Marginalizacja
Marginalizacja – wykluczenie z udziału w życiu społecznym jednostek, grup społecznych lub w ujęciu globalnym społeczeństw w stosunku do ich otoczenia społecznego. Wykluczenie społeczne może odnosić się do procesu wykluczania jednostek i grup albo do stanu wykluczenia.
Wykluczenie jest rozumiane jako niemożliwość bycia uczestnikiem ważnych społecznie aspektów życia społecznego, jak gospodarcze, polityczne czy kulturowe[1][2].
W przypadku wykluczania społecznego jednostek czynnikami mającymi na to największy wpływ jest bezrobocie i bieda. Jeżeli dochodzi do koncentracji tego typu ludności w przestrzeni geograficznej, wówczas pojawiać się może specyficzna subkultura ubóstwa oraz wytwarzać się podklasa (underclass), w której wzory zachowań i systemy wartości często podlegają dziedziczeniu w następnych pokoleniach. Pod wpływem marginalizacji na obszarach miejskich możliwe jest wytwarzanie się gett.
Jednostka jest społecznie wykluczona (według Center for Analysis of Social Exclusion), jeżeli:
- jest ona pod względem geograficznym członkiem społeczeństwa,
- nie może uczestniczyć w normalnych aktywnościach obywateli w tym społeczeństwie (z powodów będących poza jej kontrolą),
- chce uczestniczyć w aktywności społeczności.
Spis treści
Rodzaje wykluczenia społecznego[edytuj | edytuj kod]
- niezdolność do uczestnictwa w gospodarczych aspektach życia społecznego,
- niezdolność do uczestnictwa w politycznych aspektach życia społecznego,
- niezdolność do uczestnictwa w kulturalnych aspektach życia społecznego.
Marginalizacja może być następstwem publikalizacji większej grupy osób (np. grupy etnicznej).
W psychologii międzykulturowej[edytuj | edytuj kod]
Marginalizacja jest jednym z rodzajów adaptacji kulturowej w modelu akulturacji kanadyjskiego psychologa Johna Berry’ego. Jest rodzajem akulturacji na poziomie jednostki. Na poziomie relacji międzygrupowych odpowiada wykluczeniu społecznemu/systemowemu. Migrant wybierający (świadomie bądź nie) tę strategię akulturacji odrzuca kulturę kraju przyjmującego i kulturę kraju pochodzenia[3].
Próba rozróżnienia pojęć: ubóstwo i wykluczenie społeczne[edytuj | edytuj kod]
według Petera Abrahamsona
Regulacje prawne Unii Europejskiej dotyczące pomocy społecznej łączą pojęcie ubóstwa z wykluczeniem społecznym. Przypisywane są one jednak do dwu różnych dyscyplin naukowych.
| – | Ubóstwo | Wykluczenie społeczne |
|---|---|---|
| Podejście dyscyplinowe | ekonomia | socjologia |
| Sytuacja | brak wystarczających zasobów | odmowa realizacji praw |
| Przyczyna | niezaspokojenie potrzeb | dyskryminacja w dostępie do instytucji integrujących |
| Perspektywa | statyczna (stan) | dynamiczna (proces) |
| Typ społecznej stratyfikacji | pionowa (wyższe i niższe klasy) | pozioma (grupy wewnątrz i grupy na zewnątrz) |
| Sugerowane remedium społeczne | transfery (gwarantowany dochód minimalny) | społeczne usługi (środki aktywizacyjne) |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Barbara Szacka: Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003. ISBN 83-88164-66-X.
- ↑ M. Krawczyk-Blicharska, P. Nowak, Poradnictwo społeczno-zawodowe formą przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, w: Pomoc – wsparcie społeczne – poradnictwo. Od teorii do praktyki, pod red. M. Piorunek, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2010, s. 217.
- ↑ P. Boski: Kulturowe ramy zachowań społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Academica SWPS, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Center for Analysis of Social Exclusion
- Instytut Pracy i Spraw Socjalnych – zajmuje się m.in. minimum socjalnym, ubóstwem i minimum egzystencji
- Wykład monograficzny dr Ryszarda Szarfenberga pt. „Marginalizacja i wykluczenie społeczne” oraz obszerna literatura do tematu
