Czyn społeczny

Czyn partyjny w Państwowym Gospodarstwie Rolnym Lewków (druga połowa lat 70. XX wieku)

Czyn społeczny – w okresie PRL nieodpłatne prace wykonywane na rzecz społeczeństwa, zwykle w dni wolne od pracy (przy czym soboty były wtedy również dniami roboczymi).

Opis[edytuj | edytuj kod]

Czyny społeczne najczęściej były organizowane przez zakłady pracy, szkoły, organizacje partyjne i młodzieżowe. W czynie społecznym były wykonywane prace, przez niektórych uważane za zbyteczne^{[potrzebny przypis]}, które miały jedynie przekazywać ducha wspólnego dzieła dla kraju.

W Warszawie czyny społeczne związane z odgruzowywaniem zniszczonego miasta zaczęto organizować od stycznia 1945 roku^[1]. Realizowano także inne przedsięwzięcia, jak na przykład budowa nizinnej kolei linowej „Elka” w Chorzowie, a także prace sezonowe (sianokosy, żniwa, wykopki ziemniaków, wykopki buraków cukrowych, sadzenie drzew, zamiatanie liści).

W Warszawie w latach 1945−1973 w czynach społecznych wzięło udział 9,3 mln osób, które przepracowały łącznie 32,8 mln godzin^[1]. W wyniku ich pracy powstały m.in. nowe drogi, parki i skwery, place zabaw i boiska sportowe^[1]. Dla uczczenia 30-lecia PRL 30 września 1973 roku i 12 maja 1974 roku zorganizowano dwie niedziele czynu partyjnego, w czasie których pracowało ponad 250 tys. osób^[1].

W komunistycznej Czechosłowacji nieodpłatne prace wykonywane na rzecz ogółu nazywano „Akcja Z”.

Subotnik[edytuj | edytuj kod]

Pomysł czynów społecznych w PRL był kalką tradycji radzieckiego „subotnika” (ros. cуббо́тник), ogłaszanego w Związku Radzieckim od roku 1919; także w krajach bloku wschodniego realizowano tego typu przedsięwzięcia. Tradycja prac społecznych – subotnika – podtrzymywana jest także we współczesnej Rosji i Białorusi.

W XXI wieku subotnik organizowany jest zarówno oddolnie (np. Ukraina)^[2], jak i odgórnym rozkazem władz (Białoruś)^[3].