Cmentarz Komunalny w Bydgoszczy (ul. Kcyńska)
53°06′54″N 17°58′13″E/53,115000 17,970278 nr rej. A/370/1-2 z 4 września 1993
| |
 Kaplica | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Kcyńska 51 |
| Typ cmentarza |
komunalny |
| Data otwarcia | |
| Zarządca |
Miasto Bydgoszcz |
Położenie na mapie Bydgoszczy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
| 53°06′54″N 17°58′13″E/53,115000 17,970278
| |
Cmentarz komunalny przy ul. Kcyńskiej w Bydgoszczy – cmentarz w Bydgoszczy.
Lokalizacja
[edytuj | edytuj kod]Cmentarz znajduje się na osiedlu Górzyskowo w południowo-zachodniej części Bydgoszczy, między ulicami: Kcyńską a Strzelecką.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Cmentarz został założony w 1892 r. na osiedlu Błonie[1]. Początkowo przeznaczony był dla pochówku biedoty, bezdomnych i skazańców różnych wyznań i bezwyznaniowców[2]. W czasie I wojny światowej, w latach 1914–1918, pogrzebano tutaj 120 jeńców rosyjskich z obozów które znajdowały się na Glinkach i przy ul. Jagiellońskiej. Na ich grobach ustawiono w 1928 r. pomnik z krzyżem prawosławnym, który istnieje do dzisiaj[2].
W okresie międzywojennym i później, odbywały się tutaj pogrzeby działaczy komunistycznych i lewicowych, między innymi: Jana Olszewskiego, Romana Kulaska i Stanisława Lehmanna. W latach okupacji pochowano na cmentarzu zamordowanych Polaków w więzieniu przy Wałach Jagiellońskich.
Po zakończeniu II wojny światowej cmentarz przemianowano na komunalny i w związku z tym zdjęto krzyże z bramy głównej oraz domu pogrzebowego[2]. W 1979 przeniesiono tu szczątki zmarłych ekshumowanych z cmentarza Starofarnego przy ul. Grunwaldzkiej, w związku z ograniczeniem terenu tego cmentarza. W latach 80. XX w. z powodu braku miejsc na cmentarzach parafialnych, wykorzystano wolne tereny grzebalne na tej nekropolii[2].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Cmentarz posiada wymiary: 200 x 140 m i powierzchnię 2,8 ha. W centralnym punkcie znajduje się zabytkowa dom przedpogrzebowy.
Na cmentarzu spoczywają rosyjscy żołnierze, polegli w czasie I wojny światowej, polegli i zamordowani w 1939 roku w Bydgoszczy i okolicach, zamordowani rolnicy w obozie w Smukale w latach 1941–1943[2], 92 Żydówek z obozu w Małki pod Brodnicą, jeńcy radzieccy zagłodzeni w obozach przy ul. Szpitalnej (przy ul. Glinki) podczas niemieckiej okupacji[2] oraz żołnierze polscy i radzieccy, którzy polegli w 1945 roku w obronie Bydgoszczy[3].
Na murowanym parkanie, przy wejściu zawieszono tablicę pamięci oficera AK Zbigniewa Nieczuja-Smoleńskiego, zamordowanego w więzieniu na Wałach Jagiellońskich 21 listopada 1946 r.[2]
Na cmentarzu znajdują się specjalnie oznaczone mogiły zmarłych Świadków Jehowy, zaś tereny z lewej strony głównej alei zarezerwowane są dla zmarłych wyznania prawosławnego. Zbiorowymi mogiłami opiekują się: szkoły podstawowe nr: 12, 13 i 48 oraz Liceum Ogólnokształcące nr IV i Zespół Szkół Mechanicznych przy ul. św. Trójcy[2].
Kwatera Żołnierzy Rosyjskich
[edytuj | edytuj kod]Znajduje się po lewej stronie głównej alei, prowadzącej od bramy wjazdowej w kierunku domu przedpogrzebowego. Mieści groby 120 zagłodzonych przez Niemców jeńców rosyjskich z obozów, które znajdowały się na terenie Bydgoszczy w latach 1914–1918. Obecnie nie ma już na tym miejscu nagrobków, istnieje natomiast obelisk z tablicą pamiątkową wystawiony w 1928 r. przez społeczność rosyjską w Polsce[4] z inicjatywy żony gen. Karnickiego Zofii[5].
Kwatera Żołnierzy Wojska Polskiego z okresu kampanii wrześniowej w 1939 roku
[edytuj | edytuj kod]Znajduje się po prawej stronie głównej alei, za bramą wjazdową. Mieści 72 żołnierzy z Armii „Pomorze”, poległych w kampanii wrześniowej. Jedna z mogił zawiera prochy żołnierzy, ekshumowanych z innych miejscowości[4].
Kwatera Żołnierzy Wojska Polskiego z 1945 roku
[edytuj | edytuj kod]Znajduje się po lewej stronie głównej alei, naprzeciw kwatery żołnierzy z 1939 roku. Spoczywa tu 351 żołnierzy – I Armii Ludowego Wojska Polskiego z czasów walk o wyzwolenie Bydgoszczy. Kwatera mieści 26 wspólnych mogił, bez krzyży[4].
Symboliczna mogiła żołnierzy Armii Krajowej
[edytuj | edytuj kod]Znajduje się po lewej stronie bramy cmentarnej, przy murowanym parkanie. Na granitowej płycie nagrobnej znajduje się epitafium. Mogiła mieści 10 żołnierzy AK, rozstrzelanych w latach 1945–1949 w wyniku terroru stalinowskiego. Uroczyste odsłonięcie symbolicznego grobu-pomnika odbyło się 29 października 1994 roku, a jej fundatorem jest Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej[4].
Zasłużeni
[edytuj | edytuj kod]
Niektóre osoby zasłużone dla Bydgoszczy, regionu i Polski pochowane na cmentarzu[6]:
| Osoba | Uwagi |
|---|---|
| Aleksander Karnicki (1869-1942) | Generał lejtnant Armii Imperium Rosyjskiego, generał dywizji Wojska Polskiego. |
| Jerzy Kiss-Orski (1924-2000) | Dziennikarz. Pracował w Gazecie Pomorskiej, później w wielu redakcjach poza Bydgoszczą. Działacz [Związku Dziennikarzy Polskich. Autor Znaków Pamięci, notek biograficznych zmarłych dziennikarzy Kujaw i Pomorza. Patron ulicy na osiedlu Przylesie w Fordonie. |
| Hassan Konopacki (1879-1953) | Absolwent Szkoły Korpusu Kadetów w Połocku i Szkoły Artylerii w Petersburgu. Uczestnik wojny rosyjsko-japońskiej i I wojny światowej. Działacz białoruskiego ruchu narodowego. Dowódca wojska białoruskiego (1919). Od 1921 w Wilnie. W 1946 r. zamieszkał w Bydgoszczy. Na kamienicy, w której mieszkał przy ul. Mazowieckiej 11 znajduje się tablica pamięci. |
| Stanisław Lehmann (1904-1956) | Od 1924 w Bydgoszczy. Pracownik kancelarii adwokackich. Działacz robotniczy i sportowy. Długoletni prezes RKS Amatora Bydgoszcz. Założyciel Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Po II wojnie światowej przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej. Współzałożyciel K.S. „Zryw” i Wojewódzkiej Rady Wychowania Fizycznego. Patron ulicy na osiedlu Przylesie w Fordonie. |
| Piotr Wiszniewski (1890-1966) | Fotograf. Utrwalił na kliszach całą Bydgoszcz. Przyczynił się do powstania Domu Turysty. Autor licznych fotogramów wystawianych w Pomorskim Domu Sztuki, Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego, BWA. Patron ulicy na osiedlu Przylesie w Fordonie. |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bukolt Alojzy: Cmentarze Szwederowa. [w.] Kalendarz Bydgoski 1992
- ↑ a b c d e f g h Kulpiński Henryk: Cmentarz komunalny przy ul. Kcyńskiej. [w.] Kalendarz Bydgoski 1994
- ↑ Piechocka Ewa: O czym mówią cmentarze. [w.] Kalendarz Bydgoski 1979
- ↑ a b c d Gliwiński Eugeniusz: Kwatery żołnierskie na bydgoskich cmentarzach. [w.] Kalendarz Bydgoski 2000
- ↑ Chmielewska Gizela Adres: ulica Cieszkowskiego 11. O generale Karnickim, który z Dalekiego Wschodu trafił do Bydgoszczy
- ↑ http://www.bydgoszcz.pl/miasto/poznaj_miasto/bydgoska_aleja_zasluzonych.aspx?page=4 dostęp 20-04-2010
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Woźniak Zbigniew: Bydgoskie cmentarze. [w.] Bydgoska Gospodarka Komunalna. Bydgoszcz 1996. ISBN 83-85860-37-1
- Bukolt Alojzy: Cmentarze Szwederowa. [w.] Kalendarz Bydgoski 1992
- Kulpiński Henryk: Cmentarz komunalny przy ul. Kcyńskiej. [w.] Kalendarz Bydgoski 1994
- Gliwiński Eugeniusz: Kwatery żołnierskie na bydgoskich cmentarzach. [w.] Kalendarz Bydgoski 2000
| Cmentarze komunalne | |
|---|---|
| Cmentarze katolickie |
|
| Cmentarze ewangelickie | |
| Cmentarze żydowskie | |
| Cmentarze martyrologiczne |
