Czarny Młyn (powieść)

Czarny Młyn

Okładka drugiego wydania książki, Instytut Wydawniczy Latarnik, 2015 r.
Autor	Marcin Szczygielski
Tematyka	ekologia
Typ utworu	powieść młodzieżowa powieść przygodowa powieść grozy dystopia
Data powstania	2010
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Polska
Język	polski
Data wydania	marzec 2011
Wydawca	Stentor
poprzednia Za niebieskimi drzwiami następna Arka Czasu

Czarny Młyn – przygodowo-fantastyczna powieść grozy dla młodzieży Marcina Szczygielskiego. Pierwszym wydawcą książki był Stentor (2011 r.), kolejne wydania ukazują się nakładem Instytutu Wydawniczego Latarnik (od 2015 r.).

Fabuła

Dwójka rodzeństwa – Iwo i niepełnosprawna Mela – są jednymi z mieszkańców małej wioski Młyny położonej w centralnej Polsce. Młyny, które kiedyś były dobrze prosperującą, zamożną miejscowością, to dziś zapomniane przez wszystkich, opustoszałe miejsce. Z jednej strony graniczą z bagnami, na które pobliska przetwórnia zbóż przez lata odprowadzała toksyczne ścieki; z drugiej – z lasem słupów trakcji wysokiego napięcia; a z trzeciej – z autostradą A2. Jedyna gruntowa droga ze wsi do najbliższej miejscowości prowadzi obok ruin dawnego PGR-u z dominującym nad nimi, spalonym olbrzymim betonowym wiatrakiem. W Młynach nikt nie hoduje zwierząt i nie uprawia roślin. Większość domów jest opuszczona – ich mieszkańcy wyjechali w poszukiwaniu pracy i lepszych miejsc do życia. We wsi pozostało kilkanaście rodzin i niewielka grupa dzieci, z którymi Iwo i Mela spędzają czas. Matka obojga jest kelnerką w restauracji mieszczącej się przy autostradowej stacji benzynowej odległej od Młynów o kilkadziesiąt kilometrów, a ich ojciec jakiś czas temu wyjechał do Norwegii w poszukiwaniu pracy. Dziećmi opiekuje się na co dzień Babka – stara, przygłucha ciotka ich ojca. Pewnego letniego dnia połamane skrzydła spalonego Czarnego Młyna zaczynają się obracać, a w wiosce następuje seria dziwnych, tajemniczych zdarzeń. Znikają wszystkie urządzenia elektryczne i elektroniczne, a temperatura spada nagle. Z nieba zaczyna sypać śnieg, zamarza woda w studniach. Po kilku dniach znikają wszyscy dorośli – poza głuchą Babką, która okazuje się odporna na biegnący od Czarnego Młyna zew. Dzieci zostają same. Uświadamiają sobie sprawę, że za zaistniałą sytuację odpowiedzialny jest Czarny Młyn i postanawiają stanąć z nim do walki.

Przesłanie

Powieść Czarny Młyn przede wszystkim przestrzega przed zagrożeniem, jakim staje się konsumpcyjny stosunek do życia – przedmioty gromadzone przez ludzi przejmują nad nimi kontrolę i zamieniają ich w bezrozumne automaty. To także dystopijny, prosozologiczny horror – Młyny stają się jałową, półmartwą wsią–widmo w wyniku braku poszanowania dla natury (działalność kombinatu przetwarzającego zboża) i wybudowania obok niej węzła trakcji elektrycznej oraz autostrady. Książka zwraca także uwagę na problemy osób niepełnosprawnych i ich możliwości funkcjonowania w społeczeństwie – ułomna Mela, siostra głównego bohatera, okazuje się jedyną osobą, która jest w stanie stawić czoła złu, które zagnieździło się w Czarnym Młynie i jedyną osobą, która potrafi je pojąć. Równoległymi wątkami powieści są zagadnienie emigracji zarobkowej rodziców i poczucie osierocenia ich pozostawionych w kraju dzieci, a także marginalizacja ekonomiczna i kulturalna mieszkańców wsi.

Nagrody i wyróżnienia

• 2010 – Grand Prix II. Konkursu Literackiego im. Astrid Lindgren na książkę dla dzieci i młodzieży
• 2010 – I Nagroda w II. Konkursie Literackim im. Astrid Lindgren w kategorii powieści dla dzieci w wieku od dziesięciu do czternastu lat

Ekranizacja

• 2020: Polska – Czarny Młyn, reżyseria Mariusz Palej, scenariusz Magdalena Nieć i Katarzyna Stachowicz-Gacek, produkcja TFP

Informacje dodatkowe

W niektórych szkołach podstawowych powieść Marcina Szczygielskiego Czarny Młyn przez nauczycieli języka polskiego wybierana jest jako lektura dla klas VI.