Powiat poddębicki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Powiat poddębicki
— powiat —
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo  Polska
Województwo łódzkie
TERYT 1.10.12.11.00.0
Siedziba Poddębice
Starosta Ryszard Rytter
Powierzchnia 880,91 km²
Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności
41 555[1]
• gęstość 47,2 os./km²
Urbanizacja 26%
Tablice rejestracyjne EPD
Adres urzędu:
ul. Łęczycka 16
99-200 Poddębice
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich 2
Liczba gmin wiejskich 4
Położenie na mapie województwa
POL województwo łódzkie powiat poddębicki map.svg
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Powiat poddębicki
Powiat poddębicki
Ziemia51°54′N 18°58′E/51,895833 18,958333
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikipodróże Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Portal Portal Polska

Powiat poddębicki – powiat w Polsce (województwo łódzkie), reaktywowany w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Poddębice.

Podział administracyjny[edytuj]

W skład powiatu wchodzą:

Powiat poddębicki graniczy z sześcioma powiatami województwa łódzkiego: łęczyckim, zgierskim, pabianickim, łaskim, zduńskowolskim i sieradzkim oraz z dwoma powiatami województwa wielkopolskiego: tureckim i kolskim.

Atrakcje turystyczne[edytuj]

Gmina Dalików

  • Kościół neogotycki pw. św. Mateusza w Dalikowie wzniesiony w latach 1908-1913 według projektu warszawskiego architekta Apoloniusza Niniewskiego
  • Drewniany Kościół parafialny pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Budzynku, wzniesiony jako kaplica myśliwska w latach 1710-1711, rozbudowany w XVII w. przebudowany w XX wieku, siedziba parafii od 1926 r.
  • Gotycko-renesansowy kościół pw. św. Floriana z początku XVI w. w Domaniewie, ufundowany przez chorążego łęczyckiego Stanisława Zalewskiego
  • Wyposażenie kaplicy cmentarnej św. Rocha w Dalikowie
  • Park zabytkowy założony w połowie XIX w. przez rodzinę Węderskich ówczesnych właścicieli majątku Dalików w stylu naturalistycznym (naśladownictwo angielskich parków krajobrazowych z piękną aleją grabową i jesionową).

Gmina Pęczniew

  • Kościół pw. św. Stanisława w Drużbinie zbudowany w 1630 r. - styl późnorenesansowy
  • Kościół pw. św. Katarzyny w Pęczniewie - drewniany zbudowany w miejscu wcześniejszego w 1761 r. z fundacji Tomasza z Głogowa Kossowskiego, rozbudowany w XIX wieku
  • Kościół pw. św. Marka w Siedlątkowie, stoi na sztucznie usypanym półwyspie, otoczony wysokim wałem od zalewu „Jeziorsko", wzniesiony w 1683 r. - styl późnorenesansowy
  • Kościół pw. św. Stanisława w Brodni, drewniany zbudowany około 1556 r.
  • Park krajobrazowy o pow. 3,3 ha w Brodni
  • Rezerwat przyrody obejmujący południową część zbiornika wodnego „Jeziorsko" do granicy strefy ciszy, mający na celu ochronę ptactwa.
  • Jesion wyniosły – pomnik przyrody przy kościele pw. św. Katarzyny w Pęczniewie[2]

Gmina Wartkowice

  • Zabytkowy park późnobarokowy o pow. 3.90 ha w Starym Gostkowie oraz zespół pałacowy z 1802 r. - obecnie siedziba Urzędu Gminy. W parku występują cenne gatunki drzew, takie jak: modrzew europejski, modrzew japoński, robinia biała, jawor, grab
  • Dworek z XIX w. zlokalizowany w Bronowie w parku o pow. 7,60 ha ze słynną altanką grabową stanowiącą pomnik przyrody - obecnie siedziba Muzeum Oświatowego
  • Podworski park o pow. 5,10 ha z ruinami pałacowymi i spichlerzem w Biernacicach
  • Kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła w Turze - wzniesiony w 1745 r. o drewnianej konstrukcji zrębowej oraz barokowych ołtarzach z rzeźbami z XVIII w.
  • Obelisk upamiętniający żołnierzy Legionów Józefa Piłsudskiego.

Gmina Zadzim

  • Zespół dworsko-pałacowy w Zadzimiu z XIX w. założony przez Karola Dąbskiego pułkownika wojsk koronnych z pomnikowymi drzewami, w tym z największym, ok. 400-letnim dębem, posiadającym obwód 673 cm[3]
  • Park z XIX w. w Woli Flaszczynej o pow. 2,50 ha, w tym ogromny dąb szypułkowy – pomnik przyrody w dawnym uroczysku dworskim, drzewo ma obwód 677 cm, wiek szacowany na około 400 lat[4]
  • Park z XVIII w. w Zadzimiu o pow. 6,30 ha.
  • Późnorenesansowy kościół parafialny pw. św. Małgorzaty w Zadzimiu, zbudowany w latach 1640-1642 przez Aleksandra Zalewskiego
  • Kościół drewniany pw. św. Wojciecha i pw. św. Rocha w Zygrach
  • Drewniana świątynia parafialna pw. św. Mikołaja w Wierzchach - obecna wzniesiona w 1727 r. restaurowana w 1785 i 1966 r.
  • Kaplica grobowa z I połowy XIX w. w Wierzchach
  • Kościół parafialny pw. św. Andrzeja w Małyniu - zbudowany w 1752 r.
  • Dwory z końca XIX w. w Małyniu i Woli Flaszczyna
  • Mogiła powstańcza w parku dworskim w Zadzimiu z 1863 r.
  • Mogiła zbiorowa powstańców z 1863 r. w Zaborowie.
  • Pomniki przyrody w parku podworskim w Zalesiu, obecnie bardzo zapuszczonym: trzy dęby szypułkowe o obwodach 690, 647 oraz 604 cm oraz ogromna, lecz niepomnikowa topola biała na skraju parku, o obwodzie 692 cm i wysokości 32 metrów[5][6].

Miasto i gmina Poddębice

  • Renesansowy pałac z XVII w. w Poddębicach
  • Kościół parafialny pw. św. Katarzyny w Poddębicach
  • Kościół ewangelicko-augsburski w Poddębicach
  • Drewniany dwór w Tumusinie
  • Kościół pw. św. Michała Archanioła w Niemysłowie
  • Najstarsze domy sukienne z drugiej połowy XIX w. w Poddębicach
  • Pieszy szlak turystyczny im. Marii Konopnickiej biegnący z Poddębic do Bronowa - miejsca zamieszkania pisarki
  • Rezerwat przyrody „Dąbrowa Napoleonów" o wysokich walorach krajobrazowych i przyrodniczych.

Miasto i gmina Uniejów

  • Zamek w Uniejowie - XIV w. budowla gotycka wzniesiona w latach 1360-1365 w miejscu starej, drewnianej fortalicji zniszczonej przez Krzyżaków, zbudowany przez arcybiskupa Jarosława Bogorię Skotnickiego. Wielokrotnie przebudowany m.in. przez arcybiskupów - Jana Wężyka i Macieja Łubieńskiego w połowie XVII w. stanowił do czasu II rozbioru Polski jedną z rezydencji biskupów gnieźnieńskich W latach 1848-1850 generał Aleksander Toll przebudował go na klasyczny pałac
  • Kolegiata pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny ufundowana przez arcybiskupa Bogorię Skotnickiego w 1349 r. Wielokrotnie przebudowywana zachowała wiele elementów wystroju reprezentujących kolejne style, od gotyckiego portalu, poprzez barokowe kaplice i rokokowy ołtarz główny.
  • W kolegiacie mieści się sarkofag błogosławionego Bogumiła z 1666 r.
  • Późno klasycystyczny dworek szlachecki z 1845 r.
  • Cerkiewka - kaplica grobowa rodziny Tollów z 1885 r. w formie dwukondygnacyjnego mauzoleum na planie krzyża greckiego - obsadzona kręgiem dębów, umiejscowiona w lesie na obrzeżach Uniejowa.
  • Wieś Spycimierz w pobliżu Uniejowa 4 km na południowy zachód od miasta - z ciekawym układem zabudowy przestrzennej opartym na historycznych założeniach. Wieś ma zwartą zabudowę o nieregularnym, wielodrożnym rozmieszczeniu siedlisk, określoną jako „kupowa".

Historia[edytuj]

1956-1972
Powiat poddębicki został powołany dnia 1 stycznia 1956 roku w województwie łódzkim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat poddębicki złożyły się 2 miasta i 29 gromad, które wyłączono z trzech ościennych powiatów[7]:

Utworzenie powiatu poddębickiego spowodowało znaczną zmianę granicy województw łódzkiego i poznańskiego, ponieważ miasto Uniejów i aż 13 gromad zmieniło przynależność wojewódzką.

W pierwszej kolejności zlikwidowano gromady Dominikowice i Wilczków. 1 lipca 1956 roku z powiatu łęczyckiego wyłączono gromadę Drwalew, którą przyłączono do powiatu poddębickiego[9]. Granicę województw łódzkiego i poznańskiego zmodyfikowano ponownie 1 stycznia 1957 roku po przyłączeniu do powiatu poddębickiego gromady Człopy z powiatu tureckiego[10]. 1 stycznia 1958 roku do Poddębic przyłączono resztówkę Byczyna z gromady Praga[11].

1 stycznia 1959 roku zwiększono powierzchnię powiatu poddębickiego przez przyłączenie do niego części obszaru powiatu łęczyckiego: gromadę Dalików zwiększono kosztem gromady Florentynów a gromady Gostków i Drwalew kosztem gromady Wola Niedźwiedzia; jedynie część obszaru gromady Budzynek w powiecie poddębickim włączono do gromady Parzęczew w powiecie łęczyckim[12].

W 1959 roku przeprowadzono kilka gruntownych zmian w podziale administracyjnym powiatu[13]:

W 1959 roku roku przeniesiono siedzibę gromady Gostków z Gostkowa do Wartkowic a nazwę jednostki zmieniono na gromada Wartkowice[17]. Przyczyną tego było skupienie całego życia gospodarczego i kulturalnego gromady w Wartkowicach. 31 grudnia 1959 roku podbudowano gromadę Zadzim przez przyłączenie do niej zniesionej gromady Ralewice z powiatu sieradzkiego[18].

W 1961 zniesiono gromadę Przekora a jej obszar włączono do gromad Tur, Dalików, Kałów i Praga[19].

W 1965 roku siedzibę gromady Jeżew przeniesiono do Kłoniszewa ze względu na złe warunki lokalowe (wraz ze zmianą nawy na gromada Kłoniszew)[20] a w 1966 roku z tych samych powodów siedzibę gromady Mniszew przeniesiono do miejscowości Chwalborzyce (nazwę gmina Mniszew zachowano)[21].

W ramach dążenia do terytorialnego powiększenia oraz ekonomicznego umocnienia gromad zniesiono 1 lipca 1968 roku cztery gospodarczo słabe gromady z organami o nikłych kompetencjach[22]:

  • gromadę Bałdrzychów włączono do gromad Wierzchy i Praga
  • gromadę Brudnów włączono do gromad Dalików i Drwalew
  • gromadę Drużbin włączono do gromad Pęczniew, Wierzchy i Niemysłów
  • gromadę Kłoniszew włączono do gromady Zygry
  • gromadę Tur włączono do gromad Praga i Wartkowice

1 stycznia 1970 roku siedzibę gromady Praga przeniesiono z Pragi do Poddębic a nazwę jednostki zmieniono na gromada Poddębice[23].

Tak więc z końcem 1972 roku powiat poddębicki dzielił się na dwa miasta i już tylko 16 gromad:

1973-1975
1 stycznia 1973 roku zniesiono gromady i osiedla a w ich miejsce reaktywowano gminy. Powiat poddębicki podzielono na 2 miasta i 7 gmin[24]:

1975-1998
Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu poddębickiego włączono głównie do nowo utworzonego województwa sieradzkiego; jedynie miasto i gmina Uniejów znalazły się w województwie konińskim[25].

1 stycznia 1977 roku zniesiono gminę Niewiesz a jej obszar włączono do gmin Poddębice i Wartkowice[26]. 1 stycznia 1986 roku do Uniejowa włączono część wsi Kościelnica z gminy Uniejów[27]. 1 lutego 1991 roku jednoimienne miasta i gminy wiejskie Uniejów i Poddębice połączono we wspólne gminy miejsko-wiejskie[28]. 1 stycznia 1997 roku z gminy Wartkowice (woj. sieradzkie) wyłączono osadę Leźnica Wielka-Osiedle i włączono ją do gminy Parzęczew (woj. miejskie łódzkie)[29]. 1 stycznia 1998 roku do Uniejowa przyłączono obręb ewidencyjny Budy Uniejowskie z obszaru wiejskiego gminy Uniejów[30].

1999 do dziś
Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku w nowym województwie łódzkim przywrócono powiat poddębicki[31] o identycznym kształcie co w 1975 roku (jednak o innym podziale administracyjnym, ponieważ gminy Niewiesz nie reaktywowano a obecne gminy Poddębice i Uniejów były niegdyś podzielone na miasta i gminy).

Ponadto przyłączenie gminy Uniejów do województwa łódzkiego spotkało się ze sprzeciwem ludności gminy powołującej się na względy przemawiające za przynależnością do województwa wielkopolskiego. Wniosek ten był jednak nieformalny i miał charakter sygnalny, przez co nie został uwzględniony[32].

W porównaniu z obszarem z 1956 roku jedynie obszar dawnych gromad Ładawy i Mniszew leży obecnie na terenie powiatu łęczyckiego – pozostałe są ponownie w powiecie poddębickim.

Demografia[edytuj]

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

  Ogółem Kobiety Mężczyźni
  osób  % osób  % osób  %
Ogółem 42 456 100 21 482 50,60 20 974 49,40
Miasto 10 865 25,59 5716 13,46 5149 12,13
Wieś 31 591 74,41 15 766 37,13 15 825 37,27
  • Piramida wieku mieszkańców powiatu poddębickiego w 2014 roku[1].


Piramida wieku powiat poddebicki.png

Regiony partnerskie[edytuj]

Współpraca zagraniczna:[33]

Przypisy

  1. ↑ a b http://www.polskawliczbach.pl/powiat_poddebicki, w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Pęczniew na lata 20 10 - 2013 z perspektywą do roku 201 7 ”. Wójt Gminy Pęczniew, 2010. [dostęp 2014-09-08]. s. 35.
  3. ↑ Rejestr pomnikowych drzew - Dąb w Zadzimiu
  4. ↑ Rejestr drzew pomnikowych - Dąb w uroczysku w Woli Flaszczynie
  5. ↑ Monumental trees - Dęby w Zalesiu]
  6. ↑ Monumental trees - Topola biała w Zalesiu
  7. ↑ Dz.U. z 1955 r. Nr 44, poz. 286
  8. ↑ a b obecnie w powiecie łęczyckim
  9. ↑ Dz.U. z 1956 r. Nr 23, poz. 106
  10. ↑ Dz.U. z 1957 r. Nr 8, poz. 29
  11. ↑ Dz.U. z 1957 r. Nr 58, poz. 298
  12. ↑ Dz.U. z 1958 r. Nr 76, poz. 392
  13. ↑ Uchwała Nr 57/59 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 3 września 1959 r.
  14. ↑ Uchwała Nr 58/59 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 3 września 1959 r.
  15. ↑ z gromady Góra Bałdrzychowska
  16. ↑ z gromady Wilczyca
  17. ↑ Uchwała Nr 59/59 WRN w Łodzi z dnia 3 września 1959 r.
  18. ↑ Dz.U. WRN w Łodzi z 1959 r., Nr 8, poz. 31
  19. ↑ Uchwała Nr 50/X PPRN w Poddębicach z 10 lipca 1959 roku
  20. ↑ Uchwała nr VII/11/65 GRN w Jeżewie z dnia 28 marca 1965 r. oraz uchwała nr 114 Powiatowej Rady Narodowej w Poddębicach z dnia 30 marca 1965 r.
  21. ↑ Uchwała Nr. VIII/10/66 GRN w Mniszewie z dnia 30 marca 1966 r. oraz uchwała Nr VI/114/66 Powiatowej Rady Narodowej w Poddębicach z dnia 26 kwietnia 1966 r.
  22. ↑ Uchwała Nr XIV/70/68 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 15 marca 1968 r.
  23. ↑ Nr III/12/69 WRN w Łodzi z dnia 25 września 1969 roku
  24. ↑ Polska – Zarys encyklopedyczny. PWN, 1974
  25. ↑ Dz.U. z 1975 r. Nr 17, poz. 92
  26. ↑ Dz.U. z 1976 r. Nr 41, poz. 244
  27. ↑ M.P. z 1986 r. Nr 32, poz. 238
  28. ↑ Dz.U. z 1991 r. Nr 3, poz. 12
  29. ↑ Dz.U. z 1996 r. Nr 155, poz. 759
  30. ↑ Dz.U. z 1997 r. Nr 116, poz. 742
  31. ↑ Dz.U. z 1998 r. Nr 103, poz. 652
  32. ↑ Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji: Ocena nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa
  33. ↑ Regiony partnerskie
p • d • e
Powiat poddębicki
Miasta Herb powiatu poddębickiego
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie
p • d • e
Województwo łódzkie
Miasta na prawach powiatu POL województwo łódzkie COA.svg
Powiaty
Inne zagadnienia
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Powiat_poddębicki&oldid=49289772”