Niewiesz (gmina)
| gmina wiejska | |||
| 1867–54 i 1973–76[1] | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo |
1919–38: łódzkie | ||
| Powiat |
1919–54: turecki | ||
| Siedziba | |||
| Populacja (1974) • liczba ludności |
| ||
| Szczegółowy podział administracyjny (1952) | |||
| |||
Niewiesz – dawna gmina wiejska istniejąca do 1954 roku oraz w latach 1973–1976[3] w woj. łódzkim i poznańskim, a następnie ponownie w woj. łódzkim oraz przejściowo w woj. sieradzkim (dzisiejsze woj. łódzkie). Siedzibą władz gminy za II RP były Dominikowice, a następnie Niewiesz[4].
1867–1954[edytuj | edytuj kod]
W okresie międzywojennym gmina Niewiesz należała do powiatu tureckiego w woj. łódzkim.
1 wrześńia 1933 podzielono ją na 19 gromad[5]: Balin, Bożewisko, Dominikowice, Dzierżązna, Gibaszew, Grocholice, Józefów (Kolonia), Karnice, Krempa, Ksawercin, Leśnik, Lipnica, Łęg Baliński, Niewiesz, Kol. Niewiesz, Paulina, Sempułki, Sendów i Wilczków.
1 października 1937 roku do gminy Niewiesz przyłączono części obszarów zniesionych gmin[6]:
- Biernacice – gromady Biernacice, Bronów, Józefów, Kobylniki, Konopnica, Polesie i Szarów Księży;
- Zelgoszcz – (tereny przyszłej gromady) Bronówek;
- Kościelnica – gromadę Wola Przedmiejska.
Gmina Niewiesz była jedną z zaledwie 3 gmin powiatu tureckiego (obok gmin Kowale Pańskie i Goszczanów), które przetrwały reformę gminną w 1937 roku, w związku z którą zniesiono 16 gmin wiejskich, a w ich miejsce utworzono 7 nowych; jednak zmieniło się jej terytorium[6]. 1 kwietnia 1938 roku gminę wraz z całym powiatem tureckim przeniesiono do woj. poznańskiego[7].
Po wojnie gmina zachowała przynależność administracyjną. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 28 gromad: Balin, Biernacice, Borzewisko, Bronów, Bronówek, Dominikowice, Dzierzązna, Gibaszew, Grocholice, Józefów, Józefów kol., Karnice, Kobylniki, Konopnica, Krempa, Ksawercin, Leśnik, Lipnica, Łęg Baliński, Niewiesz, Niewiesz kol., Paulina, Polesie, Sempułki, Sendów, Szarów Księży, Wilczków i Wola Przedmiejska[8]. Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[9].
1973–1976[edytuj | edytuj kod]
Gminę Niewiesz reaktywowano 1 stycznia 1973 roku w powiecie poddębickim[10] w woj. łódzkim[11]. Obszar gminy objął w przybliżeniu ten sam teren co w 1954 roku, lecz bez Łęgu Balińskiego i Woli Przedmiejskiej (weszły w skład gminy Uniejów) i bez Sędowa (wszedł w skład gminy Wartkowice). Obszar gminy zwiększono natomiast o sołectwa Światonia, Wólki i Zelgoszcz (1937–1954 w gminie Świnice[12]) i o sołectwa Lubiszewice i Niemysłów (1937–1954 w gminie Pęczniew[13])[14].
1 czerwca 1975 roku jednostka weszła w skład nowo utworzonego woj. sieradzkiego[15]. 1 stycznia 1977 roku gmina została zniesiona, a jej obszar włączony do gmin[16]:
- Poddębice – Balin, Borzewisko, Dominikowice, Dzierzązna, Gibaszew, Grocholice, Józefów, Józefów-Kolonia, Karnice, Kobylniki, Krępa, Ksawercin, Leśnik (z Pauliną), Lipnica, Lubiszewice, Niemysłów, Niewiesz, Niewiesz-Kolonia, Sempółki, Szarów i Wilczków;
- Wartkowice – Biernacice, Bronów, Bronówek, Konopnica, Polesie, Światonia, Wólki i Zelgoszcz.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. łódzkiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
- ↑ Liczba ludności z publikacji „Rocznik Demograficzny Polski”, GUS 1975–1995
- ↑ Ciąg istnienia gminy: do 28 września 1954 oraz od 1 stycznia 1973 do 31 grudnia 1976
- ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Łódzki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 18, poz. 227
- ↑ a b Dz.U. z 1937 r. nr 48, poz. 374
- ↑ Dz.U. z 1937 r. nr 46, poz. 350
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Utworzonym w 1956 roku
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ Do 1937 w gminie Zelgoszcz.
- ↑ Do 1937 w gminie Niemysłów.
- ↑ Uchwała Nr XIX/100/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie łódzkim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 20 grudnia 1972, Nr. 14, Poz. 185)
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
- ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 41, poz. 244