie leków nawzajem się antagonizujących, np. buprenorfiny z morfiną (obecnie uważa się, że buprenorfinę można łączyć z morfiną, w sytuacji bólów przebijających jest to korzystne – można dodać Sevredol do plastrów z Buprenorfiną)
  • w sytuacji bólu neuropatycznego do leków opioidowych dołączyć koanalgetyk (najlepiej gabapentynę lub pregabalinę)

Dobór leczenia przeciwbólowego ze względu na rodzaj bólu

[edytuj | edytuj kod]

Poradnie przeciwbólowe

[edytuj | edytuj kod]

Wskazania do skierowania do poradni przeciwbólowej:

  • nieskuteczność standardowego leczenia,
  • brak możliwości ustalenia rozpoznania,
  • nasilone działania uboczne leków p/bólowych,
  • szybkie narastanie zapotrzebowania na opioidy,
  • na życzenie chorego.

W poradniach takich stosuje się zabiegi neurolizy, podawanie leków drogą zewnątrzoponową, ostrzykiwanie bolesnych punktów oraz przezskórną stymulację elektryczną.

Rodzaje leczenia i wskazania

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]