Erazm Kretkowski (1508–1558)

Erazm Kretkowski
	; Dołęga
Rodzina	Kretkowscy herbu Dołęga
Data urodzenia	1508
Data śmierci	1558
Ojciec	Mikołaj Kretkowski
Matka	Anna z Pampowskich

Erazm Kretkowski herbu Dołęga (ur. 1508, zm. 16 maja 1558 w Padwie) – polski podróżnik i dyplomata, kasztelan brzeskokujawski, kasztelan gnieźnieński i starosta pyzdrski, przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Imperium Osmańskim w 1538 roku^[1].

Rodzina

Syn Mikołaja (zm. 1519/1520), wojewody inowrocławskiego i Anny Pampowskiej, córki Ambrożego, wojewody sieradzkiego. Brat: Lasoty (zwanego też Sylwerstrem) Kretkowskiego (zm. 1568), kasztelana bydgoskiego i kruszwickiego, Grzegorza (zm. 1590), kasztelana kruszwickiego, brzeskokujawskiego, wojewody brzeskokujawskiego, Andrzeja i Mikołaja.

Pełnione urzędy

Kasztelan brzeskokujawski od 1538 roku. Nominowany na wojewodę Brześcia Kujawskiego w 1545, jednak nominacja ta została unieważniona. Od 1546 roku pełnił stanowisko starosty Pyzdr. Był przełożonym na cłami wielkopolskimi (1547). Od 1551 piastował urząd kasztelana gnieźnieńskiego.

Podróże

Za młodu studiował w Padwie we Włoszech. Później dużo podróżował jako poseł Zygmunta Augusta, dotarł na dwór sułtana, do Kairu i Indii.

Epitafium

Epitafium znajdujące się na jego grobie w Padwie autorstwa Jana Kochanowskiego pt. Epitaphium Cretcovii w przekładzie Władysława Syrokomli (przytacza je Józef Ignacy Kraszewski w Kartkach z podróży 1858-1864) brzmi:

Tutaj grób Kretkowskiemu, tu port jego nawie,

Gdy wszystką niemal ziemię zwędrował ciekawie –

Niezmordowany pielgrzym, ciekawy, ochoczy,

Był gdzie Dniestr szumnie pędzi, gdzie się Ganges toczy,

Widział Istr dwuimienny, Ren i Tagus sławny

oglądał przy źródlisku Nil siedmiorękawny

Dziś poszedł w wieczny Olimp – i z tamtej wyszyni

patrząc sobie na ziemię krotochwile czyni.

Kretkowski nie mógł dotrzeć do źródła Nilu (lub Nilu Białego^[2]), co sugeruje przekład („przy źródlisku” - późniejsze przekłady mówią o ujściu^[3]^[4]), bowiem odkryto je dopiero około 1861 roku^[5]^[6]. „Nil siedmiorękawny” odnosi się najprawdopodobniej do delty Nilu, gdzie dzieli się on na siedem odnóg^[6]. Mogło także chodzić o Nil Błękitny w Etiopii^[5]^[2], która była odwiedzana w XVI w. przez poselstwa portugalskie^[7].

Zobacz też

transport i podróże w czasach I Rzeczypospolitej

Przypisy

↑ Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 139.
↑ ^a ^b WacławW. Słabczyński WacławW., Polscy podróżnicy i odkrywcy, Państwowe Wydawn. Nauk., 1988, s. 366, 375, ISBN 978-83-01-08310-6 [dostęp 2023-07-25] (pol.), dalszy fragment po wyszukaniu "jeżeli informacje uzyskane".
↑ Jan Kochanowski - Epitaphium Cretcovii [online], www.staropolska.pl [dostęp 2023-07-25] .
↑ JanJ. Kochanowski JanJ., Dzieła wszystkie: Wydanie pomnikowe, t. 3, Józef Unger, 1884, s. 197 [dostęp 2023-07-25] (pol.).
↑ ^a ^b JerzyJ. Pertek JerzyJ., Polacy na morzach i oceanach: Do roku 1795, t. 1, Wydawn. Poznańskie, 1981, s. 82, ISBN 978-83-210-0141-8 [dostęp 2023-07-25] (pol.).
↑ ^a ^b Kowalski 2005 ↓, s. 30-31.
↑ MariuszM. Borowiak MariuszM., Aktualności - Gnieźnieński dyplomata legendarnym odkrywcą Nilu? [online], pojezierze24.pl, 30 listopada 2020 [dostęp 2023-07-25] (pol.).

Bibliografia

Marek ArpadM.A. Kowalski Marek ArpadM.A., Kolonie Rzeczypospolitej, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2005, ISBN 83-11-10285-6, OCLC 69278111 .

Linki zewnętrzne

Rodowód Erazma Kretkowskiego

[1] Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 139.

[:0-2] WacławW. Słabczyński WacławW., Polscy podróżnicy i odkrywcy, Państwowe Wydawn. Nauk., 1988, s. 366, 375, ISBN 978-83-01-08310-6 [dostęp 2023-07-25] (pol.), dalszy fragment po wyszukaniu "jeżeli informacje uzyskane".

[3] Jan Kochanowski - Epitaphium Cretcovii [online], www.staropolska.pl [dostęp 2023-07-25] .

[4] JanJ. Kochanowski JanJ., Dzieła wszystkie: Wydanie pomnikowe, t. 3, Józef Unger, 1884, s. 197 [dostęp 2023-07-25] (pol.).

[:1-5] JerzyJ. Pertek JerzyJ., Polacy na morzach i oceanach: Do roku 1795, t. 1, Wydawn. Poznańskie, 1981, s. 82, ISBN 978-83-210-0141-8 [dostęp 2023-07-25] (pol.).

[CITEREFKowalski200530-31-6] Kowalski 2005 ↓, s. 30-31.

[7] MariuszM. Borowiak MariuszM., Aktualności - Gnieźnieński dyplomata legendarnym odkrywcą Nilu? [online], pojezierze24.pl, 30 listopada 2020 [dostęp 2023-07-25] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]