File
 |
Ten artykuł od 2022-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
.jpg) Świątynie na wyspie widziane z Nilu | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Populacja • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Egiptu  | |
| 24°01′18,2640″N 32°53′20,0760″E/24,021740 32,888910 | |
File (arab. فيله, gr. Φιλαί) – egipska wyspa na Nilu na wysokości I katarakty. W czasach starożytnych na wyspie znajdował się ośrodek kultu Izydy.
Historia świątyni[edytuj | edytuj kod]
W starożytnym Egipcie wierzono, że pierwszym kawałkiem lądu, który wynurzył się z wód Chaosu, była właśnie wyspa File. Najstarsze odkryte na wyspie ruiny datowane są na IV wiek p.n.e. W czasach Ptolemejskich i rzymskich na wyspie wybudowano wielką świątynię Izydy – mammisi, kaplice Ozyrysa i Horusa, świątynie Hathor, Imhotepa oraz kiosk (pawilon) Trajana i kaplicę Augusta. Budowę świątyni Izydy rozpoczął Nektanebo I, król XXX dynastii. W okresie rządów greckich i rzymskich świątynia została rozbudowana.
Świątynia na File była jednym z ostatnich funkcjonujących miejsc kultu wierzeń egipskich. W następstwie agresywnych działań chrześcijańskich zelotów została dopiero w połowie VI wieku oficjalnie zamknięta z rozkazu cesarza Justyniana[1].
Układ świątyni[edytuj | edytuj kod]
Do wnętrza świątyni prowadzi przejście pomiędzy dwoma pylonami o wysokości 18,0 m. Pylony ozdobione są reliefami ukazującymi króla Ptolemeusza XII zabijającego wrogów. Na dziedzińcu, po zachodniej jego stronie znajduje się mammisi z czasów Ptolemeusza Euergestesa II i Ptolemeusza XII. Za dziedzińcem, po przejściu przez drugi pylon o wysokości 22,0 m, dochodzi się do sali hypostylowej. Wewnątrz sanktuarium znajduje się otoczony kilkoma salami naos z kryptą. Położony nad brzegiem Nilu pawilon (kiosk) Trajana (z początku II wieku) to portyk o 14 kolumnach. Służył on jako miejsce wypoczynku podczas ceremonii kultowych. Budowla ta należy do najmniej zniszczonych. Zespół świątynny był ostatnim miejscem kultu wierzeń egipskich, gdzie ostatnią inskrypcję hieroglificzną zapisano w 452 roku[2].
Przeniesienie świątyni[edytuj | edytuj kod]
Wybudowanie Wysokiej Tamy w Asuanie spowodowało spiętrzenie wód Nilu. Skutkiem tego, wyspa przez około 9 miesięcy w roku jest zatopiona. Z tego powodu świątynia w znacznym stopniu uległa zniszczeniu. Przede wszystkim ucierpiała polichromia. Działania UNESCO doprowadziły do uratowania zabytku.
W 1970 r. rozpoczęto prace, które doprowadziły do przeniesienia i rekonstrukcji zespoły świątynnego Izydy na wyżej położonej wyspie Agilkia. Prace zakończono w 1980 r. W 1979 zabytki z wyspy File zostały wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Pierwszy pylon i kolumnada sanktuarium Izydy
Wejście do Kiosku Trajana
Kiosk Trajana
Nazwą wyspy (Philae) nazwano lądownik sondy kosmicznej Rosetta[3].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Paul Johnson: Cywilizacja starożytnego Egiptu. Warszawa: Wydawnictwo '69, 1997, s. 219; James A.S. Evans: The Age of Justinian. The Circumstances of Imperial Power. London: Routledge, 2001, s. 250.
- ↑ Jadwiga Lipińska: W cieniu piramid. Wrocław: Ossolineum, 2003, s. 197.
- ↑ NASA: Philae (ang.). National Space Science Data Center. [dostęp 2014-08-07].