Federico Barocci

Federico Barocci
	; Autoportret (ok. 1600)
Imię i nazwisko	Federigo Fiori
Data i miejsce urodzenia	ok. 1535 ; Urbino
Data i miejsce śmierci	30 września 1612 ; Urbino
Narodowość	włoska
Dziedzina sztuki	malarstwo, rysunek, grafika
Epoka	późny renesans, wczesny barok
	Ważne dzieła
	Zwiastowanie; Madonna del Popolo; Narodzenie;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Federico Barocci (Baroccio), właśc. Federico Fiori (ur. ok. 1535 w Urbino, zm. 30 września 1612 tamże) – włoski malarz, rysownik i sztycharz późnego renesansu i baroku.

Życiorys

Był synem zegarmistrza parającego się także wyrobem gemm Ambrogia Barocciego i siostrzeńcem architekta Bartolomea Gengi (1518-1558). Uczył się u manierysty Giovanniego Battisty Franco (ok. 1510-1561). Pracował m.in. dla cesarza Rudolfa II i króla Filipa II Hiszpańskiego. Poza dwoma wyjazdami do Rzymu u progu kariery, całe życie spędził w rodzinnym Urbino. Był bardzo przywiązany do swego rodzinnego miasta; często umieszczał jego widoki w tle swoich kompozycji. Malował głównie obrazy religijne do kościołów^[1] w Urbino, Arezzo, Rawennie, Pesaro, Mediolanie, Perugi, Rzymie i Genui. W latach 1561–1563 brał udział w wykonaniu dekoracji (freski na sklepieniu) willi papieża Piusa IV w Ogrodach Watykańskich. Opuścił Rzym z powodów zdrowotnych. Po powrocie do Urbino poważnie chorował i przez wiele lat nie tworzył. Zajmował się też rysunkiem (jako jeden z pierwszych stosował kolorową kredkę) oraz grafiką (był autorem kilku akwafort).

Twórczość

Pierwsze prace tworzył pod wpływem dzieł Rafaela, które studiował podczas pierwszego pobytu w Rzymie. Wpływ Correggia na jego twórczość przejawiał się w stosowaniu żywych barw o pastelowych odcieniach, kompozycji oraz efektach sztucznego światła. W swoich pracach przestrzegał zaleceń Soboru Trydenckiego odnośnie do sztuki religijnej. Jego styl idealnie odpowiadał postulatom kontrreformacji.

Jego obrazy pozbawione są motywów symbolicznych i ukrytych znaczeń. Obfitują w szczegóły zaczerpnięte z życia codziennego, czego przykładem są Narodzenie (1597) oraz Ucieczka Eneasza z Troi (1598). Oprócz dzieł religijnych o złożonej kompozycji (Złożenie do grobu, Madonna del Popolo, Męczeństwo św. Witalisa) malował również portrety (Quintilia Fischieri, Portret młodej kobiety, Franciszek II della Rovere). Jego późniejsza twórczość pozbawiona jest cech manieryzmu^[2] i zapowiadała już styl barokowy (Błogosławiona Michalina z Pesaro, Święty Hieronim)^[3].

Szczególną wagę przywiązywał do koloru, używając palety żywych, rozświetlonych barw. Lekkie i delikatne oświetlenie pozwalało mu uzyskiwać efekty zanikania i rozpraszania harmonijnie połączonych kolorów. Mawiał: „Jak melodia głosów cieszy słuch, tak wzrok rozwesela współbrzmienie barw przy akompaniamencie harmonijnych linii”^[4]. Jak podaje włoski biograf Gian Pietro Bellori w Żywotach nowoczesnych malarzy, rzeźbiarzy i architektów (Rzym 1672), był niezwykle szybki w kolorowaniu i często zacierał kontury wielkim palcem dłoni zamiast pędzlem^[5].

Oddziałał na styl malarzy sieneńskich (Francesco Vanni, Ventura Salimbeni) i bolońskich. Jego dzieła podziwiali i badawczo studiowali artyści XVII wieku, od Reniego po Rubensa. Inspirowali się nim również artyści Oświecenia, m.in. Giuseppe Maria Crespi oraz francuscy malarze rokokowi. Wielu artystów XVII i XVIII wieku fascynowała jego umiejętność łagodnych przejść między harmonijnymi odcieniami delikatnych kolorów^[6].

Dzieła

Obraz	Data	Miejsce
Męczeństwo św. Sebastiana	1557	Katedra w Urbino
Madonna z Dzieciątkiem i świętymi Szymonem i Judą (Madonna di San Simone)	1567	Galleria Nazionale delle Marche, Urbino
Zdjęcie z krzyża	1567-79	Katedra w Perugii
Odpoczynek podczas ucieczki do Egiptu (Madonna z wiśniami)	1570	Muzea Watykańskie, Rzym
Wizja św. Franciszka	1570	Muzea Watykańskie, Rzym
Portret Francisca II della Rovere	1572	Uffizi, Florencja
Madonna z Dzieciątkiem, św. Józefem i Janem Chrzcicielem (Madonna del Gatto)	ok. 1575	National Gallery w Londynie
Madonna del Popolo (Madonna Ludu)	1575-79	Uffizi, Florencja
Męczeństwo świętego Witalisa	1580-83	Pinakoteka Brera, Mediolan
Obrzezanie	1590	Luwr, Paryż
Powołanie św. Piotra i św. Andrzeja	1590-1609	Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa
Zwiastowanie	1592-96	Santa Maria degli Angeli, Perugia
Ucieczka Eneasza z Troi	1598	Galeria Borghese, Rzym
Św. Hieronim	1598	Galeria Borghese, Rzym
Święty Ambroży	1600	Katedra w Mediolanie
Narodzenie	1597	Prado, Madryt
Święty Hieronim	ok. 1597	Galeria Borghese, Rzym
Quintilia Fischeri	ok. 1600	National Gallery of Art, Waszyngton
Ukrzyżowanie	1604	Prado, Madryt
Ustanowienie Eucharystii	1608	Santa Maria sopra Minerva, Rzym
Głowa brodatego starca (rysunek)	1584-86	Albertina, Wiedeń
Złożenie do grobu		Muzeum w Nysie

Przypisy

↑ Jedynym motywem świeckim w jego twórczości (nie licząc portretów) były dwie wersje Ucieczki Eneasza z Troi, z których tylko jedna dochowała się do naszych czasów (autorska replika z 1598).
↑ Galleria Borghese, Rzym, Warszawa 2007, s. 64–65; M. Sokołogorska, Stara Pinakoteka w Monachium. Arcydzieła malarstwa, Warszawa 2010, s. 268, 292-293; Sztuka. Ilustrowany przewodnik, red. A. Graham-Dixon, Warszawa 2010, s. 179; S. Zuffi, Wielki słownik malarzy, t. 1. s. 20.
↑ M. Rzepińska, Malarstwo Cinquecenta, Warszawa 1989, s. 75.
↑ C. Pietrangeli, Watykan. Arcydzieła malarstwa, Warszawa 2000, s. 236.
↑ Tamże, s. 237.
↑ Historia sztuki świata, t. 4, Warszawa 2000, s. 116.

Bibliografia

Susanna Buricchi, Dojrzały renesans i manieryzm, Warszawa: Arkady, 2001, ISBN 978-83-213-4684-7 (Wielka Historia Sztuki ; 4)
Leksykon malarstwa od A do Z, Warszawa: Muza S.A., 1992, ISBN 83-7079-076-3.
Stefano Zuffi, Wielki słownik malarzy, t. 1, Warszawa: HPS, 2006, ISBN 978-83-60688-15-1.

Linki zewnętrzne

[1] Jedynym motywem świeckim w jego twórczości (nie licząc portretów) były dwie wersje Ucieczki Eneasza z Troi, z których tylko jedna dochowała się do naszych czasów (autorska replika z 1598).

[2] Galleria Borghese, Rzym, Warszawa 2007, s. 64–65; M. Sokołogorska, Stara Pinakoteka w Monachium. Arcydzieła malarstwa, Warszawa 2010, s. 268, 292-293; Sztuka. Ilustrowany przewodnik, red. A. Graham-Dixon, Warszawa 2010, s. 179; S. Zuffi, Wielki słownik malarzy, t. 1. s. 20.

[3] M. Rzepińska, Malarstwo Cinquecenta, Warszawa 1989, s. 75.

[4] C. Pietrangeli, Watykan. Arcydzieła malarstwa, Warszawa 2000, s. 236.

[5] Tamże, s. 237.

[6] Historia sztuki świata, t. 4, Warszawa 2000, s. 116.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]